Элей мектебі

Презентация қосу

Антикалық
философия
ОРЫНДАҒАН:АБДРАХМАН АЯЖАН.
ҚАБЫЛДАҒАН:СЕМБИНОВА АДЕМИ АМАНКЕЛДЫЕВА.
Антикалық
философия (лат. antiquitas "ежелгі") -
бзд. VIғ-да Сократқа дейінгі
философиядан басталып, 529 жылы
Афинада соңғы философиялық
мектепті Император Юстиниан І
жарлығымен жабылғанға дейін Ертедегі Грекияның алғашқы философтары
жалғасқан Ежелгі Грек және Ежелгі стихиялы реализмдік бағытты ұстануымен
Рим философиясы (бзд. VІғ - VIғ). ерекшеленеді. Олар бүкіл дүниені тұтастай
Дәстүр бойынша Фалес алғашқы алып қарап, әлемнің, дүниенің түп негізін,
антикалық философ, ал Боэций соңғы алғашқы бастамасын, түпнұсқа элементін
антиккалық философ саналады. табуға тырысты. Олар "дүние қалай пайда
болды", "неден жаралды", "ең бірінші не пайда
болды", "бәрінің негізі не" деген секілді
сұрақтар қойды. Антикалық философтарды
"натурфилософтар" деп те аталады, олар
философиялық ойларын табиғат
құбылыстарымен байланыстыра
тұжырымдауға тырысты.
Ертегірек (антикалық) философиясы
өзінің даму тарихында үш кезеңнен өтті:
Сократқа дейінгі кезеңдік философия Милет мектебі.
(б.д.д. 7-6 ғ.ғ.). Бұл кезеңде 1.Фалес.
натурфилософиялық көзқарас басым 2.Анаксимандр.
болды. Милет, Элей, Пифагоршылдар, 3.Анаксимен.
Софистер мектебінің қалыптасуымен 4.Пифагоршылар.
қатар атомдық көзқарастың негізі Элей мектебі.
қаланады. 1.Ксенофан.

Классикалық кезең (б.д.д. 4ғ.). Платон 2.Зенон.

мен Аристотель философиялық 3.Классикалық философия.

еңбектерімен ерекшеленеді. 4.Атомдық көзқарас.
5.Софистер.
Римдік-эллиндік кезең (б.д.д 3ғ. соңы 6.Сократ.
мен б.д. 3ғ. басы). Стоиктер, скептиктер 7.Платон.
және эпикуршілдік мектептер 8.Аристотель.
басымдылық танытқан кезең.
Эпикуршылдар мектебі.
1.Эпикур.
2.Эллинизм.
Милет мектебі - Грекиядағы ең көне
материалистік философиялық мектеп. Милет
қаласы сауданың, теңізде жүзудің, мәдениеттің
ірі орталығы болды, ал бұл жағдайлар Фалес,
Анаксимандр және Анаксимен секілді көрнекті
милеттіктердің ой-өрісі мен ғылыми ынта-
талабының жан-жақты өрістеуіне жағдай
жасады. Олар математика, география,
астраномия салаларында ғылыми жаңалықтар
ашты.
Фалес (б.д.д. 624-547ж.ж.) – Анаксимандр (шамамен б.д.д. 610- Анаксимен (шамамен б.д.д 588-525
Милет қаласынан шыққан грек 546 ж.ж.) – ежелгі гректің ж.ж.) – ежелгі грек материалист –
философы және саяси қайраткері. материалист – философы, стихиялы философы, стихиялы- диалектик,
Аңыз бойынша ерте грек диалектик, Фалестің бас шәкірті. Анаксимандрдың шәкірті.Оның
жеріндегі жеті данышпанның бірі. Грекиядағы «Табиғат туралы» атты ілімінше, барлық нәрсенің бастамасы
Мысыр және Вавилонда тұңғыш ғылыми шығарманың материадан – ауадан пайда болған,
математика және астрономия авторы, бірақ бұл шығарма бізге қайтадан ауаға айналады. Ауа шексіз,
ғылымдарымен танысады. Б.д.д. жеткен жоқ. Анаксимандр дүниенің мәңгі, қозғалыстағы зат. Қоюланғаннан
585-584 ж.ж. күннің тұтылуын негізі, бастамасы ретінде – «архе» кейін – бұлтқа, суға, жер мен тастарға,
алдын - ала дәл болжаған деген («негіз») ұғымын енгізді, дүниенің сейіліп – отқа айналады. Мұнда санның
мәлімет бар. Сондай-ақ сапаға ауысу идеясы көрініс тапқан. Ауа
негізі - апейрон (шексіз нәрсе) деп
пирамиданың көлеңкесінің бәрін қамтиды: ол әрі жан, әрі ғаламның
есептеген. Апейронның ыстық пен
ұзындығы бойынша пирамиданың сансыз заттардың өмір сүретін ортасы.
суықтың қарама-қарсылығы туады;
биіктігін анықтайды. Анаксимен жұлдыздар – от, бірақ оның
олардың күресі космосты дүниеге
жылуын сезінбейміз, өйткені олар өте
Фалес бір жылды 365 күнге, 365 әкеледі; ыстық-от ретінде көрініс
қашықта орналасқан, күн қатты жанып
күнді 12 айға бөліп, күнтізбенің тапса, суық аспан мен жерге
(календарь) жасаудың алғашқы тұрған алып аспан денесі деп үйретті.
айналады. Анаксимандр
бастамасын көрсетуші ретінде материаның сақталу және айналу Материализм мен диалектика идеаларын
және стихиялы-материалистік заңын тұңғыш рет тұжырымдады. әрі қарай дамытқан Гераклит (шамамен
Милет мектебінің негізін қалаушы Анаксимандрдың космологиялық б.д.д 544-483 ж.ж.)- ежелгі грек
ретінде танымал. теориясы бойынша жазық цилиндр философ-материалисі, диалектик. Кіші
Ол заттардың алуандылығынан формасындағы Жер Ғаламның Азиядағы Эфесте туған. Гераклиттің
бірегей бастапқы негіз іздеп, оны ортасында тұр. Жер төңірегінде бізге тек үзінділері ғана жеткен «Табиғат
материалды, нақты зат деп аспанның үш сақинасы: күн, ай туралы» шығармасы сол заманның
есептеді. Дүниенің, барлық және аспан денелері – жұлдыздар өзінде атақты еңбектердің бірі болған.
нәрсенің түп негізі, алғашқы айналып жүреді. Тарихта тұңғыш Гераклиттің пайымдауынша дүниенің
бастамысы – су деген пікірді рет эволюция идеясын ұсынды: негізі - от, ол әрдайым өзгеруде әрі
ұстанады. Өйткені бәрі судан адам – балықтан пайда болған. қозғалыста. Барлық әлем, жекелеген
пайда болады, бәрі қайтадан суға заттар, тіпті адам жаны да оттан
айналады дейді. жаралған.
Пифагоршылдар.
Пифагоршылдар-б.д.д. 6-ғасырдың 2-жартысында пайда болған философиялық ағым. негізін
қалаған көне грек философы, математик және астраном. Пифагордың философиялық теориясы
біртұтас жүйе болып қалыптасты. Пифагоршылдар бастапқы негізді санмен таңбалап, осы бағытта
жұмыс жасайды. Сан-негіз; сан-заттар үшін материя; сан-үйлесімді тіркестерге тән
ерекшеліктермен қатынастардың көрінісін, арақатынасын зерттей отырып, кез-келген процестердің
бастауында теориялық жағынан санмен өрнектелетін жекелеген пропорция, заңдылық бар деген
қорытынды жасайды. Бірліктен ондыққа дейінгі сандық қатарды Пифагор дүниенің сандық алуан
түрлілігінің түп негізі деп санаған.
Сандардың қасиеттерін зерттей отырып, Пифагоршылдар жұп және тақ сандарды ашуымен бірге,
тік бұрышты және үшбұрышты сандарды сипаттады. Ойдың қалану геометриясы-нүктеге, сызыққа,
жазықтыққа, көлемге негізделген. Демек, Пифагоршылдар жүйесіндегі сандар болмыстың
жалпылама негізіне байланыстырылған кеңістіктің таңбалануы. Соған орай «бәрі-сан» деген
тұжырым қалыптасты. Олардың музыкалық интервал туралы ілімінде акустика мен аспан
механикасының математикалық негіздері баяндалған. Пифагоршылдар философия мен ғылымның
әрмен қарай дамуына орасан зор әсер етті.
Элей мектебі-б.д.д. 6-5 ғ.ғ. Элей
қаласында (оңтүстік Италия) пайда
болған философиялық мектеп. Басты
өкілдері - Ксенофан, Парменид, Зенон,
Мелисс. Элей мектебінің негізгі Зенон (б.д.д. 490-430 ж.ж.)-Элей мектебінің өкілі.
философияға тұңғыш рет диалог формасының
мәселесі,болмыс болды . қолданылуын енгізді. Ол қозғалыстың
диалектикалық табиғаты туралы мәселелерді теріс
формада қолданды. Зенон үшін болмыста қайшылық
Ксенофан (б.д.д. 6-5 ғ.ғ.)-Элей мектебінің
негізін салушы. бүкіл мифологияны алғаш жоқ, сондықтан қайшылықты болмыс-жалған (елес)
сынаушылардың бірі: «адамдар Құдайды тек болмыс. «Ахилл және тасбақа», «Жебе» т.б.
өздеріне ұқсатып жасайды, егер жануарлар апорияларымен белгілі. Апория (гр. aporia-
Құдайға сенетін болса, оларда Құдайды өздеріне,
яғни жануарға ұқсатып елестетер еді»,- дейді. шарасыздық)-ежелгі грек философиясында шешілуі
Дүние жер мен судан пайда болды деген қиын мәселені білдіретін ұғым. Апория заттың
көзқарасты ұстанады. болмыс-барлық жерде өзінде немесе ол туралы ұғымдағы қарама-
бірдей, өзіне тең, біртекті, өзгеріссіз деп санады.
қайшылықтың негізінде пайда болады. Зенонның
Парменид - «болмыс» ұғымын алғаш рет қозғалыстың мүмкін еместігі туралы пайымдауларын
философияға енгізген, ежелгі грек философы,
Элей мектебінің өкілі. Парменид дүниені
апория деп атайды. Зенон апорияларының мәні
қозғалмайтын, тұтас, толтырылған шар түрінде мынадай: белгілі қашықтықтан өту үшін оның
елестетті. Екі бастаманы көрсетеді-от, жарық жартысын жүріп өту керек; жартысын жүріп өту
және қараңғылық. Сезімнің көрсетуіне сенбеу, үшін осы жартының жартысын жүріп өту керек,
пайымдық білімді жоғары бағалау Парменид
іліміндегі рационализмнің басым екендіген сөйтіп осылай кете береді. Бұдан шығатын
аңғартады. «Болмыс-бар нәрсе, олай болса ол қорытынды: қозғалыстың басталуы мүмкін емес.
туралы ойлауға, оймен бейнелеуге, зерттеуге,
сипаттауға болады»,-дейді.
Платон (б.д.д. 428/427 –
348/347 )- ежелгі грек
философы, Сократтың
шәкірті, объективті
идеализмнің негізін
қалаушы, 30-дан астам
философиялық диалогтар
ретінде жазылған
еңбектердің авторы.
(«Парменид», «Теэтет»,
«Мемлекет», т.б.) Дүниеге
идеалистік көзқарасты
қорғаған Платон сол
заманның материалистік
ілімдеріне қарсы белсенді
күресті.
Аристотель (б.д.д. 384-322 ж.ж.) – ежелгі грек философы,
логика және басқада көптеген ілімдердің негізін қалаған
энциклопедист-ғалым. Әлем бойынша бірінші ұстаз
атағына ие. Фракңиядағы Стагирда туған, Афиныдағы
Платон мектебінде тәрбиеленді. Платонның денесіз форма
жөніндегі («идеялар дүниесі» пікірін) теориясын сынаса да
«идеялизм мен материализм» арасында екі ұдай күйге түсіп
платондық идеяны толықтай жоққа шығара алған жоқ.
Аристотельдің айтуы бойынша рух тәннен бөлінбейді, тән
өлгенде жанда жоғалады. 335 ж. Афиныда өз мектебін
(Ликей деп аталды) ашты. Аристотель философияны үш
салада бөліп қарастырды: 1) Теориялық бөлімі –
болмыстың кезеңдері, себептері мен түп негізі турасындағы
ілім; 2) Практикалық бөлім – адамдардың іс-әрекеті
жөнінде ; 3) Поэтикалық бөлім –(творчество)
шығармашылық жөнінде. Ал ғылымның зерттейтін
объектісі – адамның ақыл-ой өресі жететін дүние.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

ЕЖЕЛГІ ГРЕК ФИЛОСОФИЯСЫ

Дүниені философиялық түсінудің негіздері

Даосизмнің негізін қалаушы

Милет мектебі

АНТИКА ФИЛОСОФИЯСЫ

Парменидше дүние қозғалмайтын және тұтасынан толтырылған шар сипаттас

Классикалық философия - антика философиясының екінші кезеңі

Классикалық философия

Ежелгі Қытай философиясының ерекшеліктері

Милет мектебінің өкілдері

Пәндер