Мотивтер және қажеттіліктер

Презентация қосу

Дәріс оқушы: Сапарова Гүлнұр Таңсықбайқызы

2.1 Тақырып 8. Мотив. Мотивация
Жоспар

Тұлғаның мотивациялық сферасы.
Мотивация және өзіндік мотивация.
Мотивтер және қажеттіліктер.
Мотив түрлері. Жетекші мотив..
Жетістікке жету және сәтсіздіктен қашу мотивациясы.
Тұлғаның мотивациялық сфераның бұзылуымен
байланысты еңбек тиімділігінің төмендеуі.
Мотивация (ағылш. motіvation) – қолданылу ыңғайына
қарай қазақша "ниет", "түрткі", "кірісу", "жігерлену",
"ынталану" сөздерінің мағынасына жақын келетін, қазіргі
заман мәдениеті мен гуманитарлық ғылымдарында кең
қолданылатын ұғым. Moveo латынша сөз болып, «қозғалу,
әрекет ету» мағынасын береді, демек motіvation сөзбе сөз
мағынада» қозғалту, әрекетке келтіру» мағынасын береді.
Бірақ қазіргі заман мәдениетінде ол тіке мағынасында емес,
көбіне көп ауыспалы, жетілдірілген, түрлендірілген
мағынада қолданылады.
МОТИВАЦИЯ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? Мотивация – бұл
сыртқы және ішкі қозғаушы күштердің жиынтығы, олар
адамды белгілі бір қызметке итермелейді, белгілі бір
мақсаттарға жетуде бағыт береді.
• Психологияның көз қарасы бойынша, мотивация –
адамды белгілі бір мақсатқа тарту күші немесе
қажеттілік.
Мотивация-адамның психикалық өмірінің
қозғаушы негізі, адамның мінез-құлқының
белсенділігін анықтайтын психологиялық
сипаттағы себептердің жиынтығы.

Мотивация құрамына қажеттіліктер, мотивтер мен
мақсаттар кіреді.
Мотив – кез-келген қажеттілікті қанағаттандыру үшін
іс-әрекетті бастауға себеп. Мотивтердің кеңдігі мен
икемділігі бар, ол адамның мотивациясының алуан
түрлілігінде көрінеді: күн сайын адамда көптеген
қажеттіліктер – аштықтан бастап күрделі ақыл-ой
жұмысын орындау ниетіне дейін. Икемділік
қажеттілікті әр түрлі жолмен қанағаттандыру
мүмкіндігі ретінде ашылады: егер біз бірқатар
тағамдардан белгілі бір тағамды жесе, аштық
жоғалуы мүмкін; күрделі тапсырманы әртүрлі жолмен
шеше аламыз.
Қажеттіліктер
Қажеттілік - адамның қалыпты өмір сүруі үшін жетіспейтін
белгілі бір жағдайларда немесе объектілерге қажеттілік
жағдайы. Ағзаның эволюциялық дамуы неғұрлым жоғары
болса, соғұрлым оның қажеттіліктері көп болады. Адамда
физикалық қажеттіліктерден басқа бірқатар материалдық,
рухани және әлеуметтік қажеттіліктер бар. Көбінесе
қажеттіліктер екі негізгі түрге бөлінеді – биологиялық
(өмірлік) және ақпараттық: биологиялық организмнің
тіршілік әрекетін қамтамасыз етеді, ақпараттық қажеттіліктер
танымдық және әлеуметтік қажеттіліктер болып табылады.
Мақсат-адамның өз
қызметінің нәтижелері
бойынша алғысы келетін
және оның белсенділігі
бағытталған нәтиже.
Ішкі және сыртқы
мотивацияны ажыратыңыз.
Сыртқы
Және Ішкі

Тұрақты
Оң және Мотивациян және
теріс ың түрлері
тұрақсыз

Жеке
және
топтық
Сәтсіздіктен қашу мотиві - адамның кез келген жағдайда сәтсіздікке
ұшырамауға ұмтылуы, әсіресе оның жасаған еңбектері мен
нәтижесін басқа адамдар бағалап қабылдағанша кез келген жағдайда
адамның сәтсіздіктен құтылуға тырысуы. Сәтсіздіктен
қашу мотивіне бой алдырған адам сол үшін өзінің бастапқы мақсатынан
толық не белгілі мөлшерде бастартуға дейін барады. Сәтсіздіктен қашу
мотиві үлгерімі нашар балалардың тапсырма орындамау себебін
түсіндірмегенде жиі байқалады.
Жетістікке жету мотивациясы – тұлғаның өмірдегі үйлесімді дамуға
деген талпынысы болып табылады.Тұлғаның потенциалды
мүмкіндіктерін оңтайландырудың басты жағдайы – белсенділік белгілі
бір іс-әрекет түріне бағыттылық.
Мотивация теориялары

Мотивацияның көптеген теорияларының негізі-адамның
қажеттіліктері туралы түсінік (бір нәрсенің жетіспеушілігін
сезіну, онсыз адам ыңғайсыздықты, ішкі және сыртқы тепе-
теңсіздікті сезінеді, ол оны жеңгісі келеді).
Қажеттіліктер туа біткен, бастапқы (табиғи) болуы мүмкін
– мысалы, тамақ, су, жылу қажеттілігі; және алынған
(әлеуметтік) - қарым-қатынас, білім алу, өзін-өзі тану
қажеттілігі. Адамның қажеттіліктерінің күрделілігін және
олардың мотивацияға әсерін сипаттайтын алғашқы
ғалымдардың бірі Абрахам Маслоу болды.
А.Маслоу
теориясы
Ф. Д.
МакКлелланд
Герцберг
теориясы
теориясы
Мотиваци
я
теориялар
ы

К.
В. Врум Алдерфер
теориясы Д. теориясы
МакГрегор
теориясы
Әдібиеттер тізімі

1. Асеев В.Г. Мотивация поведения и формирование личности. – М.:
Мысль, 1976.
2. Вилюнас В.К. Психологические механизмы мотивации человека. –
М.: Изд-во МГУ, 1990.
3. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. – М.: Изд-во
МГУ, 1982.
4. Маркова А.К. и др. Формирование мотивации учения: Книга для
учителя. – М.: Просвещение, 1990.
5. Мерлин B.C. Структура личности. Характер, способности,
самосознание: Учебное пособие к спецкурсу. – Пермь, 1990.
6. Миллер Д., Галантер Е., Прибрам К. Планы и структура
поведения. – М.: Прогресс, 1964.
СӨЖ тапсырмасы

Кейс: «Ұйым қызметкерлерінің мотивациясын жетілдіру»
Тапсырмалар:
кейс

Ұқсас жұмыстар

Тұлға және мотивация

Мотивация теориялары

Мотивация және өзіндік мотивация

Мотивацияның қазіргі кездегі теориялары

Ғылыми дүниетаным - оқушының интелектуалды дамуының негізі

Менеджменттегі ынталандыру қызметі

Дау - дамайдың түрлері

Менеджменттегі мотивация

Ұйым персоналын басқару

Тұлғаны зерттеу әдістері

Пәндер