Өсімдіктерді in vitro өсіру: каллусогенез, өсіру шарттары және биотехнологиялық қолданылуы

Өсімдіктерді in vitro жағдайында өсіру биотехнологиясы.

Жалпы, in vitro дегеніміз не?

Ол жасанды қоректік ортада белгілі бір ұлпаларды, өсімдіктерді немесе жануарларды өсіру.

Өсімдіктердің жасушаларын, ұлпаларын және мүшелерін қолдан өсіру сәтті шығу үшін жасанды ортаның құрамының жақсы болуымен қатар әртүрлі қолайлы жағдайлар жасалуы қажет. Оларға қажетті қолайлы жағдайларды мына тізбектен көрсек болады, яғни температура,

жарық,

аэрация,

газдар

Жасушаны қолдан өсіру сәтті болуы үшін үнемі температура шамамен 25±2°С болуы қажет деп жалпылай айтылады

Алайда ақпараттың аздығынан қолданылған болатын. Өйткені темекінің каллусының өсуіне 32°С

кәдімгі гармалаға 30°С

ипомеяға 30-32°С

Жасушаларды сәтті өсіру үшін қажет маңызды факторлардың бірі - аэрация. Аэрациясыз ешбір жасуша тіршілік ете алмайды.

Аэрация- сұйықтықтарды ауамен қанықтыру процесі мен әдісі.

Жарық.

Жасуша технологиясында жасушаларды жарықпен қамтамасыз ету басты міндеттердің бірі.

Жылу көзі

Енді, in vitro ортасында өсіру биотехнологиясына мысал ретінде, каллусты айтсақ болады. Каллус - ұлпаның ерекше түрі, бүтін өсімдіктің зақымданған жері (жарасы) біте бастаған кезде түзіледі.

Каллус (лат. callus - тірі тері, мозоль) - өсімдікте жарақаттанудың нәтижесінде пайда болған ұлпаның ерекше түрі.

Ол зақым болған жерді әр түрлі инфекциядан қорғайды. Каллус ұлпасында қоректік заттар жиналып, арнаулы қорғаныш қабат пайда болады немесе жойылған мүше қайта пайда болады, яғни регенерация процесі өтеді.

Алғашқы каллусты алу үшін және оны өсіру үшін

залалсыздандырылған қоректік орта қажет. Өсімдік материалы алдын ала бірнеше рет жуылып, тазаланады. Одан кейін стерильдейтін заттарды пайдалану арқылы микроорганизмдерден аластанылады. Жиі қолданылатын стерильдейтін заттар, атап айтқанда мыналар: активті хлоры бар натрий және калий гипохлориттері, хлорамин, хлор, этанол.

Қолайлы стерилді қоректік ортаға орналастырылған эксплант деп аталатын мүше біраз уақыт өткеннен кейін өсе бастайды да каллус пайда болады. Бұл процесс каллустың түзілуі немесе каллусогенез деп аталады.