Мәліметтер базасы сервері

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

ЕТ ж\е БҚЕ кафедрасы

Презентация
Тақырыбы: Компьютерлік желілер

Шымкент 2021 ж
Компьютерлік желілер туралы
негізгі мәліметтер
Компьютерлік желілер (Computer NetWork,
net - желі, work - жұмыс) – берілген ереже-
лерге сәйкес компьютерлер арасында мәлімет
алмасу жүйесі
немесе
ресурстарды ортақ пайдалану мақсатында
бір-бірімен мәлімет алмасу арналарымен
байланысқан компьютерлер тобы.
Бүгінде әлемде 130 млн-нан аса компьютерлер
бар, олардың 80 %-дан артығы әр түрлі ақпа-
раттық-есептеу желілеріне біріктірілген.
Мәліметтерді тасымалдаудың компьютерлік
желілері болашақта коммуникацияның негізгі
құралы болады.Желілерде ақпаратты тасымал-
дау жылдамдығы жоғары, жұмыс орнында
отырып-ақ хабарлама алу/жөнелту, жер шары-
ның кез келген нүктесінен керекті ақпаратты
жылдам алу мүмкіндігі, әр түрлі компьютерлер
арасында және әр түрлі программалар арасында
мәлімет алмасу, т.с.с. әрекеттер орындала береді
Компьютерлерді желіге біріктіру
себептері:

1) бірнеше ЭЕМ-ге бір ортақ дискіге (CD-ROM-
ға немесе стримерге) жазылған мәліметті
бірігіп пайдалану,
- бір принтерге, плоттерге нәтижелер шығару,
- ортақ сканерді қолданып, информация
көшірмелерін кезекпен алып отыру.
Бұлар әр тұтынушының сол құрылғыларға
жіберетін шығындарын азайтады.
2) қолданбалы программалардың да (Word,
Excel, т.б.) ортақ дискіге жазылған бір ғана
желілік көшірмесін қолдануға болады.
3) әртүрлі қолданбалы жүйелер арасында да
ортақ байланыс құралдарын (коммуника-
циялық қызметтер түрі, мәліметтер, бейне
суреттер және дыбыстық құжаттармен
алмасу, т.б.) пайдалануға жол ашылады.
Мәліметтерді жекелеп кезектесіп өңдеу ісін
ұйымдастырудың маңызы артады.
Информацияны бөлмей бір орында сақтап
отыру оны тұтас көшіріп алу немесе сол
толық қалпында ұстау мүмкіндіктерін
жеңілдетеді.
Компьютерлік желілердің
жіктелуі (классификациясы)
Желілер мынадай қасиеттеріне қарай
жіктеледі:
географиялық қамтылу аймағына қарай;
өндірістік бөлімдер көлеміне (масштабына)
байланысты;
топологиясына – бір-бірімен байланысу
схемасына немесе құрылымына қарай;
басқарылуына байланысты.
Географиялық қамтылу аймағына қарай
желілер мынадай топтарға бөлінеді:
Жергілікті (локальный-Local Area Network, LAN) - бір
мекеменің ғимараты көлеміндегі немесе жақын тұр-
ған ғимараттарда орналасқан компьютерлер жабық
желісі. Мұндай желіге 10-20 шамасында компьютер-
лер біріктіріледі (ара қашықтықтары 10 км-ға дейін).
Ауқымды, ғаламдық (глобальные-Wide Area Network,
WAN) – бірнеше мемлекетті, континенттерді немесе
бүкіл әлемді қамтитын ашық желі түрі.
Аймақтық, интранет(региональный -Metropolitan Area
Network MAN) – бір қала, аудан, мемлекет ішіндегі
біртектес мекемелер компьютерлерін біріктіреді.
Бұлар бір компанияға, фирмаға не министрлікке
кіретін жабық желілер, мысалы, қорғаныс
министрлігінің, мұнай компанияларының ішкі желісі.
ТОПОЛОГИЯ (БАЙЛАНЫСУ ТӘСІЛІ)
БОЙЫНША ЖЕЛІЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ:

1. 2.

Шиналық топология; Сақина топологиясы;

3. 4.

Жұлдыз топологиясы; Бұтақ тәрізді топология;
5. 6.

Толық байланысты
топология; Аралас топология
Басқарылу тәсіліне қарай желілер былай
жіктеледі:
БІР ОРТАЛЫҚТАН БАСҚАРЫЛАТЫН ЖЕЛІ, МҰНДА БІР
КОМПЬЮТЕР-СЕРВЕР ЖЕЛІ ЖҰМЫСЫН БАСҚАРАДЫ.
Сервер – арнайы программалық жабдықтама орналасқан
дискілерінің көлемі үлкен, әрі қуатты компьютер. Желідегі басқа
қарапайым компьютерлер жұмыс станциялары деп аталады.
Жергілікті желілер көбінесе бір сервер арқылы басқарылады.

БІР ДЕҢГЕЙЛІ КОМПЬЮТЕРЛЕР ЖЕЛІСІ (БІР РАНГЫЛЫ) –
МҰНДА ЖЕЛІНІ БАСҚАРУДА БАРЛЫҚ КОМПЬЮТЕРЛЕР ТЕҢ
ҚҰҚЫҚТЫ БОЛЫП САНАЛАДЫ. Басқаша айтсақ, кез келген
машина мәлімет алмасу үшін бір-бірімен сәйкес келетін
программалармен жабдықталған. Олардың барлығы да желіні
кезектесіп басқару ісіне араласа алады.
БІР ОРТАЛЫҚТАН БАСҚАРЫЛАТЫН
ЖЕЛІНІ «Клиент - сервер» желісі
деп те айтады:

Клиент – өзіне қызмет көрсетуді
сұрайтын объект (компьютер
немесе программа).

Сервер – басқаға қызмет көрсе-
Бір жергілікті желіде бірнеше ерекшеленген
сервер болуы мүмкін. Оларда мәліметтерді
таралған түрде өңдеу жүзеге асырылады.
Атқара-тын қызметіне қарай серверлердің
бірнеше типтері болады:
•Файлдық сервер;
•Баспа сервері;
•Қолданбалы программалар сервері;
•Мәліметтер базасы сервері;
•Коммуникациялық сервер, т.с.с.
Желінің негізгі программалық
және аппараттық компоненттері
Желі құрамындағы негізгі элементтер:
Компьютерлер: (ПК; ноутбуктер; мэйнфреймдер).
Коммуникациялық жабдықтар: (коммутаторлар;
маршрутизаторлар; байланыс арналары).
Операциялық жүйелер: (Windows; Novell NetWare;
Unix).
Желі қосымшалары: (желілік принтер; желілік
диск; мәліметтер базасы).
Желілік технологиялар
Желілік технология – компьютерлік желі
құруға қажетті стандартты протоколдар
мен солардың жұмысын жүзеге асыратын
программалық-аппараттық құралдар жиыны.
Протоколдар (хаттамалар) – мәлімет тасымал-
даудың алдын ала бекітілген заңдылықтары
мен ережелері жиыны, яғни мәлімет беру/алу
кезінде екі компьютер арасында тағайындалған
келісімдер жиыны.
Желілік технологиялардың кең тараған түрлері:
•Arcnet (Attached ResourceComputer NETWork);
•Ethernet;
• Token Ring.

Arcnet – арзан, қарапайым сенімді жұмыс істей-
тін технология. Мұнда “шина” және “жұлдыз”
топологиялары қолданылады. Мұнда маркерлік
шина (Token bus) арқылы басқару тәсілі қолда-
нылады, яғни бір компьютер маркер жібереді.
Сол маркер алынған соң, желідегі құрылғылар-
дың тек біреуі ғана мәлімет жібере алады. Ол
маркерге өз мәліметін және адрестерін қосып
ары қарай жөнелтеді.
Бұл технология бойынша мәлімет тасымалдау
жылдамдығы – 2,44 Мегабит/сек, тасымалдау
үшін коаксиальды кабель, есілген қоссым,
оптоталшықты кабельдердің бірі пайдаланыла
береді.
Бұл технологияның өз желілік адаптері болады.
Адаптердің кабель қосылатын разъемы – ажыра-
тып/қосқышы бар. Әрбір адаптердің осы желіге
арналған өзіндік нөмірі (0-255) болады.Адаптер
орнатылғанда сол нөмірді де сәйкестендіріп қою
керек. Мәлімет беру қашықтығы 6 км, бірақ
жылдамдығы төмен (2,44 мбит/с).
Ethernet технологиясында шиналық топология-
ны қолданып, мәліметті бірден барлық желі
компьютерлеріне (станцияларына) береді. Бірақ
оны адресіне сәйкес тек біреуі ғана қабылдайды.
Бұл технология желіге компьютерлерді біріктіріп
тұратын концентраторларды және интерфейстік
желі тақшасын керек етеді, олар бірігіп орнала-
сады. Көбінесе арнайы кабельдер және телефон
арналары қолданылады. Мәлімет тасу жылдам-
дығы 10 мегабит/c, бірақ жаңа мүмкіншіліктер
пайда болуына байланысты (оптоталшық) жыл-
дамдығын өсіруге болады.
Token Ring технологиясын IBM фирмасы
ұсынған. Мәлімет тасу орталығы – есілген
қоссым және оптоталшықты кабель.
Мәлімет тасу жылдамдығы – 4 Мбит/с
және 16 Мбит/с. Мәлімет тасымалдауда
маркерлі сақина қолданылады.
Топологиясы - сақиналы не жұлдыз.
Мәлімет тасу қашықтығы - 120 м (бір
ғимаратта).
Компьютерлердің байланысу деңгейлері мен
желідегі мәлімет тасу протоколдары
Мәліметтерді тасымалдау ісін стандарттау
жұмысы Халықаралық стандарттар институ-
тының (ISO - International Standards Organization)
техникалық ұсыныстарына байланысты
жүргізіліп, желі параметрлерін сәйкестендіру ісі
OSI (ашық жүйелердің әрекеттесу моделі — Model
of Open System Interconnections) деп аталған модель
негізінде жасалып шықты. Осы ISO/OSI моделіне
сәйкес мәлімет алмасу схемасы 7 сатыға бөлініп
қарастырылады. Олардың жоғарғысы қолданбалы
деңгей, ал ең төменгісі–физикалық деңгей болып
саналады.
Протокол (хаттама) – бір деңгей
аймағындағы жүйелер арасында мәлімет
алмасу әрекеттерін анықтау ережелері.

Интерфейс – төменгі деңгейдің жоғарғы
деңгейге бере алатын функциялары
жиыны.
Протоколдар стегі (тізімі) – бұл жүйе-
лерді байланыстыруды ұйымдастыруға
керекті әр түрлі деңгейдегі хаттамалар
жиыны.
Сонымен протокол (хаттама) деп
тасымалданатын мәліметтің форматтары
мен олармен орындалатын іс-әрекеттерді
анықтайтын ережелер жиынын айтады. Ол
байланыстың атқарылу тәсілдерін және
арналардағы кедергілерді азайту жолдарын
анықтап, екі компьютердің арасында қатесіз
мәлімет тасымалдау ісін жүзеге асыруды
қамтамасыз етеді. Желідегі стандарт ұғымы да
осы бекітілген протоколдан немесе солардың
жиынынан тұрады.
Қорытынды

Қорыта айтқанда, желі
құрылғылары протоколдар бекіткен
ережелерді мүлтіксіз орындау арқылы
мәлімет қабылдау және жөнелту істерін
орындайды.
Пайдаланылған әдебиеттер
•Компьютерлік желілер. Негіздері, технологиялары, хаттамалары.
Кітап. В.Г.Олифер. – Питер, 2010
•Cisco желілерінің ұйымдастыру негіздері. 1-ші томы. Оқулық
нұсқау. Cisco System, Inc компаниясының бүкіләлемдік білімберу
желісінің оқу курстарын ұйымдастыру тобы; ағылшын тілінен
аударған – Басылым үйі «Вильямс», 2014.
•Жоғарыөнімді желілер. Қолданушылар энциклопедиясы. Марк А.
Спартак және т.б.; ағылшын тілінен аударған – Киев, ДиаСофт,2011.
•Есептеу жүйелері, желілер және телекоммуникациялар.
Пятибратов және т.б. – ФИС, 2010.
• Ethernet хаттамалары. С. Золотов. – СПб.: - Санкт – Петербург,
2012.
•Fast Ethernet. Л. Куинн, Р. Рассел. – BHV – Киев, 2012.
•Компьютерлік желілер. Оқу курсы, 2-ші басылым. (+CD-ROM). –
MicrosoftPress, Орысша редакциясы,2010

Ұқсас жұмыстар

Компьютерлік желілер жайлы жалпы түсініктер

Деректер базасының архитектурасы

Жұлдызды топология желілерінің кемшіліктері

Жергілікті желінің физикалық негізі

DELPHI ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫ СЕРВЕРІ

Қосымшалар серверінің моделі

Delphi және МҚ-сервері. Мәлметтерге ADO арқылы қатынау

Мәліметтер базасы

Мәліметтер базасында жазбалармен орындалатын жұмыс

БИОЛОГИЯЛЫҚ ДЕРКҚОРЛАРДЫ АҚПАРАТТЫ ІЗДЕУ

Пәндер