Географиялық зоналылық

Жердің ландшафтық дифференциациясының заңдылықтары

7-8 дәріс

1. Ландшафтардың кеңістіктік дифференциациясының сыртқы факторлары. Географиялық зоналылық.

Күн энергиясы

Жердің ішкі энергиясы

Ландшафтардың кеңістіктік дифференциациясының сыртқы факторлары. Географиялық зоналылық.

Жердегі ауаның жылдық орташа температурасы

Ендікті зоналылық, немесе географиялық зоналылық деп физикалық-географиялық процестердің, компоненттердің, кешендердің экватордан полюстерге қарай заңдылықты түрінде ауысуын түсінеміз. Зоналылықтың негізгі себебі - Жердің шар тәріздес болуының нәтижесінде географиялық ендік бойынша Күннің қысқа толқынды радияцияның біркелкі емес таралуы.

Ендікті зоналылық

Жылудың біркелкі емес ендік таралуының маңызды салдары

1. Ауа массаларының зоналылығы;

2. Атмосфера циркуляциясы;

3. Ылғал айналымы мен ылғалданудың зоналылығы.

Ауа массаларының 4 негізгі зонасы бар:

1. Экваторлық зонада төмен атмосфералық қысым, ауаның жоғарға көтерілу;

2. Тропиктік зонада жоғары қысым, шығыс желдер;

3. қоңыржай зонасында төмен қысым, батыс желдер;

4. поляр зонасында жоғары қысым, шығыс желдер.

Ауа массаларының зоналдылығы

Атмосфераның циркуляциясы - жылу мен ылғалдың қайта бөлістіруінің күшті механизмы.

Жер бетіндегі ауа ағындарының схемасы

Атмосфераның циркуляциясы

Атмосфера циркуляциясының сызбасы зоналылығымен ылғал айналым мен ылғалданудың зоналылығы тығыз байланыста.

Ылғал айналымы

Географиялық зоналылылық

Географиялық зоналылық - жер бетіндегі геожүйелердің орналасуында және барлық ландшафт қалыптасу процестерінде айқын байқалатын универсалдық географиялық заңдылық.

Қоңыржай және полярлық ендіктердің зоналары

Қоңыржай және полярлық ендіктердің зоналары неоген мен төрттік кезеңінде күшті өзгерген. Өзгерудің негізгі бағыттары аридизация мен суық кезең келуімен байланысты. Әсіресе соңғы төрттік кезеңіндегі мұз басу процестері ландшафттық зоналардың дамуында өте маңызды роль атқарды. Ең күшті мұз басу кезеңінде мұздықтардың жалпы ауданы 40 млн км² шамасында болған, ал қәзір не бары 14 млн км² тең.

Ландшафттық зоналардың азоналдығы, секторлығы және жүйелері.

Жердің тектоникалық даму барысында жер беті күшті өзгерген (дифференциацияланған), мұндай процестердің негізінде Жердің ішкі энергиясы жатыр. Мұндай өзгерістер азоналдық заңдылықтарымен сипатталады, жер бетінің материктер мен мұхит облыстарына бөлінгені арқылы байқаймыз.

Су қабаттың жер бетімен арасындағы физикалық қасиеттерінің айырмашылығына байланысты олардың үстінде әртүрлі континенттік және мұхиттық ауа массалары пайда болады. Нәтижеде ауа массалардың континентті-мұхиттық тасмалдау пайда болады, ол атмосфераның немесе зоналылық циркуляцияны күрделелендіреді.

Территорияның атмосферадағы континентті-мұхиттық циркуляция жүйесінде орналасуы физикалық-географиялық дифференциациясының маңызды факторы болып табылады.

Материктің ішкі аудандарына еңгейін сайын теңіздік ауа массаларының қайталануы төмендейді, яғни климаттың континенттігі күшейеді, ал жауын-шашын мөлшері азаяды.

Теңіз ағыстары жылудың қайта бөліструіне қосымша фактор болып келеді, олар атмосфераның жалпы циркуляциясына бағынышты болғанымен материктердің орналасуына және пішініне тәуелді болады.

Ауа массалардың континентті-мұхиттың тасмалдаудың термикалық эффекті қысқы маусымда айқын байқалады. Мысалы, Батыс Скандинавияның қаңтар айының орташа температурасы мен Сібірдің Солтүстік-Шығыс аймағының қаңтар айының орташа температурасы арасындағы айырмашылық 47°С жетеді.

Н. Н. Иванов жер шары үшін климаттың континенттік диапазонын 10 сатыға бөледі:

№

Климат

Континенттік коэффициенті, %

Нағыз мұхиттық

48 төмен

Мұхиттық

48 - 56

Орташа-мұхиттық

57 - 68

Теңіздік

69 - 82

Әлсіз-теңіздік

83 - 100

Әлсіз-континенттік

100 - 121

Орташа-континенттік

122 - 146

Континенттік

146 - 177

Шұғыл (кескін) континенттік

178 - 214

Өте континенттік

214 жоғары

Ландшафт морфологиясының биіктікке байланысты өзгеруі

Ландшафттық дифференциациядағы орографиялық факторлар

Биіктік белдеулілік

Экватор маңындағы Анд тауларындағы биіктік белдеулілігі

Биіктік белдеулілік

Гималай мен Альпі тауларындағы биіктік белдеулілігі

Жер шарының географиялық белдеулері

Ландшафттардың жіктелуі

Ландшафттардың жіктелуінің негізгі әдіснамалық негіздері

Негізгі жіктеу модельдері

1. Иерархиялық (от фации к ландшафту и далее вплоть до ландшафтной оболочки) .

2. Типологиялық (каждая природная геосистема, будь то фация, урочище или ландшафт, - географический индивид) .

Иерархиялық жіктеу

Типологиялық жіктеу

Виды

ландшафтов

Местность

Урочище

Фация

Ландшафт

Виды

местностей

Классы

ландшафтов

Типы

ландшафтов

Типы

местностей

Классы

местностей

Типы

урочищ

Классы

урочищ

Виды

урочищ

Типы

фаций

Классы

фаций

Виды

фаций

Ландшафттардың құрылымдық-генетикалық классификациясының принциптері

1. Ландшафты - явления исторические.

2. Им свойственна разновременность образования.

3. Их развитие непрерывно.

4. Современная структура ландшафта представляет

временной срез в эволюции геосистемы

Это происхождение, всего

природного комплекса, вклю-

чая абиотические, биокосные

и биотические составляющие

ландшафта.

1. Географические ландшафты внутренне неоднородны.

2. Ландшафты - геостстемы, состоящие из локальных

и региональных единств.

3. Изучается как внутренняя, так и внешняя структура.

1. Каждый ландшафт находится в пределах присущей только ему географической позиции.

2. Влияние местоположения ландшафта сказывается на его истории, генезисе и структуре.

I. Тарихи

II. Генетикалық

III. Құрылымдық

IV. Позициялық

Ландшафттың жіктеу бірліктерінің жүйесі

Тип контакта и взаимодействия геосфер

Термические

параметры

географических

поясов

Секторные климатические различия, континентальность

IV. Ландшафт жанұялары

Бореальные

восточноевропейские

Бореальные

западносибирские

Бореальные

восточносибирские

Субтропические

среднеземномоские

Субтропические

центральноазиатские

Субтропические

восточноазиатские

Региональная локализация на уровне физико-географических стран

Возвышенные

Низменные

Низинные

Низкогорные

Среднегорные

Высокогорные

Морфология и генезис рельефа (генетический тип рельефа)

Литология поверхностных отложений

Ұқсас жұмыстар

Биосфера қабаты туралы

Қазақстан аумағындағы мұздықтар — жер суару мен гидроэнергетиканың басты көзі. Мұздықтар тұщы судың орасан зор қоймасы

Биосфераның негізгі құрамы

ГЕОЭКОЛОГИЯ

Қазақстанның топырағы

Шымды топырақтар Шымды - күлгінді

Түзуші экологиялық факторлар және олардың зоналыққа әсері

карта және атластар

Географиялық қабық және табиғат кешендері

Географиялық зерттеу әдістері

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz