Шеміршекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылысы

Презентация қосу

Шеміршекті балықтардың
сыртқы және ішкі
құрылысы.

Орындаған: Мирзалим Алуа, Асанова Рыскүл
Тексерген:. Толеген А
Жоспары

Шеміршекті балықтар класына қысқаша сипаттама.
Тікенекті акуланы сипаттамасы
Ас қорыту жүйесі
Тыныс алу жүйесі.
Қан айналым жүйесі.
Зәр-жыныс органдары
Акуланың бас миының құрылысы мен қызмет
Шеміршекті балықтар класына қысқаша
сипаттама.

Тип: Хордалылар-Chordata
Т т: Мисауыттылар-Craniata
К.ж.т:Балықтар-Pisces
Кл:Шеміршекті балықтар-Chondrichtyes
Өкілі: Тікенекті акула-Squalus acanthias L
Шеміршекті балықтар класына қысқаша
сипаттама.
Шеміршекті балықтардың денесінің ұзындығы 6 см-ден 20 м-ге
жетеді. Қаңқасы тек шеміршекті, қаңқасының ізбестенгендері
(сүйектенбеген) жиі кездеседі. Егер қабыршағы бар болса, ол
плакодты (тісшелі). Көпшілігінде ұзынша тұмсығы болады, аузы
тұмсығының астында көлденең саңылау сияқты көрінеді. Қанат
қалақшалары эластинді талшықтармен бекіген. Құйрық қанаттарының
қалақшалары тең емес, үстіңгі қалағы үлкен, 5 — 7 жұп желбезек
саңылаулары сыртқа жеке ашылады.Шеміршекті балықтардың ішкі
осмостық қысымы негізінен қанда еритін мочевина арқылы реттеледі.
Дене қуысы сұйығының қысымы сыртқы ортаға қарағанда жоғары
болады
Акула

Акула (лат. Selachioidei; көне норвегше haccal — балық) —
тақтажелбезектілер класы тармағына жататын балық.Денесінің
ұзындығы 15 см-ден 20 м-ге дейін болады, салмағы 14 т-ға дейін
тартады. Дене пішіні сүйірлеу, тұмсығы ұзын, аузы алқымға таяу
орналасқан. Құйрық қанатының үстіңгі қалақшасы астыңғысынан
үлкен болып келеді. Қаңқасы шеміршекті, тістері өткір, торсылдағы
және желбезек қақпағы болмайды, басының екі жағында 5-7 жұп
желбезек саңылаулары бар. 2 қатарлы 1500-2000 –ға жуық тістері
бар.
Тікенекты акула

Тікенек акуланың ұзындығы 3-4 метрді құрайды. Түсі сұр,
жерлерінде ақ дақтары бар. Ал құрсағы ақшылдау болып келетін
орташа акула. Тікенек акула- қомағай жыртқыш.
Тікенекті акуланың пішіні ұзынша, торпедо тәрізді,бас, тұлға
және құйрық бөлімдеріне шартты ғана бөлінген.М/ы:бас бөлімі
құйрық бөлімдерінің арасындағы шекара клоака тесігі болып
есептелінеді.
Түсі ашық емес: іші сұрдан күлді аққа дейін, артқы жағы қою, болат
сұр. Кейбір адамдардың бүйірлерінде жеңіл симметриялы дақтар
бар.

Катранның кең аузы бар, көптеген кішкентай өткір тістері бар.
Тозған тістердің орнына жаңа қондырғылар үнемі өсіп келеді. Ауыз
жарты ай тәрізді, әдетте жабық.

Артқы жағында бір қанат бар. Құйрығы қалақ тәрізді, қозғалмалы
және руль қызметін атқарады. Басқа акулалардан ерекшелігі – аналь
жүзбегінің болмауы.
Тікенекті акуланың сыртқы пішіні мен
құрылысы:

1-тікенекті тұмсығы;
2-көзі;3-бүріккіші;
4-ауыз; 5-танау тесігі;
6-желбезек тесіктері,
7-арқа,8-кеуде, 9-
құрсақ жүзу
қанаттары;10-клоака
тесігі;11-құйрық жүзу
қанаттары;12-бүйір
сызықтары;
Зертханалық жұмыс ретінде
Шеміршекті балықтардың ішкі құрылысымен танысу үшін
тікенекті акуланы сойып алады:Ол үшін акуланы сол қолмен
құрсағын жоғары қаратып ұстайды да, қайшымен клоака тесігінен
бастап кеуде жұп жүзу қанаттарының түбіне дейін құрсақты
ұзыннан кеседі. Содан кейін осы кесіндінің екі ұшынан,
көлденеңінен кесінділер жүргізіп, терінің босаған кесіндісін кесіп
алып тастауға болады.Акуланың құрсақ жағынан скальпельдің
көмегімен иық белдеуін оң және сол бөліктерге ажыратып, терісін
сылып және бұлшық етінен ажырап, иық белдеуін көруге болады.
Тікенекті акуланың ішкі органдар жүйесінің
құрылыс-қызмет принциптері

1-ауыз тесігі;2-
жұтқыншақ;3-өңеш,4-
қарын;5-12-елі
ішек;6-тоқ ішек;7-тік
ішек;10-ректаль
безі;11-бауыр;12-өт
қапшығы;13-ұйқы
безі.
Тікенекті акуланың тыныс алу жүйесінің
құрылысы.

1-желбезек доғасы;2-желбезек
аралық перде;3-желбезек
жапырақшалары;
4-жұп ішкі,5-сыртқы желбезек
саңылаулары;6-желбезек
доғасында қысқаша
таяқшалары.I-IV-доғалардың
перделерінде 4 толық
желбезек(б,в,г,д) және тіласты
доғасында жарты желбезек (а)
жапырақшалары.
Акуланың қан айналыс жүйесінің құрылысы

1-жүрекше;2-қарынша;3-вена синусы;4-артерия конусы;5-аорта;6-
әкелуші,7-әкетуші артериялар;8-арқа аортасы;9-ұйқы артериялары;11-
картдинал веналары;12-ярендік вена;13-қанат веналары;15-бүйрек
венасы;16-бүйрек қақпасы;17-артқы жұп кардинал вена;18- құрсақ жұп
жүзу қанат веналары; 19-жұп ковьерев ағындары;20-ішек венасы;21-бауыр
қақпасы;22-бауыр венасы.;
Қоректену

Негізгі қоректік базасы – су бағанында өмір сүретін балықтар:
скумбрия, аққұтан, шпроттар, кішкентай сегізаяқтар және
моллюскалар. Акулалар ұсақ дельфиндерді, негізінен Азовка мен
шаяндарды аулайды.
Акуланың зәр-жыныс органдарының
құрылысы
1-мезонефроздық бүйрек;2-несеп
түтігі;5-зәр-жыныс синусы;6-
вольвоф каналы;7-түйіршікті
дене;8-жұмыртқа жолы;9-
скорлупа безі;10-жатыр;11-
клоака қуысы;12-жұмыртқа
жолы шұңқыры;13-зәр-жыныс
өсіндісі;14-жұп тұқым безі;15-
кішкене каналдар безі;16-тұқым
қапшығы;17-жұп жүзу
қанаттары;18-шағылыс органы.
Көбею

Жыныстық жетілу балықтың өмірінің 12-15 жасында болады. Ұзақ
мерзімді моногамияда ерекшеленеді.

Акула – жұмыртқасы бар акула. Әйел жұмыртқаны өз денесінде
ұзақ уақыт бойы алып жүреді, кезең 22 айға жетуі мүмкін. Әдеттегі
уылдырық шашу жоқ – кішкентай акулалар туады. Жаңа туған
төлдердің ұзындығы 20-25 сантиметр, бір төл 15-20 дарадан
тұрады. Олар тез өсіп, жыртқыш өмір салтына көшеді.
Акуланың бас миы

1-алдыңғы ми;2-Аралық ми;3-
эпифиз;4-ортаңғы ми;5-
мишығы;6-сопақша ми;7-
жұлын.1.Иіс сезу нервасы-І-
жұп;2-Көру нервасы-ІІ-жұп;3-
Көз-қимыл нервасы-ІІІ-жұп4-
шығыр нерв-IV;5-Үшкіл нерв-
V;6-әкетуші нерв- VI;7-бет
нервасы-VII;8-Есту нервасы-
VIII;9-Тіл-жұтқыншақ нервасы-
IX;10-Адасқан нерв- X.
Қорытынды

Акуланың көру қабілеті жақсы жетілмеген, ал иіс сезу қабілеті өте жақсы
жетілген және судың майда дірілін бүйір сызығы арқылы сезе алады. Жемін
аулауы осы екі қасиетіне негізделген. Олардың көпшілігі ірі жануарларды
аулайды. Ең ірілері кит акуласы (15 метрге дейін) мен алып акула (20 м-ге
дейін) планктонмен қоректенетіндер тобына жатады.
Әлемнің көптеген теңіздерінде, 15-тен 100 метрге дейінгі тереңдікте төменгі
қабаттарда тұрады. Тек түнде олар жер бетіне көтеріле алады. Қыста олар
300 метр тереңдікке сүңгиді.
Пайдаланылған әдебиеттер

1)Қазақстан Республикасының балық шаруашылығын дамытудың 2007-2015 жылдарға арналған
тұжырымдамасы. Астана, 2006 ж
2)Омыртқалылардың зоологиясының практикумы,
авт: Т.Б. Балмағамбет, Қарағанды 2006

Ұқсас жұмыстар

Шеміршекті балықтардын қаңқасы

Шеміршекті балықтар

Сүйекті балықтардың отрядтары

Шеміршекті балықтар Сүйекті балықтар

Сүйекті балықтар класы

БАЛЫҚТАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ

Қосмекенділер класы туралы

Шеміршекті балықтардың қазіргі кезде

Сауытты балық

Қосмекенділер класы

Пәндер