Деменция ния

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ИНСТИТУТЫ
6B01901 – Арнайы педагогика

5-тапсырма:
Ақыл-есі кем балалардың психологиялық-
педагогикалық сипаттамасы

Орындаған: Қазбек Н.
Тексерген: Оспанова А.С.
Сұрақтар:
1. Ақыл-есі кем балаларға әлеуметтік жеңілдіктер
алудың нормативтік-құқықтық базасы.
2. Интеллектісі бұзылған балалармен жұмысты
ұйымдастыру кезіндегі мамандандырылған ұйымдағы
жергілікті актілер.
3. Ақыл-есі кем баланың психологиясының
қалыптасуы мен дамуындағы Л.С. Выготскийдің рөлі.
4. Ақыл-ой кемістігінің дәрежесі. Ақыл-ой дамуы
тежелген танымдық дамудың ерекшеліктері.
Инклюзивті оқыту – білім алу барлығына да
қолжетімді деген қағидатқа негізделетін оқыту.
Оқытуды оқушылардың түрлі қажеттіліктеріне,
соның ішінде ерекше қажеттіліктеріне бейімдеу.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан
халқына Жолдауында білім саласына түбегейлі өзгерістер жасауды
міндеттеумен қатар, нәтижесі – Қазақстандағы адами капитал
деңгейінің сапалы өсуін атап көрсетті.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрінің 2011
жылғы желтоқсанның 12-ндегі №524 бұйрығымен бекітілген. “Даму
мүмкіндіктері шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық
қолдауды ұйымдастыру” бойынша әдістемелік ұсынымдарында
психологиялық-педагогикалық қолдау баланы білім беру-тәрбиелеу
үдерістері жағдайында дамытуды қамтамасыз ететін көмек пен қолдаудың
ерекше бір түрі болып табылады және әрбір баланың мүмкіндігі мен
қажеттілігіне сәйкес оны табысты оқыту мен дамуы үшін әлеуметтік-
психологиялық және педагогикалық жағдай тудыратын мамандардың
ұйымдық қызметінің тұтас жүйесін білдіреді, даму мүмкіндігі шектеулі
баланы психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі психологиялық-
медициналық-педагогикалық консультацияның (бұдан кейін – ПМПК)
ұсынысы мен қорытындысының нәтижесінде ұйымдастырылады және білім
беру ұйымдарының ішінде штаттық мамандармен (арнайы педагогпен,
психологпен, логопед мұғаліммен, әлеуметтік педагогпен, ЕДШ маманымен
және т.б.).
Сондай-ақ білім беру ұйымдарынан тыс арнайы білім беру ұйымдарының
(психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті, оңалту орталығы, түзету
және инклюзивті білім беру кабинеті) мамандарымен, сондай-ақ келісім
шарт негізінде қызмет жасайтын арнайы (түзету) білім беру ұйымдарының
педагогтарымен іске асырылады, мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқыту
мен тәрбиелеуді жүзеге асыратын білім беру ұйымының педагогтар ұжымы.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың
«Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты
жолдауында «Мүмкіндігі шектеулі азаматтарға көбірек көңіл бөлуді,
олар үшін Қазақстан кедергісіз аймаққа айналуы тиіс, ондай адамдарға
қамқорлық көрсетілу тиіс – бұл өзіміздің және қоғам алдындағы біздің
парызымыз» деп атап көрсетті.
Осы алдыға қойылған міндеттерді жүзеге асыруда дефектолог, логопед,
әлеуметтік педагог, пән мұғалімдері, психолог және ата – аналарға арналған
мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту мен тәрбиелеуге, өмірге бейімдеуге
байланысты көру, есту, сөйлеу бұзылыстары бар оқушыларға арналған
оқулықтар, оқу әдістемелік құралдар, нұсқаулықтар, құрал жабдықтар қол
жетімді емес. Осы қарама – қайшылықтардың шешімін іздестіру мақсатында
“Көру, есту, сөйлеу бұзылыстары бар балалармен коррекциялық-
педагогикалық жұмыстар” тақырыбына зерттеу жүргіздік.
Қазақстан Республикасының кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-
педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы заңдары Қазақстан
Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан
Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан
өзгеше ережелер белгiленген болса, халықаралық шарттың ережелерi
қолданылады.
Жетiм балаларды, психикалық аурулары бар балаларды, күнкөрiсi төмен
отбасыларын және мемлекеттiң қолдауын қажет ететiн адамдардың өзге де
санаттарын мемлекеттiк қолдауға байланысты қатынастар кемтар балаларды
әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдауға
байланысты бөлiгiнде ғана осы Заңмен реттеледi.

Елімізде мүмкіндігі шектеулі балалар
жайлы қарастырады және оларға
тиісінше қол ұшы созылып тұрады. Ол
балаларды арнайы оқытып, өз
ауытқыларын сезінбей басқа балалар
сияқты білім алуына мүмкіндіктер
жасалып жатыр.
АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА — КӨРУ, ЕСТУ, СӨЙЛЕУ
МҮШЕЛЕРІНДЕ ЖӘНЕ АҚЫЛ-ОЙЫНДА ТАБИҒИ
БҰЗЫЛЫСТАРЫ БАР БАЛАЛАРДЫ ОҚЫТУ МЕН
ТӘРБИЕЛЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІН ЗЕРТТЕЙТІН ҒЫЛЫМ
Сурдопедагогика
• Есту қабілеті бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеумен айналысатын
педагогиканың бір саласы. Есту қабілетінің бұзылуы сыртқы, ортаңғы және
ішкі құлақтарды зақымдайтын аурулар нәтижесінде пайда болуы мүмкін.

Тифлопедагогика
• Көру қабілеті бұзылған балаларды оқыту және тәрбиелеумен айналысатын
педагогиканың бір саласы. Көру қабілетінің бұзылу деңгейіне қарай олар
көрмейтін және нашар көретіндер болып бөлінеді.

Логопедия
• Тіл бұзылыстары, оны жою мен оның алдын алудың әдістері мен қағидаларын
зерттейтін ғылымның бір саласы. Бала тілінде болатын бұзылыстарды
зерттеп, оны жоюдың жолдарын іздестіретін арнайы педагогика тарауының
бірі.
Дефектология ғылымының зерттелу тарихы
ХҮІІІ ғасырдан басталады. Бұл саланың ғылым
ретінде қалыптасуы Ж.Итар, Ж.Эскирөл,
Ж.Демор, Э.Кре-пеоин, Э.Сеген, В.К.Кащенко,
Л.С.Выготский, А.Р.Лурия, А.Н.Граборов,
М.Монтессори т.б. есімдерімен байланысты.
Қазақстандағы дефектология саласын
зерттеуші ғалымдар ретінде Ж.Ы.Намазбаеваны,
Р.А.Сүлейменованы, Қ.Қ.Өмірбекованы,
К.Б.Бектаеваны, З.А.Мовкебаеваны т.б.атауға
болады.
1929 ж. Мәскеуде балалар үйлері мен арнайы мектептердің
ғылыми-практикалық институтының ашылуы, аса маңызды оқиға
болып саналады. Ондағы арнайы психологиялық зертханаларда
талантты жас ғалымдар еңбек етті, олардың ішінде арнайы
психология мен арнайы педагогиканың дамуына елеулі үлес
қосқан Л.С.Выготский болды.
Л.С.Выготский маңызды теориялық ережелерді
тұжырымдайды:
- Адам психикасы құрылымының жүйелілігі, яғни бір жүйедегі
буынның бұзылуы, барлық жүйенің қызметін өзгертетіндігі
туралы;
-Бала дамуының өзекті және жақын даму аймағы туралы;
-Қалыпты және дамуы ауытқыған балалардың дамуындағы
факторлардың бірдейлігі туралы;
-Ауытқыған дамудағы бірінші және екінші кемістік туралы,
дамуы ауытқыған балалармен жүргізілетін коррекциялық
педагогикалық жұмыстар туралы;
-Баланың психикалық жоғары қызметтерінің дамуындағы
ұжымның фактор ретінде қарастырылуы туралы;
-Ақыл-ойдың кемістігі зият пен аффект қатынасының өзгерісі
туралы.
Жалпы білім беретін мектептердегі бағдарламаларды
меңгере алмаған балаларды клиникалық тексеруден өткізгенде,
ақыл-ойы кем балаларға тән өзгеше ерекшеліктер байқалмаған.
Тек 50-60 жж. Л.С.Выготскийдің шәкірті М.С.Певзнердің
басшылығымен, үлгермеушілік мәселесінің түркілікті себебі
анықтала бастады. Кешенді клиникалық-психологиялық-
педагогикалық тексерулер үлгермеуші оқушыларға психикалық
дамудың тежелуі деген (ПДТ) тұжырымдама берді. Сөйтіп,
жалпы мектептердегі үлгермеуші оқушылардың тең жартысын
құрайтын, дамуында ауытқуы бар балалардың жаңа категориясы
пайда болды.
Ақыл-ой кемістігі – бұл диффуздық сипатқа ие бас ми
қыртысының органикалық зақымдалуымен шартталған таным іс-
әрекетінің тұрақты қайтымсыз бұзылысы.
Қалыпты қалыптасқан мидың зақымдалуы нәтижесінде пайда
болған ақыл-ой кемістігін (3 жастан кейін) деменция деп атайды.
Бас миының жарақаттарынан, әртүрлі орталық жүйке жүйесі
ауруларының нәтижесінде қалыптасқан психикалық қызметтердің
жойылуына және ерте қалыптасқан дағдылардың жоғалуына
әкеледі.
Ақыл-ой кемістігінің екі түрі бар

Олигофре
Деменция
ния
Олигофрен-балалар
психикалық іс-әрекеттерінде тұрақты бұзылыстармен сипатталады,
олардың танымдық процестерінің белсенділігі төмен, әсіресе сөздік-
логикалық ойлаулары. Балаларда қалыпты деңгейден қалу ғана емес
сонымен қатар тұлғалық көріністері мен барлық танымдық сфераларында
терең ерекше ауытқулар байқалады.

Сонымен, ақыл-есі кем балаларды жасы кішілеу қалыпты деңгейде дамып
келе жатқан балаларға теңеуге болмайды. Олар негізгі ерекшеліктерімен,
көріністерімен мүлдем басқа.
Деменция
Жоғары психикалық фуикциялардың жете дамымауының
не семуінің салдары болып табылатын кемақылдық. Бастапқы деменция —
тұқым қуалаған аурудың, туа біткен зақымдаушы факторлардың немесе
баланың өсуінің ең алғашқы кезеңдеріндегі жоқшылықтың салдарынан
зияттың жете дамымаушылығы. Екінші деменция —
жаттығулардың, эмоциялық қуаттаулардың (әлеуметтік, жастық, дәрі-
дәрмектік, ауру-сырқаулық) үнемі әсер етуі себепті психикалық
функциялардың сипатына байланысты сенильдік (қарттық),
алкогольдіх, эпилепсиялық, жарақаттанудан кейін болған және т.б.
деменциялар түрлері болады. Деменция — жалпы алғанда зияттылық
қабілетінің әлеуметтік және кәсіптік функциялардың қалыпты орындалуы
мүмкін болмайтындай болып жоғалуы. Термин көп функциялы
бұзылуларды белгілеуге арналған. Мұндай кезде ес болмайды, пайымдау
және басқа да жоғары психикалық процестерге қабілеттілік қалмайды.
Әдетте, когнитивтік процестердің мұндай бқзылулары тұлғаны жеке
әлеуметтік өзара әрекеттестік қабілеттерінің бұзылуына ұласады.
АҚЫЛ-ЕСІ КЕМ БАЛАЛАРДЫҢ ДАМУЫ
2ФАКТОРЛАРМЕН АНЫҚТАЛАДЫ.
биологиял
әлеуметтік
ық

баланың жақын ортасы
дефекттің анықтығы, оның
жатады: ол тұратын жанұясы;
құрылымының сапалық
ол уақыт өткізетін және
ерекшелігі, пайда болу
қарым-қатынасқа түсетін
уақыты жатады
үлкендер мен балалар; мектеп.

Ұқсас жұмыстар

Альцгеймер ауруы кезіндегі деменция

Деменцияның кеш кезеңінде тамақтану

Есту қабілеті бұзылған балалар

Ұлыбритания туралы мәлімет

ГЕРМАНИЯДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ГЕРМАНИЯНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Олигофренияның патоморфологиясы

Орталық нервтер миелинизациясы

Жүйке тінінің жасушаларынын биохимиялық сипаттамасы

Жүйке тінінің биохимиясы

Қылқан жапырақты ағаштар

Пәндер