Азықтандыру ережелерінің бұзылуынан пайда болатын аурулардың ішінде өте жиі кездесетін зат алмасу және эндокрин ағзаларының аурулары

Презентация қосу

МАЛДЫҢ
АЗЫҚТАНДЫРЫЛУЫ МЕН
КҮТІМІ НАШАР
БОЛҒАННАН ТУЫНДАҒАН
АУРУЛАР
Ауыл шаруашылығында дұрыс тамақтанбау салдарынан малды
дұрыс күтпегендіктен болатын зат алмасу, эндокринді және
иммундық жүйенің бұзылуы кең таралған. Осыған байланысты
шаруа қожалықтарында малдың қырылуы, себепсіз ет сойылуы жиі
кездеседі. Шаруа қожалықтарында малды дұрыс күтпеген жағдайда,
мал шаруашылығы өнімдерін өндіруге тиісті жағдай жасалмаған
және қоршаған ортаны қорғауға жеткілікті түрде қарамаған жағдайда,
мал шаруашылығы басшылары жауапкершілікке тартылады . Шаруа
қожалығында малды дұрыс пайдаланбау, тағам дайындау
технологиясын дұрыс қолданбау және дұрыс күтім жасамау
салдарынан жұқпалы емес аурулардың өршуін және мал өлімінің
себептерін анықтау үшін сарапшы ретінде мал дәрігері
тағайындалады.
Азықтандыру ережелерінің бұзылуынан пайда
болатын аурулардың ішінде өте жиі кездесетін зат
алмасу және эндокрин ағзаларының аурулары

1 ші топ 2 ші-топ
• Кетоз • Гипотрофия
• Алиментарлық дистрофия • Гиповитаминоз
• Организмге қажетті судың
жетіспеушілігі
• Микроэлементоздар
Кетоз немесе ацетонемия - жануарларда көмірсулар, майлар және
белоктардағы метаболикалық бұзылулар тудыратын сиырларда
кетондардың жинақталуымен сипатталатын ауру. Кетондар
аминқышқылдары мен бета-гидроксидобутри қышқылына
айналдырылған осы элементтің, майдың және сірке
қышқылдарының негізінде аммиак пен формалардың сіңуін
бәсеңдететін ақуыздар мен көмірсулардың толық емес ыдырауы бар
азық-түлік өнімдерінің артық мөлшеріне байланысты пайда болатын
заттар мен ластану.
•Сиырдың ацетонемиясы үлкен шығын әкеледі,
себебі осы аурудың салдарынан сүт өнімі кем
дегенде 50% -ға азаяды, малдың пайдалану
мерзімі 3 жылға дейін төмендейді, репродуктивтік
функция бұзылады,жануардың салмағын
азайтады.
•Асыл тұқымды сиырлар аурулардың даму
қаупімен байланысты: лейкемия, мастит, жүгері
ісіну, пастереллез, аяқ және ауыз ауруы және тұяқ
аурулары.
•Сондай-ақ, кетондар плацента арқылы ұрыққа
енеді және егер бұзау тірі болса, ол өте әлсіз және
әртүрлі ауруларға өте сезімтал болады, түсік түсіру
немесе өлі бұзау туылуы мүмкін.
• Себептер

Бүгінгі күні кетоздың жылдың кез-келген нақты маусымымен
ешқандай байланысы жоқ және кез келген уақытта пайда болуы
мүмкін деген сеніммен айтуға болады. Жалғыз нәрсе атап өтуге
болады - жайылымдарда жайылымдық кезеңде науқастану
көрсеткіші бірнеше есе төмендейді. Көбінесе, 4 жастан 7 жасқа
дейінгі адамдар ұрықтың соңғы айларында ащетонемияға және бір
айдан кейін бір жарым айдан кейін бұзылады.

Бұл маңызды! Егер жануар үнемі тоқтап тұрса, аурудың пайда болу
ықтималдығы айтарлықтай артады.
• Бұл ауру бір себеппен емес, бүкіл кешенмен байланысты. Көптеген
сүтті беретін сиырда кетоозға себеп болатын негізгі факторлардың
бірі көптеген ақуызды қамтитын көп мөлшерде азықпен тамақтанады
және сонымен қатар, жануар көмірсуларын жоғалтады.
Алиментарлык дистрофия(алиментарлык жудеу) - жануарлар
рационында негізгі қоректік заттардың жеткіліксіздігінен
туындайтын, мүшелерде атрофиялық және дистрофиялық
үдерістердің дамуымен сипатталатын ауру. Ашығудың
нәтижесінде организм бастапқыда май қорының май ұлпасын
(90%), одан кейін қаңқа бұлшық еттерін, содан соң бауыр, көк
бауыр, бүйрек және т.б. ұлпасын жұмсайды. Алиментарлық
Алиментар дистрофияның 3 кезеңі болады: 1-дене салмағының 15-20%
айырылу, -2-20-30% - 3-30% астам. Дене салмағының 40% астам

лық жойылуынан мал өледі.Алиментарлық дистрофия - ағзаның
коректік заттарының көбеюі салдарынан дамиды және

дистрофия
ферментопатия, зат алмасудың барлық түрінің терең
зақымдалуымен, атрофиялық үрдістің дамуымен, ағзадағы
дистрофиялык үрдiстердiң және жануардың азуымен
сипатталады. Жануарлардың азуынан өлуі әртүрлі уақытта және
жасына, көлеміне және т.б. байланысты. Жылқылар мен
мысықтар 4 аптадан соң, иттер шамамен 36 күнде, теңіз шошқасы
мен егеуқұйрықтар 3-9 күннен соң. Яғни, ұсақ және жас малдар
ертерек өледі. Құрғатқанда жануарлар жылдам өледі. Жылқылар
сусыз 17-18 күнде өледі.
Мал иесінің берген мәлiметтерiне, анамнез
және клиникалык зерттеулерге сүйене отырып,
Анамнез мәлімдемелер
қойға түпкілікті диагноз қойылды. Малдың жем
Егесiнiң мәлiметтерi бойынша козы 20 күн бұрын әлсiздене шебi сапасыз болғандықтан, минералды
бастаған. Ауруға шалдыққан мал мазасыздана бастады. заттардың жетiспеушiлiгi. Ауруды анықтау үшін
Клиникалық тұрғыдан тексерген кезде малдың жүнінде жүндегi өзгерiстерге, азықты, қанды, зәрін
ерекше өзгерістер байқалады: қоңырқайланып, лабораториялык зерттеулердің нәтижелеріне
күңгірттенеді, қатаяды, созылыңқы болып келеді. Тәбеті көңіл аударады. D.S: Алиментарлы дистрофия
бұзылған, мал арықтаған. Жүндері үрпиген, клегейлi
кабыктары сұр, безданып тұр, мал өте арык, жем шөп
жетіспеуден алементарлы дистрофиялык өзгерiстер •Қозының жетілмей қалғаны анықталды.
тоқтыда көрініп тұр. Бұны лабораториялык тексерулерден Себебі жем-шөп сапасыз, тек кана сабан
өткіздік. Лабораториялык тексерулерден канын алып берген, жем-шөп болмаған, жуынды
тексердік. Эритроциттер азайған, гемоглобин төмендеген, берген, мал барган сайын азып, әлсірей
гипохромды анемияның белгiлерi байқалған. Жалпы бастаған. Тұрған жері нашар болған, берген
белоктың Қандағы құрамы төмен. Зәрiн тексерген кезде шептің сапасыз болған,
зәрiнде несеп жолдарының зәрдің құрамында ешкандай Қоректендірілмеген, аурушаң болған.
өзгерiстер болған жоқ. Жем-шөптің сапасы темен малдарда Жұқпалы емес аурулармен ауыра берген.
Мен емдеген қойда бұл синдромдардың
соның салдарынан анемия орын алған, малдың бұлшық
малдың арықтығы айқын байқалады.
еттері дамымай қалған, дистрофиялык өзгерістердің бары Егерде ертерек емдеуге әкелгенде, бұндай
көрініп тұр. Алдын ала диагноз: алиментарлык дистрофия асқынулар байқалмас еді
деп койдым
Су жетіспеушілік
Шөлдеу организмді интокацияға ұрындырады. Себебі, бауыр, бүйрек, қан құрамында айтарлықтай өзгерістер пайда болады.
Белоктарда жылдам ыдырай бастайды.
Су жетпесе органдар мен ұлпалардың шөліркеп зат алмасу бұзылады, сүтқышқылының мөлшері өсіп тотығу процессі төмендейді,
қанның ұйюы артып, дене қызуы көтеріледі, тыныс алуы жиілейді, ас қорыту бездерінің секрециясы азайып, тәбеті төмендейді және
өнімділігі күрт кемиді.
Организмде су көбейген кезде электролиттер айтарлықтай көбейіп кетеді, соның салдарынан клеткалар зақымданады. Сөйтіп организм
суға уланады. Шамадан тыс тұтынылған су қан және басқа клеткаларға өтіп оларды ісіндіреді. Қан қысымы артады, ішекті сумен тым
артық араласқан азықты организм нашар сіңіреді. Сақа мал рационында су шамадан тыс көп болса, олардың өнімділігі көтерілмейді,
керісінше төмендеп кетеді. 1кг сүт өндіру үшін (азықпен бірге түсетін суды қоса есептегенде) 4 – 5 л су жұмсалады.
Организмдегі бүкіл процесс (ассимиляция, диссемиляция, резорбция, диффузия, осмос және т.б.) органикалық және неорганикалық
заттардың судағы ерітіндісі күйінде өтеді. Су тірі материяның басқадай компонеттерімен қосылысқа түсіп отырады.

Ас қорыту, асқазан ішек жолдарында азықтың қорытылу процестері тек сұйық, сулы ортада ғана өтеді. Су тотығу, гидролиздеу және
басқа да алмасу рекацияларына тікелей қатысады.

Ол зат алмау кезінде құрылған түрлі зиянды заттарды организмнен шығару үшін де қажет. Ішекке су организмге ас қорыту жолы
арқылы түсіп, одан қан және лимфа мен ұлпа арқылы кеңістікпен ұлпаға барады. Осымен бір мезгілде ас қорыту каналдарының ең
басты аш ішектің, кейде тоқ ішектің қабырғаларында су ас қорыту сөлімен бірге қайта сіңіріледі. Осылайша су екі бағытта жүреді.

Су малдың кейбір індетті, вирустық және инвазиялық аурулардың таралуында үлкен роль атқарады. Ондай ауруларға топалаң,
бруцеллез, тулеремия, пастереллез, сольмонелллез, лептосироз, маңқа, аусыл және көптеген паразит аурулары жатады.

Кейбір жануарларда метаболитті су (өзгергіш су) түзуге бейімділік, яғни несеп пен нәжістің бөлінуі кезінде суды үнемдеу, организмнің
сусыздануға төзімділігінің дамуы сияқты су алмасуды реттеуге деген бейімделушіліктер пайда болған. Құрғақшылық жерлерде тіршілік
ететін жануарлардың сусыздануға төзімділігі жоғары болады. Адам үшін дене салмағының 10% -ынан асып түсетін суды жоғалту қауіпті,
қайғылы жағдайға душар етуі мүмкін. Түйелер — 27, қойлар — 23, иттер 17%-ға дейін судың жоғалуына төзімді.
•ГИПОТРОФИЯ- физикалық және нервті- психикалық дамудың
тежелуі
•Антенатальды гипотрофияның негізгі себебі буаз жануарларды
азықтандыру нормаларының сандық және сапалы бұзылуы,
оларда зат алмасудың бұзылуы, бұл буаздық токсикозын тудырады
және оның салдары ұрықтың токсикозы мен гипоксиясы, оның зат
алмасуының бұзылуы, ұрық ұлпалары мен мүшелерінің
дифференциациясының әлсіреуі болып табылады, бұл
жиынтығында төлдің морфологиялық және функционалдық
жетілмеуіне әкеледі.Шошқа шаруашылықтарында гипотрофиктер
саны қысқы және ерте көктемде төлдеу кезінде көбейеді. Кеш
көктем және жазғы төлдеу кезеңінде торайдың туа біткен
гипотрофия деңгейі көптеген шошқа фермаларында азаяды.Жиі
торайлар мен қозылардың постнаталды гипотрофиясы ерте өмір
сүру кезеңінде аналық шошқалар мен аналық қойларда сүт аз
немесе жоқ болуы себептен пайда болады. Гипотрофияның
дамуына аналық шошқалар мен аналық қойларды толық емес
азықтандыру, маститтер, жаңа туған төлдің салқындауы,
диспепсиямен, бронхопневмониямен ауыруы және эмбрионнан
кейінгі кезеңдегі басқа стресс-факторлар жеткізеді.
Гиповитаминоз – ауылшаруашылық және ұсақ үй жануарларының ағзасында
витаминдердің жетіспеушілігі. Қазіргі уақытта 30-дан астам витаминдер мен олардың
прекурсорларының құрылымы мен рөлі зерттелген. Дәрумендерді шартты түрде екі
топқа бөледі: майда еритін (A, D, E және K) және суда еритін (C, B, PP, P, H, т.б.).
Гиповитаминоз А каротиноидтарды жеммен жеткіліксіз тұтыну кезінде пайда болады,
олардан ол синтезделеді. дене. А дәрумені (ретинол, антиксерофтальмиялық фактор)
базальды метаболизмді, өсуді, жағдайды ынталандырады шырышты қабаттар, көрудің
қажетті факторларының бірі болып табылады. А дәруменінің жетіспеушілігі бойдың
өсуіне әкеледі, диареяға, бронхопневмонияға, дерматитке, кератит, репродуктивті
функцияның төмендеуі. Жануарлардағы А витаминінің деңгейінің жанама көрсеткіші
болып табылады жемдегі, сондай-ақ ірі қара малдың қан сарысуындағы
каротиноидтардың мөлшері (2,5 мг % дейін). Басқа түрлерде жануарлардың қан
сарысуында тек каротиннің іздері болады. А-дәрумені алмасуының жағдайын
объективті түрде көрсетеді

Ұқсас жұмыстар

Құрамында фотосенсибилизаторлары бар азықтар

Ұлтабар алды қарындар ауруларында тағайындалатын диеталық азықтар

Хромосомалық аурулар түсініктеме

Жүрек қан тамырлар жүйесін кешендік емдеу әдістер

Бүйрек патологиясы

Бүйрек организм үшін мағызы

Тыныс алу жүйесінің аурулары

Жұқпалы емес ішкі аурулар

Бүйректің патофизиологиясы

Нуклеин қышқылдарының алмасуы

Пәндер