ӨОӘ СӨЖ

1. ӨОӘ метрологиялық сараптамасы 2. Мемлекеттік метрологиялық қызмет

Орындаған: СиС-23

Билялова Мадина

Елубаева Назым

Кәрім Әлия

Серікова Аружан

СӨЖ-14

Өлшемдерді орындау әдістемелерін әзірлеу және бекіту тәртібі

ӨОӘ өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы қызметті жүзеге асыратын Мемлекеттік ғылыми метрологиялық орталық (бұдан әрі - МҒМО), жеке және заңды тұлғалар әзірлейді.

Ұлттық стандарт түріндегі ӨОӘ осы ӨОӘ-сінің жалпы талаптарын, әзірлеуді және бекітуді реттейтін стандарттау жөніндегі құжаттарға сәйкес әзірленеді және бекітіледі.

1. өлшеу есебін тұжырымдау және өлшенетін шаманың сипаттау;

2. өлшеу есебін шешудің ықтимал әдістерін алдын ала іріктеу;

өлшем әдістерін және құралдарын қосалқы жабдықтарды, реактивтерді және материалдарды таңдау;

ӨОӘ метрологиялық аттестаттауды жүргізу тәртібі

ӨОӘ метрологиялық аттестаттау ӨОӘ-нің оларға қойылатын метрологиялық талаптарға сәйкестігін анықтау (растау) мақсатында жүргізіледі.

ӨОӘ метрологиялық аттестаттауды "Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңымен белгіленген тәртіпте аккредиттелген қызметін өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында жүзеге асыратын МҒМО, заңды тұлғалар жүзеге асырады.

ӨОӘ метрологиялық аттестаттау ұсынылған құжаттар жиынтығына сараптама жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

өлшем үлгілерін;

ӨОӘ-сін әзірлеу кезінде алынған өлшемдер нәтижесі белгісіздігінің бюджетін сипаттау кезінде немесе туындаған қателігінің құрылымында келтірілген мәліметтерді;

сынамаларды іріктеу мен дайындау әдістерін қоса алғанда, экспериментталдық зерттеулердің жоспары мен көлемін;

ӨОӘ-не эксперименталдық зерттеулер жүргізу кезінде пайдаланылатын өлшем құралдарын, шама бірліктерінің эталондарын, стандартты үлгілерді, техникалық құралдарды және материалдарды таңдауды;

ӨОӘ-не эксперименталдық зерттеулер жүргізу талаптарын таңдауды;

ӨОӘ-сін эксперименталдық зерттеу тәсілдерін, оның ішінде бағдарламалық қамтамасыз етуді қоса алғанда, нәтижелерін өңдеу құралдарын таңдауды;

қателік сипаттамаларын ұсыну тәсілдерін немесе белгісіздікті ұсыну тәсілдерін таңдауды;

өлшем нәтижелерінің дәлдігі көрсеткіштерін бақылаудың ұсынылған рәсімдерін таңдауды бағалау арқылы расталады.

Егер әдіс пен өлшем құралдарының дұрыс таңдалуын, сондай-ақ ӨОӘ-де қамтылған талаптардың толықтығын растау қажет болса, ӨОӘ-ге қосымша эксперименталдық метрологиялық зерттеулер жүргізіледі.

Құжаттар жиынтығына сараптама кезінде ӨОӘ-нің белгіленген талаптарға сәйкестігін дұрыстығын (негізділігін) мыналарды:

ӨОӘ-нің метрологиялық аттестатталуына талаптар

ӨОӘ-нің метрологиялық аттестатталуына талаптар ҚР заңдылығымен ҚР мемлекеттік стандартпен және ҚР стандарттарымен орнатылады. Мемлекеттік бақылау жүзіге асыру саласында қолданылатын ӨОӘ-лер міндетті аттестатталуға тиісті.

ӨОӘ-нің метрологиялық аттестаттауын жүргізетін метрологиялық қызметпен ӨОӘ-нің метрологиялық аттестатталуының нәтижелері оң болғанда:

ӨОӘ-ні аттестаттау туралы куәлік хатталады;

теориялық және тәжірибелік зерттеулер туралы есеп берулер хатталады;

орнатылған тәртіпте ӨОӘ құжатты бекітіледі; Техникалық реттеу және метрология бойынша өкілетті мүшесімен ӨМЖ реестрінде ӨОӘ-нің тіркелуі жүзеге асырылады.

Жеке тұлғаның метрологиялық қызметі техникалық реттеу және метрология бойынша өкілетті органға: - еркін түрдегі өтініш; - ӨОӘ құжаттарының көшірмелерін (2 дана) ; - метрологиялық аттестаттау туралы куәліктің көшірмесін жібереді. Есепке алынған тіркелуден кейін ӨОӘ құжатының бір данасы тіркелуі нөмірі мен тіркелу күні көрсетілген «тіркелді» деген штамппен кәсіпорынға қайтарылады. Метрологиялық стандарт нәтижелері теріс болғанда ӨОӘ құжаты құрастырушыға жетілдірілуге қайтарылады.

Мемлекеттік метрологиялық қызмет

Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету қызметі бойынша мемлекеттік басқаруды техникалық реттеу және метрология комитеті іске асырады. Стандарттау, метрология және сертификаттау аймағындағы функционалды реттеуді, салааралық ұйлесімділікті жүргізетін атқару үкіметтің өкілетті органы болып табылады.

Метрологиялық қызмет

Өлшем бірлігін қамтамасыз ететін жұмастар түрлері мен ісәрекеттегі субъектер жиынтығы.

Мемлекеттік ғылыми метрологиялық орталық (МҒМО)

- метрология саласында фундаменталды зерттеулер, ғылыми - техникалық, тәжірибелік және ұйымдастыру - әдістемелік жұмыстарды жүргізу;

- ҚР шама бірліктер эталондық қорын құру және жетілдіру;

- шама бірліктер мөлшерлерін жетілдіру жүйелерін құру;

- өлшем бірлігін қамтамасыз етуде нормативтік құжаттарды құру және жетілдіру, оларды халықаралық талаптарымен сәйкестендіру;

- өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында жүргізілетін мемлекеттік саясатты есепке ала отырып, республикада метрологияның дамуына бағытталған жұмыстарды жүргізу;

МҒМО негізгі мақсаттары мен міндеттері болып табылады:

Уақыт және жиiлiктің мемлекеттiк қызметтi (УЖМҚ)

- уақыт және жиіліктің өлшем бірлігін қамтамасыз етуде аймақаралық және салааралық жұмыстар үйлесімділігін іске асыру және де жердің айналу параметрлерін анықтау;

- ҚР үйлестірілген уақыттың шкаласын қалыптастыру;

- уақыт және жиілік бірліктер мөлшерін беру және сақтау, қайта шығару;

- ҚР жерінде уақытты санауды орнатылған тәртібінің орындалуын бақылау;

УЖМҚ негізгі мақсаттары мен міндеттері болып табылады:

Қазақстан Республикасының метрологиялық қызметі

Қазақстан Республикасының метрологиялық қызметі:

Мемлекеттік метрологиялық қызмет;

уақыт пен жиіліктің мемлекеттік қызметтері; заттар мен материалдардың құрамы мен қасиеттерінің стандартты үлгілері; заттар мен материалдардың физикалық константтары мен қасиеттері туралы стандартты анықтамалық деректер, сондай-ақ өлшем бірлігін қамтамасыз ететін мемлекеттік қызметтер;

мемлекеттік басқару органдарының, жеке және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері арқылы жүзеге асырылады;

өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы сарапшы-аудиторлар;

өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында консалтингтік қызметтер көрсететін заңды тұлғаларға қолданылмайды.