Аминқышқылдарының негізгі көздері

Презентация қосу

БИОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОХИМИЯ

Презентация
Тақырыбы: Аминқышқылдарының негізгі көздері.
Аминқышқылдарының декарбоксилденуі.

Орындаған: Амангельдиев О.М
Тексерген: Жиенбаева Әлия
Тобы: ЖМҚА-02-20

Шымкент-2021 ж
Жоспар
• I. Кіріспе
• II. Негізгі бөлім
• Аминқышқылы
• Аминқышқылының негізгі көздері
• Декорбоксилденуі
• III. Қорытынды
• IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Аминқышқылы
• Аминқышқылдар (аминкарбондық қышқылдар,
АМҚ) - молекуласында амин (~NH2) және карбоксил
(-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар:
• H2N-CH2-COOH (аминсірке қышқылы
(глицин))Аминқышкылдарын радикалындағы сутек
атомдары амин тобына алмасқан карбон
қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға
болады. Кейбір аминқышқылдарының құрамында
екі амин тобы, гидроксил тобы, тиол тобы — SH, екі
карбоксил тобы болады.
Құрамында әртүрлі функционалды топтары болғандықтан,
аминқышқылдары гетерофункционалды қосылыстарға жатады.
Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: ақуыздардың, пептидтердің және
т.б. физиологиялық белсенді қосылыстардың құрамына кіреді және бос
күйінде де кездеседі. Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс ақуыз молекуласы
аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор.
Ақуыз биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Олардың
біразы алмаспайтын аминқышқылдары. Олар организмде синтезделмейді
немесе өте аз мөлшерде синтезделеді, сондықтан олардың организмге
қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі.
Табиғатта аминқышқылдардың 150-ден астам түрі бар. Олардың 20-сына жуығы ақуыздар
түзілісінде аса маңызды қызмет атқаратын мономер блок-топшалар. (Аминқышқылдардың
ақуыз құрамына енгізілуі тәртібін тектік код есептейді). Аминқышқылдары барлық
ағзалардың зат алмасу процесіне қатысып гормондар витаминдер мидиаторлар пуринді
және пиримидинді азоттық негіздердің алқолоидтердің т. б. гормондар биосинтезінің
негізгі қосылыстарын түзу қызметін атқарады. Микроағзалардың көпшілігі өздеріне
керекті аминқышқылдарын синтездейді. Адам мен барлық жануарларда
аминқышқылдарын өздігінен түзіле алмағандықтан оларды дайын түрінде ішіп-жейтін
қорегінен алады. Қазіргі кезде адам және жануарлардың тамағына косылатын
аминқышқылдары биотехнологиялық синтездеу әдісімен (химия және микробиология)
игеріледі. Сонымен қатар олар өнеркәсіптік полиамидтер, бояулар мен дәрі-дәрмек
шығаруда да үнемі пайдаланылатын өнім.
Аминқышқылдарының негізгі көздері
Адам ағзасындағы амин қышқылдарының негізгі көзі - ақуыз.
Асқазан- ішек жолдарында ақуыздардың қорытылу, олардың
күрделілігіне және ферментті процесс болып табылады. Асқазан-
ішек жолдарының ферменттері проферменттер түрінде бөлінеді,
ақуыздарды қорыту қажет болған кезде олар әр түрлі
факторлардың әсерінен белсенді түрге ауысады. Негізгі амин
қышқылының табиға көздері: валин, лейцин, изолейцин,
метионин,фенилаланин және тағы басқа.
Валин
Валин барлық аминқышқылдардың жалпы құрылымымен және үш типтік
химиялық топтарымен бөліседі: карбоксил тобы (COOH), амин тобы (NH2) және
сутек атомы (-H). Оның R тобында немесе бүйір тізбегінде оған үш гидрофобты
сипаттама беретін үш көміртек атомы бар. «Аминқышқылдары» деп жіктелетін
барлық химиялық қосылыстарға сәйкес, валиннің орталық көміртегі атомы бар,
ол хиральды болып табылады және оған аталған төрт химиялық топ бекітілген α-
көміртегі деп аталады. Валин жемістердің тән иісіне жауап беретін
қосылыстардың негізгі синтез жолдарына қатысады. Валин молекулалары
эфирлер мен спирттердің тармақталған және метилденген туындыларына
айналады
Негізгі аминқышқылдардың табиғи көздері Валин -
қышқыл сүт және ет өнімдері, тауық жұмыртқасы,
саңырауқұлақтарда кездеседі. Аминқышқылдардың
көкеніс көздері: фундук, соя, дәнді дақылдар, оның
ішінде бидай ұрықтары; мүкжидек, көкжидек, апельсин
және авокадо.
Лейцин - бұл ет (тауық, түрік, қоян), балықтың еті,
жұмыртқаның ақтығы жиі кездеседі. Егер өсімдік
тағамдары туралы айтатын болсаңыз, онда лечин күріш
күріште, інжірде, суқұбырда табу үшін жеткілікті.
күнбағыс тұқымдары мен күнжіт тұқымдар; бұршақ,
зәйтүн.
Аланин тәрізді аминқышқыл көп мөлшерде кездеседі:
• қатты ірімшіктер;
• табақтар мен өнімдері бар желатин
• қой, шөшқа еті,бұзау;
• бидай кебек;
• тары дәнді дақылдар.
Серин - көбінесе бұл зат жануар өнімдерінде кездеседі. Бұл шикі тауық
жұмыртқасы мен тауық. Серинге бай өсімдік тағамынан бидай дәндері, соя, тофу,
жаңғақ.
Карнитин - олардың күнделікті ас мәзіріне, қышқыл сүт өнімдеріне, жаңа сүт пен
балыққа - өзен мен теңізге қосылған болса, өздерінің ағзаларын қамтамасыз ету
оңай. Аминқышқылдардың құрамында көшбасшы, сөзсіз, қызыл ет.
Соңғы тізімде бұл аминқышқылдық таурин болып табылады. Ол шартты түрде
ауыстырылатын цистеин қосылыстарынан синтезделеді, ол туралы кейінірек
білуге болады. Таурин бар негізгі өнімдер - бұл сүт және ет, сондай-ақ олардан
тағамдар.
Лейцин
Лейцин маңызды амин қышқылы болып табылады және валин және
изолейцинмен қатар тармақталған тізбекті амин қышқылдары тобына кіреді. Бұл
қосылысты сипаттайтын R тобы - бұл топ изобутил (CH2-CH-CH3-CH3),
сондықтан ол өте гидрофобты (суды тежейді). Ол 1819 жылы жануарлардың
бұлшық ет талшықтары мен қой жүнінің белоктарының құрамында табылды.
Ол гемоглобин сияқты ақуыздарда өте көп және жасуша ішіндегі сигнал беру
және генетикалық экспрессия тұрғысынан белсенді амин қышқылы
болғандықтан, ақуыздың айналымы мен синтезін реттеуге қатысады. Көптеген
жағдайларда бұл кейбір тағамдардың дәмін күшейтеді.
Метионин
Метионин γ-метилтиол-α-аминобутир қышқылы, 20-шы
ғасырдың алғашқы он күндігінде табылған амин қышқылы,
казеиннен оқшауланған, сиыр сүтінде бар ақуыз. Бұл маңызды амин
қышқылы, ол гидрофобты, өйткені оның R тобы күкірт атомымен (-
CH2-CH2-S-CH3) алифатты тізбектен тұрады.
Бұл көптеген ақуыздардың, соның ішінде гормондардың,
жануарлардың терісі, шаштары мен тырнақтарындағы ақуыздардың
синтезі үшін өте қажет. Табиғи босаңсытқыш ретінде жұмыс
істейтін, ұйықтауға пайдалы, сонымен қатар шаш пен тырнақтың
жақсы күйін сақтайтын таблеткалар түрінде сатылады.
Фенилаланин
Фенилаланин немесе β-фенил-α-аминопропион қышқылы, R тобы
бензол сақинасы болып табылатын хош иісті аминқышқылы. Ол 1879
жылы Fabaceae тұқымдасының өсімдігінде табылған және бүгінде
полистирол сияқты көптеген табиғи шайырлардың құрамына кіретіні
белгілі. Гидрофобты амин қышқылы ретінде фенилаланин ақуыздардың іс
жүзінде барлық гидрофобты аймақтарында болады. Көптеген
өсімдіктерде бұл аминқышқыл фенилпропаноидтар мен флавоноидтар деп
аталатын екінші метаболиттердің синтезі үшін өте маңызды.
Жануарларда фенилаланин нейрондық қызмет үшін өте қажет
вазопрессин, меланотропин және энкефалин сияқты өте маңызды
пептидтерде де кездеседі.
• Кейбір биогенді аминдер жүйке жүйесінің медиаторы қызметін
атқарады жэне метаболитикалық процестерге жэне клеткалар мен
мүшелердің қызметтеріне реттеуші әсер көрсетеді. Мысалы,
гистидиннің декарбоксильденуі кезінде биогенді амин-гистамин
түзіледі. Мүшелер мен ткандердің барлыгында дерлік гистамин
бар. Әсіресе өкпе мен тері ткандерінде өте коп. Гистамин
жүлында жэне мидың қосылыстарында болады. Гистамин
асқазанның шырышты қабатында түзіледі де, пепсиннің жэне түз
қышқылының секрециясы-на эсер етеді. Гистамин белокты-
гепаринді комплекс түрінде дэнекер тканінің жуан клеткаларында
түзіледі жэне жинақталады. Гистамин қанда базофилдер мен
эозинофилдердің гранул аларымен байланыста болады.
Аминқышқылының декарбоксилденуі

• Негізінен декарбоксилдену реакциясы-коферменті
пиридоксальфосфат болатын декарбоксилаза
ферментінің қатысуымен жүріп,биогенді аминдер
түзіледі. Биогенді аминдер- адам және жануарлар
ағзасының көптеген физиологиялық қызметтеріне
күшті фармакологиялық әсер етеді. Жануарлар
ұлпаларында арнайы декарбоксилаза ферментінің
әсерінен гистидиннің декарбоксилдену реакциясы
жоғары жылдамдықпен жүреді.
• Аминқышқылдарының декарбоксилденуінің
өнімдері көмірқышқыл газы және аминдер
болып табылады, олардың биологиялық
белсенділігі жоғары болады, сондықтан
оларды биогенді аминдер деп атайды. Кейбір
биогенді аминдер жүйке жүйесінің медиаторы
қызметін атқарады және метаболитикалық
процестерге және клеткалар мен мүшелердің
қызметтеріне реттеуші әсер етеді.
Мысалы,гистидиннің декарбоксилденуі кезінде
биогенді амин-гистамин түзіледі.
Қорытынды
• Амин қышқылдары барлық тірі организмдерде
жүретін азотты заттар (гормондардың,
витаминдердің, медиаторлардың, пурин және
пиримидин негіздерінің, алкалоидтардың т.б.
заттардың негізгі де бастапқы қосылыстары
болып саналады) алмасуына қатысады,
жануарлар мен өсімдіктер организмдерінің
барлық ақуыздарының
(протеиндерінің) мономерлері қызметін
атқарады.
Пайдаланылған әдебиеттер
• “Медициналық биохимия” С.О.Тапбергенов
Алматы ,2011ж.
• “Биологиялық химия” С.Сейтов, Алматы,
2012ж
• https://go.mail.ru/redir
• https://go.mail.ru/redir?t

Ұқсас жұмыстар

Ақуыз молекуласы пішіні

Аминқышқылдардың стереоизомериясы, жіктелуі, реакциялары

Аминқышқылдардың негізгі көздері

АСПАРАГИН ҚЫШҚЫЛЫ

Амин қышқылдардың өндіру биотехнологиясы

Альфа аминқышқылдары

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы туралы ақпарат

Аминқышқылдарды өндіру биотехнологиясы туралы

Аминқышқылдарды алу әдістері

Жеке ақуыздар құрылысының ерекшеліктері. Доменді және фибриллярлы ақуыздардың құрылысының ерекшеліктері және биологиялық маңызы

Пәндер