Болжау мағынасы

Презентация қосу

Жоспарлау мен болжаудың
теориялық негіздері
Дәріс №1
Мазмұны
• Жоспарлау мен болжаудың теориялық негіздері
Әлеуметтік-экономикалық болжау
• Болжау функциялары мен міндеттері
• Ұзақ мерзімді жоспар мен болжамның әдістемелік
ерекшеліктері
Жоспарлау мағынасы

• Жоспарлау дегеніміз мақсаттарға жету үшін ресурстарды оңтайлы
бөлу, болашақта мақсат қою мен іс-әрекетке байланысты іс-шаралар.
• Жоспарлау мақсаты-қойылған мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз
ету, қойылған міндеттерді орындау. Сондықтан жоспарда
жоспарланған шешімдерді нақты жағдайға жедел бейімдеу тетігі
қарастырылуы керек. Мұндай механизм ұзақ мерзімді және қысқа
мерзімді жоспарлардың тығыз байланысын анықтайды
• Жоспар жерді пайдалану қажеттілігін және көрсеткіштер жүйесі бойынша аумақты талдауды
ескере отырып, егжей-тегжейлі әзірленеді.
Болжау мағынасы

• Жер ресурстарын пайдалануды болжау жоспарлау функциясына кіреді. Болжау және
жоспарлау өзара байланысты. Сонымен қатар, нарықтық жағдайда болжаусыз жоспарлау
тиімсіз.
• Болжам жоспармен салыстырғанда нақты емес. Болжамның мақсаты-болашақта әлеуметтік-
экономикалық жүйенің даму перспективалары туралы жалпы түсінік беру. Көбінесе бұл үшін
бірнеше негізгі көрсеткіштер жеткілікті.
• Болжау қоршаған ортаны талдау кезеңінде, жоспарды жасамас бұрын жүзеге асырылады.
Болжамдар мақсаттар мен міндеттерді дұрыс қоюға, дұрыс стратегияны жасауға көмектеседі.
Бұл жағдайда болжау жоспарлау элементіне айналады.
Жоспар мен болжамның ерекшеліктері

Жоспар Болжам
• Жасау үшін егжей тегжейлі • Жасау үшін бірнеше
зерттеу керек көрсеткіштер жеткілікті
• • Жоспардан алдын орындалады
• Дұрыс стратегиялар жасауға
көмектеседі
• Жоспардың элементі
• ақпараттық сипатқа ие
• объектісі ішкі орта да, сыртқы
немесе олардың жиынтығы да
бола алады
• Ұзақ мерзімге жасалады
Болжамның байланысы

Басқару
Жоспардың элементі
элементі (жедел
болжау)
Болжау дегеніміз-мұқият өңделген деректерді
зерттеу негізінде бір нәрсенің (мысалы, ғылым,
өндіріс саласы, процесс, қатынастар және т.б.) дамуы,
қалыптасуы, таралуы туралы болжам жасау.

Аспектілері
мүмкін немесе қалаулы
перспективаларды,
жағдайларды, болашақ шешім қабылдауда
мәселелерін шешуді болашақ туралы
сипаттайтын теориялық- ақпаратты қолдануды
танымдық қамтитын басқарушылық.
• Әлеуметтік-экономикалық болжау-бұл әлеуметтік экономикалық құбылыстарды білудің
ғылыми әдістеріне және экономикалық болжау әдістерінің, құралдары мен әдістерінің
жиынтығын қолдануға негізделген болжамдарды жасау процесі. Жоспарлау басқарушылық
шешімдерді қабылдауға және жүзеге асыруға бағытталған, болжаудың мақсаты — осындай
шешімдер қабылдау үшін ғылыми алғышарттар жасау
Ғылыми алғышарттар мыналарды қамтиды:

• экономиканың даму үрдістерін ғылыми талдау;
• қалыптасқан үрдістерді де, белгіленген мақсаттарды да ескеретін қоғамдық ұдайы өндірістің
алдағы дамуын нұсқалық болжау;
• қабылданатын шешімдердің ықтимал салдарларын бағалау;
• басқарушы шешімдер қабылдау үшін әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық
даму бағыттарын негіздеу.
Болжамдау ауқымы бойынша.
макроэкономикалық
(халық- халық
шаруашылығы кешендерін
(отын-энергетика,
өңіраралық салааралық болжамдары
агроөнеркәсіптік,
инвестициялық,
инфрақұрылымдық,
әлеуметтік және т. б.)
Алдын алу уақыты бойынша болжамдар

қысқа мерзімді (бір орта мерзімді (бір
жедел (бір айға
айдан бір жылға жылдан 5 жылға
дейінгі алдын алу
дейінгі алдын алу дейінгі алдын алу
кезеңі),
кезеңі), кезеңі),

ұзақ мерзімді (5 20 жылға дейін)
жылдан 15 жылға және ұзақ мерзімді
дейінгі алдын алу (20 жылдан жоғары
кезеңі, алдын алу кезеңі)
Болжаудың негізгі функциялары

- белгілі бір кезеңде нақты
экономикалық, әлеуметтік, жағдайларда халық
ғылыми-техникалық шаруашылығы дамуының
процестерге ғылыми талдау әлеуметтік-экономикалық
жасау; құбылыстарының объективті
байланыстарын зерттеу;

- болжауды бағалау; -
экономикалық және ; - белгілі бір шешімдерді
әлеуметтік дамудың негізделген таңдау үшін
объективті баламаларын ғылыми материал жинақтау
анықтау
Осы функциялардың кейбірін толығырақ қарастырыңыз. Ғылыми
талдау үш кезең немесе кезең бойынша жүзеге асырылады:

Диагноз-болжау объектісінің жүйелі
сипаттамасы оның даму тенденциясын
ретроспекция, Ретроспекция деп болжау анықтау және болжау модельдері мен
объектісінің жүйелі сипаттамасын алу әдістерін таңдау мақсатында зерттелетін
үшін оның даму тарихын зерттейтін болжау кезеңі. Диагноз сатысында
болжау кезеңі түсініледі. болжамды модельдің негізінде жатқан
болжау объектісіне талдау жасалады.

Проспекция-болжамдау кезеңі, онда
диагноздың деректері бойынша
болашақта болжамдау объектісінің даму
болжамдары әзірленеді, болжамның
анықтығына, дәлдігіне немесе
негізділігіне (верификация) бағалау,
сондай-ақ болжамдау (синтездеу)
қағидаттары негізінде нақты
болжамдарды біріктіру жолымен болжам
мақсатын іске асыру жүргізіледі.

Ұқсас жұмыстар

Болжам мен жоспарлаудың методолоиялық қағидалары

ОМӨЖ БАСҚАРУ ФУНКЦИЯСЫ

Ресурстық және аймақтық болжамдау

Қазақ хандығына саяхат. Сайыс

Көшбасшылық теориялары

Белгілердің тұқым қуалаушылығы

БАСҚАРУ ФУНКЦИЯСЫ

Ғылыми зерттеулер

ТӘМПІШ сөзінің мағынасы

Сөйлеу айтылымдарын жоспарлау мен бағдарламалау кезеңі

Пәндер