Орот қышқылы

Презентация қосу

СРОП
Витаминтәрізді заттар

Орындаған:Қалелхан Санжар Сұңғатұлы
Витаминдердің классификациясы

Суда • С, РР,Н
еритін • В тобындағы
витаминде витаминдер
р жатады
Майда • А, D, Е, К
еритін
витаминде
р
Витамин тәрізді заттар:
Пангам қышқылы(В15), Орот
қышқылы(В13), Витамин U,
Холин(В4), Биофлавоноидтар,
Карнитин,Липой қышқылы,
Инозит(В8), Парааминбензой
қышқылы.
Инозит
Тышқандарға жасалған тәжірибе арқылы тағамда, суда еритін
бір зат болмағанда бойдың өспеуі, жүннің түсуі, бауырда
холестерин жиналып, майланатындығы анықталды. Ал
тағамға бауырдан бөлініп алынған сөлді қосқанда
жоғарыдағы келтірілген құбылыстар байқалмаған. Ол зат
инозиттің фосфорлы эфирі екендігі анықталды. Инозитфосфор
қышқылының тұзы – фитинде де витаминдік қасиет бар.
Химиялық тұрғыдан инозит – циклогексанның алты атомдық
спирті:
Инозит табиғатта кең тараған, ол барлық өсімдіктер мен
жануарлар ұлпаларында кездеседі.
Биомедициналық қызметі
Инозиттің биологиялық ролін фосфолипидтердің алмасуымен
байланыстырады, себебі ол малдардың бауырын майланудан
сақтап, липотроптық қызмет атқарады. Бұны белоксыз
диетада болған малдардан және бауырында ісігі бар ауру
адамдардан байқауға болады. Инозитті мидың
кефалиндерінен де тапқан, бірақ оның физиологиялық маңызы
әлі белгісіз.
Парааминобензой қышқылы
Парааминобензой қышқылы фоль қышқылының
құрамына енеді және витаминге ұқсас заттардың
қатарына жатады:
Парааминбензой қышқылы (ПАБҚ) микроорганизмдердің
өсіп-көбеюіне әсер ететін фактор екендігі белгілі. Қазіргі
кезде оның көптеген организмдерге жан-жақты әсер
ететіндігі анықталды. Парааминобензой қышқылының
коферменттік ролі белгісіз, сондықтан оның функциясы
тек фоль қышқылының синтезіне қатысуымен шектеледі
деп есептеледі. Оның пурин мен пиримидин
негіздерінің, соған байланысты нуклеин
қышқылдарының синтезіне ықпалын жоғарыда
айтқандармен байланыстырады. Парааминобензой
қышқылы шаш пен жүннің пигментациясына әсері,
сондай-ақ, кейбір гормондардың функциясына
(адреналиннің тотығу процесі, қалқанша бездің қызметі)
ықпалы бар, екендігі организмнің оттегі жетіспеуіне
шыдамдылығын арттыратыны, тәжірибеде
атеросклерозды тежейтіні белгілі болды.
В4 витамині (холин)
Бұл затты1892 жылы Стрекер өттен бөліп алып холин
деп атайды. Ол ерте кезден белгілі болса да,
витаминдерге ұқсас заттардың қатарына кейін ғана
енгізілді.
Химиялық құрылысы тұрғысынан холин – азотында үш
метил тобы бар этиламин спирті. Ол суда, спиртте
жақсы еритін, түссіз, жабысқақ сұйық зат. Адам
организміне қажетті мөлшері әлі белгісіз. Холиннің
тағам көздері: жұмыртқаның сарысы, бауыр, бүйрек,
ет, балық, қырыққабат, қытай бұршақ, ас бұршақ, ашыт
қылар.
Биомедициналық қызметі
1867 ж. К. Дьяков жұмыртқа сарысынан және ми
ұлпаларынан бөлінген күрделі органикалық қосылыс
фосфатидилхолиннің құрамына енетіндігін
анықтағаннан кейін ғана оның биологиялық қызметі
белгілі болды.
Холин жүйке жүйесінде жүйке қозуын одан әрі
жалғастырушы медиатор ацетилхолиннің құрамына
енеді, ол трансметилдену реакцияларына,метиониннің,
пуриндік және мен пиримидиндік нуклеотидтердің,
фосфолипидтердің биосинтезіне қатысады. Организмде
холиннің синтезіэтиламиннің қатысуымен өтеді, ал
этиламин болса, метиониннің метил тобы, серин мен
глицин және В12,Вс,С витаминдерінің қатысуымен
түзіледі.Сондықтан холиннің жетіспеуі рациондағы
белоктың, В12 және Вс, С витаминдерінің мөлшеріне
байланысты. Холин бауырды майланудан
сақтайды,ішектердің жиырылуына, майлардың ішекте
сорылуына әсер етеді, ол, сондай-ақ, адреналин,
креатин, метионин секілді биологиялық
әрекетшілзаттардың түзілуіндегі метил топтарының
берушісі. Организмде холин тотығып бетаинге
айналады.
Бетаин өсімдіктерде кездеседі, ол алғаш рет қызылша
шырынынан бөлініп алынды.
Холин авитаминозының белгілері
Организмде холин жетіспегенде бауыр майланып, бүйрекке
қан кетеді, протромбиннің синтезі төмендейді, сезім түйсігі
өзгереді, малдардың өсіп-өнуі нашарлайды. Қалыпты
жағдайда организмде холин керекті мөлшерде түзіледі.
Құстар, әсіресе, тауықтар жұмыртқалайтын кезде
холиндіқажетсінеді.
Липой қышқылы
1950 жылдары бауыр ұлпалары мен ашытқыда сүт
бактерияларын өсіретін фактордың бар екендігі оның
сол кездегі белгілі витаминдергеұқсамайтындығы және
кейбір стрептококктардың бұл затты өсу факторы
ретінде қажетсінетіндігі анықталады. Кристалды түрде
бұл фактор: L –липой (1,2 – дитиолан – 3 – валериан)
қышқылы:
Липой қышқылы тотыққан және тотықсызданған
түрінде бола алады. Организмдегі негізгі атқаратын
қызметі – α – кетоқышқылдарыныңдекарбоксилдену
реакцияларына қатысуы (пирожүзім және α –
кетоглутар қышқылдары). Липой қышқылы
тиаминпирофосфат және КоА мен қатарпируват- және
кетоглутаратдегидрогеназалық күрделі
мультиферменттік жүйеге простетикалық топ ретінде
енеді. Бұл қышқылдың жануарларда,өсімдіктер мен
микроорганизмдерде синтезделу механизмі әлі белгісіз.
Орот қышқылы
Орот қышқылын микроорганизмдер мен малдардың тез
өсуіне ықпалды екендігі анықталғаннан кейін витамин
тәріздес заттардың қатарына жатқызабастады.
Химиялық тұрғыдан орот қышқылы – урацил–4–карбон
қышқылы:
Нуклеин қышқылдарының құрамына енетін пиримидин
негіздері – цитозин, урацил, тимин – орот қышқылының
туындылары екендігі зертханалықтәжірибелерден
белгілі болды, яғни, орот қышқылы нуклеин
қышқылдарының түзілуіне қатысады. Сонымен қатар,
ол белоктардың, көмірсулар менмайлардың алмасуына,
кейбір ферменттердің (ксантиноксидаза т.б.)
активтілігіне әсер етеді. Тәжірибе жүзінде орот
қышқылының қантүйіршіктерінің (эритропоэз және
лейкопоэз) көбеюіне, бауыр мен жүректегі реге
неративті процестердің жылдамдауына қатысы
барлығыанықталды.
Антивитаминдер
Клетканың витаминмен қоректенуіне әртүрлі әдістермен бөгет
жасайтын заттарды — антивитаминдер деп атайды. Оларды екі
топқа бөледі:
1) витамин молекулаларын бұзатын немесе олардың активсіз-
дендіретін, яғни инактивтендіретін заттар:
2) витаминдердің структурасына ұқсас және олардың биоло-
гиялық активтік заттардың ығыстырып, активсіздендіретін
заттар.
Мысалы, К витаминіне гепарин мен дикумарин жатады. Олар
протромбиннің тромбинге айналуына бөгет жасайды, сонымен
бірге қан айналу процесін баяулатады. Жұмыртқа белогі —
авидин-биотинді байланыстыруға қабілетті.
Осы сияқты мысалдарды көптеп келтіруге болады.
Авитаминоз
Тағам құрамында қажетті витаминдердің болмауы
организмді ауруға шалдықтырады.ондай ауруды авитаминоз
деп атаймыз.Бір мезгілде адам организміне бірнеше витамин
түспесе полиавитаминоз деп аталады.Адамда көбінесе
витаминнің мүлде жоқ болуынан басқа , оның жетіспеуі де
кездеседі. Оны гиповитаминоз деп атаймыз.
Авитаминоз бен гиповитаминозға
шалдығу себептері
Тағам құрамында қажетті витаминдердің болмауы
алиментарлық бірінші реттік гиповитаминоз деп аталады..Ал,
ас қорыту жүйесінің қызметінің бұзылуы кезінде немесе тағам
құрамындағы майлардың болмауында байқалған авитаминоз
ішек қуысында немесе гиповитаминоз екінші реттік деп
саналады.
Гипервитаминоз
Витаминдер организмге көп мөлшерде түссе организм
патологиялық жағдайда болады.Бұл жағдай гипервитаминоз
деп аталады. Гипервитаминоз көбінесе майда еритін
витаминдерге тән. Себебі, олардың артығы зәрмен керекті
мөлшерімен сыртқа шығарылады.Витаминдердің
биологиялық активтілігін төмендететін немесе толық жоятын
заттар антивитаминдер деп аталады.
Қорытынды
Қорыта келе, витаминдер адам ағзасы үшін
маңызды орын алады.Ағзаның дұрыс өсіп дамуы
үшін, әр түрлі аурулардың алдын алу үшін
күнделікті тағамдық рационымызда ағзаға
жеткілікті мөлшерде болатындай витаминдер
болуы қажет.Біз денсаулығымыз жайында
көбірек ойлауымыз керек. Рухани тәрбиенің
орны бөлек. Ал денсаулығына тікелей әсер ететін
жәй – дұрыс тамақтануы, жеміс-жидекке үйір
болуы, дәріге емес, дәруменге, яғни,
витаминдерге, онда да жасандысына емес,
табиғиларына жақын жүруі.

Ұқсас жұмыстар

Витаминтәрізді заттар

Витамин тәрізді заттар

Құрамында витаминдері бар дәрілік шикізаттар

Витамин тәрізді заттар. Алиментарлы, екіншілік авитаминоз жане гиповитаминоздар. Гипервитаминоздар

Қышқылдар Сірке қышқылы

Карбон қышқылдарының құрамы

Қанықпаған және қанықпаған майлар

Салицил қышқылын медицинада қолданылуы

Май қышқылы

Бензой қышқылы

Пәндер