Фотосинтезді алғаш зерттеушілер

Презентация қосу

Орындаған;Жұмағалиева Анель
Тексерген;Нуптекова Бибігүл
Фотосинтез – (гр.фотос - жарық
және синтез) - жасыл жапырақ
органоидтері, яғни хлоропласт
арқылы Күн сәулесі
энергиясының химиялық
байланыс энергиясына айналу
процесі.Фотосинтез
нәтижесінде жер жүзіндегі
өсімдіктер жыл сайын 100
млрд т-дан астам органикалық
заттар түзеді (мұның
жартысынан көбін теңіз, мұхит
өсімдіктері түзеді) және
бұлкезде олар 200 млрд-тай
СО2 сіңіреді, оттегін бөледі.
Фотосинтезді алғаш
зерттеушілер
Швейцария
ғалымдары
Ж.Сенебье,
Н.Соссюр және
неміс химигі
Ю.Майер болды. 19
ғасырдың 2-
жартысында
К.А.Тимирязев күн
сәулесі энергиясы
фотосинтез
процесінде
хлорофилл арқылы
Пластикалық (анобализм) алмасу
сипатына сәйкес табиғаттағы барлық
жасушалар екі топқа бөлінеді. Хлорофилі
бар өсімдік жасушаларының тірі табиғат
үшін маңызы өте зор, себебі онда өзіне тән
ерекше әрекеттер (процестер) жүріп
жатады. Ол әрекеттер фотосинтез деген
атпен ғылымға әйгілі. Фотосинтез
дегеніміз күн сәулесі энергиясын
химиялық байланыстар энергиясына
айналдыратын күрделі механизмді әрекет.
Ағзалар тыныс алғанда қоректік заттар
толық ыдырау үшін оттегі қажет екендігі
баршамызға белгілі. Тынысалудың ең
соңғы өнімі – көміртегі оксиді су жене бос
энергия. Бұл соңғы өнімдер —
фотосинтезге кажеттi негiзгi косылыстар
болып табылады. Сондьктан, тынысалу
фотосинтез кезiндегi энергияны жоққа
шығарады. Алайда, тынысалу кезiнде
жұмсалған пайдалы энергия фотосинтез
кезiндегi алынған күн энергиясынан аз
болатындығын төменгi тiзбектен көруге
болады.
Энергияның ең көбi — күн сәулесiнiкi,
коректiк заттар одан аз, ең азы кемiртегi
оксидi, су жене оттегi. Фотосинтез
кепсатылы күрделi әрекет. Мұнда күн
сәулесi энергиясын химиялык байланыс
энергиясына айналдыруда басты рөлдi
хлоропластар атқарады. Пластиттердiң үш
түрге бөлінетіндігi белгiлi, олар:
лейкопластар, хромопласт жене хлоропласт.
Бул үшеуiнiң де негiэi — строма деп
аталатын ақуыз. Ал, фотосинтез әрекетi
хлорофилл пигментi (жасыл түс беретiн) бар
хлоропласт жасушасында жүредi.
Биологиядағы барлык
органоидтар сияқты,
хлоропластың құрамы
оның қызметiне сай
күрделi болады.
Хлорофилдер көк
және қызыл түсті
сәулелерді жұтып,
жасылды
шағылыстырады. Ол
сәуле хлоропласт
жасушасын жасыл
етіп көрсетеді.
Хлоропластарда хлорофилдерден басқа сары,
қоңыр, кызғылт сары түстi каротиноидтар
болады. Ол пигменттер ұзындығы баска
толқындағы сәулелердi шағылыстырып, өз
энергиясын хлорофильдерге берiп,
фотосинтездiң жүрiсiн тездетедi.
Каротиноидтар жасыл хлорофилдермен
бүркенiп, көрiнбейдi, бiрақ күзде,
хлорофилдер бұзылганнан кейiн, оның
жарқыраған түсi көрiнедi. Сондықтан да
күзде жапырақтардың түсi сары жене
қызғылт көрiнiс бередi. Хлоропластағы
хлорофилл пигментi граналарда орналасқан.
Граналар бiрiнiн үстiне бiрiн жинап қойған
күмiс акша сияқты тақташалардан тұрады.
Тақташалар өзара шұрықтармен
байланысады да, ал фотосинтез әрекетi бүкiл
хлоропласт жасушасында емес осы
граналарда жүредi.
Жасушаның қимылдауына, ондағы жаңа ақуыз
молекулаларының синтезделуi мен
тасымалдануына, артық заттардың шығарылуына,
яғни зат айналысының үздiксiз жүрiп тұруына осы
АТФ-тiң энергиясы жұмсалады. Күн энергиясының
АТФ түрiнде сакталған химиялық энергияга
айналуы фотосинтездегi қоректiк заттардың
калыптасуындағы маңызды кезең. АТФ тiрi
ағзалардың өмiр сүруiндегi энергияның орталығы
болады.
Фотосинтез кезiнде өсiмдiктер күн
энергиясын органикалық заттардың
молекулаларында сақтайды, ал тыныс
алғанда қоректiк заттардың молекуласы
ыдырап, ондағы энергия босап шығады.
Яғни осы құбылыс АТФ-тiң синтезiне
энергия екелетiнi жоғарыда көрсетiлген.
АТФ молекуласьиның құрамында жоғары
энергетикалы екi фосфат тобы болады. Бұл
екi байланыс үзiлгенде басқа кез келген
коваленттi байланыспен салыстырғанда көп
энергия болiнедi. АТФ молекуласындағы
фосфат тобының шеткi бiр молекуласы
үзiлгенде 40 кДж энергия болiнедi, бұл
энергияны жасуша пайдаланады.
Назарларыңызғ
а рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Фотосинтез. Тынысалу

Фотосинтез – организмдердің тіршілігіне қажетті күрделі органикалық заттар түзуі

Қараңғы және жарық фазалар

Фотосинтез

Фотосинтез жайлы

Фотоциндездегі зат алмасу

Күн сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу процесі

Өсімдіктің фотосинтездік аппараты

Географиялық зерттеулердің әдістері

Биологиялық жүйедегі зат алмасу. Фотосинтез фазалары

Пәндер