БЕЗДЕРДІҢ НЕРВ ЖҮЙЕСІМЕН БАЙЛАНЫСЫ

Презентация қосу

Қалыпты және патологиялық физиология

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
ТАҚЫРЫБЫ:ОРГАНИЗМ ҚЫЗМЕТІН РЕТТЕУДЕ
ГИПОТАЛАМО-ГИПОФИЗАРЛЫ - БҮЙРЕКҮСТІ
ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАСТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Орындаған:
Қабылдаған:
Тобы:
Шымкент-2021ж
ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім

Организм қызметін реттеуде - бүйрекүсті

жүйесінің жастық ерекшеліктері
Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер
ЭНДОКРИНДІК АППАРАТЫННЫҢ
МОРФОФУНКЦИОНАЛДЫҚ
СИПАТТАМАСЫ.

Нерв жүйесі әсерімен жүретін зат алмасу
нәтижесінде организмде жоғары
физиологиялық белсенділігі арқасында
организм қызметінің қалыпты өтуін реттеп,
оның өсуі мен дамуы үрдісінде- химиялық
реттеуге қатысатын химиялық қосылыстар
түзіледі.
Адам организмі өзін-өзі реттей алатын күрделі
жүйе. Ағзалардың атқаратын жұмыстарының
реттелуі негізінен нерв, эндокриндік және
иммундық жүйелер арқылы жүзеге асады.
Эндокриндік жүйе арнайы без клеткаларынан
тұратын, организм үшін өте қажетті биологиялық
әсері күшті заттектерді түзетін және оларды
тікелей қанға, лимфаға бөлу немесе клеткааралық
саңылаулармен көршілес клеткаларға тарату
арқылы адам организмінің жүйелер мен барлық
ағзаларының жұмысын реттейтін және олардың іс
әрекеттерін үлестіріп отыратын жүйе болуының
әсерлеріне байланысты.
ЭНДОКРИНДІК ЖҮЙЕ ЕКІ ЖҮЙЕГЕ
БӨЛІНЕДІ

Гландулярлыэндокриндік жүйе
Дифузиялы эндокринді жүйе
Гландулярлы эндокриндік жүйеге
нағыз ішкі секреция бездер-
гипофиз, эпифиз, қалқаншабез,
қалқансерікбезі, айыршабез (тимус)
ұйқыбездің Лангерганс-Соболев
аралшықтары, бүйрекүстібездің
қыртысты және милы заттектері,
аталық және аналық жыныс бездері
жатады.
Диффузиялы (таралған) эндокриндік жүйе
адам организмінің барлық үлестерінде
жеке-жеке шашырап орналасатын
эндокриндік клеткалардан тұрады. Бұндай
эндокриндік клеткалар организмнің кез-
келген тінінде болады және олардың
бөлетін биологиялық белсенді заттектерін
агландулярлық гормон деп атайды.
ЭНДОКРИНДІК ЖҮЙЕНІҢ ФУНКЦИЯСЫ
1.Адам организмінің жүйелері мен
барлық ағзаларының атқаратын
жұмыстарының гуморалді (химиялық)
реттелуін қамтамасыз етеді және олардың
іс-әрекеттерін үйлестіріп отырады.
2.Ішкі және сыртқы ортасының өзгеру
жағдайларына байланысты организмнің
ішкі ортасының тұрақтылығын сақтауды
және организмнің бейімделуін
қамтамасыз етеді.
3.Нерв және иммундық жүйелермен
бірлесіп реттейтін жұмысы:
Бойдың өсуі
Организмнің дамуы
Организмнің жыныстық

дифференциялануы және репродуктивтік
функциясының дамуы
Организмдегі энергияның түзілуі, оның

тиімді пайдалану және сақтау сияқты
процестерге белсенді қатысуы
4. Нерв жүйесімен бірге қамтамасыз
ететін жұмысы:
Эмоциялық реакция

Адамның психикалық әрекеттері
ЭНДОКРИНДІК ЖҮЙЕНІҢ ЖАЛПЫ
ЕРЕКШІЛІКТЕРІ:
1. Эндокриндік бездер гармондарды және
биологиялық белсенді заттектерді бөледі
2. шығару каналдары жок, гармондарын
бірден қанға және лимфаға немесе
келеткааралық саңылаулар арқылы көршілес
клеткаларға таратып бөледі.
3. Өлшемдері, көлемі кішкентай болады. Ең
үлкен қалқаншабез 50-60гр, ең кішісі
қалқансерікбезі 20-30мг.
ГОРМОНДАРДЫҢ ӨЗДЕРІНЕ ТӘН
ЕРЕКШІЛІКТЕРІ БОЛАДЫ
Гормондардың түзілуі және бөлінуі бездердің
арнайы мамандырылған эндокриндік
клеткаларымен жүзеге асады.
Гормондар тек белгілі бір ағзаға ғана әсер

етеді; мысалы адренокортикотропты гормон
тек қана бүйрекүстібезге әсер етеді
Гормондардың әсер етуі қатаң бір бағытта

жүзеге асады; мысалы, гармондардың
әрқайсысы тек белгілі бір функциясы немесе
функцияларын ғана өзгертеді;
ЭНДОКРИНДІК БЕЗДЕРДІҢ
ЖІКТЕЛУІ
1. Энтодермадан дамитын бездер
Ұрықтың қалталар эпителийінің туындылары:

қалқаншабез, қалқансерікбезі,тимус
Алғашқы ішек эпителийінің туындысы:

ұйқыбездің Лангерганс-Соболев
аралшықтары.
2. Мезодермадан дамитын бездер:
бүйрекүстібездің қыртысты заттегі,
бездердің интерреналді жүйесі, аталық
және аналық бездері.
ЭКТОДЕРМАДАН ДАМИТЫН БЕЗДЕР
Ауыз мүйісінің (бухтасының) жұтқыншақтың
(Ратке) қалта эпителийінің туындысы:
гипофиздің алдыңғы бөлігі (аденогипофиз)
Аралық мидың туындысы: гипофиздің артқы

бөлігі (нейрогипофиз) және эпифиз;
Нерв жүйесінің симпатикалық бөлігінің

туындысы: бүйрекүстібездің милы заттегі
және параганглилер
ДАМУ БАРЫСЫНДА АҒАШҚЫ НЕГІЗІ
ҚАЛАНҒАН АЙМАҚТАРЫНА СӘЙКЕС
ЭНДОКРИНДІК БЕЗДЕР БЕС ТОПҚА БӨЛІНЕДІ.
1. Бронхогенді бездер: қалқаншабез,
қалқансерікбезі, тимус
2 Неврогендік бездер: гипофиз, эпифиз
3. Адреналин жүйелік бездер: бүйрекүстібез
және параганглилер
4. Мезодермалық бездер: аталық және аналық
жыныс бездері;
5. Энтодермалдық бездер: ұйқызбездің
Лангерганс-Соболев аралшықтары.
БЕЗДЕРДІҢ НЕРВ ЖҮЙЕСІМЕН БАЙЛАНЫСЫ.

Эндокриндік бездердің нерв жүйесімен
байланысы екі жақты болады.
Біріншіден, бездер вегетативтік нерв жүйесі

тарапынан нервтендіріледі, қалқанша без,
бүйрекүсті без, атабез сияқтылардың тіні
көптеген нерв талшықтарымен торланған.
Екіншіден, бездер секіреті өз кезегінде қан

арқылы нерв орталықтарына әсер етеді.
БРАНХИОГЕНДІК ТОП

Қалқанша без glandula thyroidea Ересек адамдағы
ішкі секреция бездерінің ең ірісі, мойында
кеңірдектің алды мен ішінара қалқанша
шеміршекке жанаса көлденең көмейдің бүйір
беттерінде орналасады. Массасы шамамен 20
грам 60 жасқа дейін, одан әрі 16,3-18,5 грам
болады.
Гормон: тиреоидты( тироксин, трийодтиронин)
және кальцитонин (тирокальцитонин)
ҚАЛҚАНША МАҢЫ БЕЗ
Қалқанша маңы безі glandula parahyroidea
аны 4 қалқанша безінің бүйір бөліктерінің
артқы бетінде орналасқан. Орташа
салмағы 1,18 грам.
Қызметі: Организмде кальций мен фосфор
алмасуын реттейді.
Гормон: паратгормон
НЕВРОГЕНДІК ТОП

Гипофиз hypophysis Кішкене шартәрізді немесе
сопақша без. Салмағы 0,35-0,65гр.
Гипофиз екі үлестен тұрады алдынғы және артқы
Алдынғы үлес бүкіл дененің өсуі мен дамуына әсер
ететін соматотропты гормон бөледі.
Артқы үлес жатыр бұлшықетінің жиырылуын
(окситоцин) күшейтетін және қан қысымын
жоғарылататын (вазопрессин)- бүйректегі су
реабсорбциясына әсер ететін (антидиуреттік
гормон) қызметін күшейтеді.
Томпақ дене corpus pineale . Ортанғы ми
төбесі табақшасының жоғарғы төбешіктері
үстінде орналасқан. Бездің орташа өлшемі:
ұзындығы8-10мм, ені 6мм, массасы 0,2г.
Гормондар: Серотонин
Тамырлардың бірыңғай салалы

бұлшықеттеріне әсер етіп, қан қысымын
көтереді.
Орталық нерв жүйесінде медиатор ретінде

жұмыс атқарады.
Аллергия және қабыну процестеріне қатысады
2. МЕЛАТОНИН
Аденогипофиздің меланоцитбелсендіруші
гормонына антагонист болып табылады.
Серотонинмен бірге “биологиялық

сағаттар” механизміне қатысады, яғни
биологиялық ритмді қамтамасыз етеді
Қартаю процесін баяулатады
Иммундық жүйе қызметінің әсерін

күшейтеді
3. АДРЕНОГЛОМЕРУЛОТРОПИН

Бүйрекүстібездің шумақшалы зонасында
альдостеронның секрециясын реттейді
4. АНТИГОНАДОТРОПИН
Гипоталамустағы гонадотропин және
аденогипофиздегі гонадотропты
гормонның секрециясын тежейді, яғни
гонадостатин рөлін атқарады, жыныс
мүшелерінің өсуі тежеледі.
АДРЕНАЛДЫ ЖҮЙЕ ТОБЫ
Бүйрекүсті без glandula suprarenalis
Бүйрек үстінде орналасқан . Салмағы
орташа 4 грамға жуық
Милы зат: адреналин, норадреналин
Қыртыс зат: минералокортикойдты
(альдостерон),
глюкокортикоид(гидрокортизон,
кортикостерон), жыныс гормондар
(андрогендер, эстрогендер),
ҚОРЫТЫНДЫ
Жекелеген эндокриндік бездердің бір-бірінен
пішіні, көлемі және орналасуы жағынан
айырмашылықтары болғанымен, олардың
бірқатар ортақ анатомиялық- физиологиялық
қасиеттері бар. Секреттері қанайналым
жүйесіне бөлінетіндіктен, эндокриндік
бездердің кең дамыған қантамырлар торы
болады.

Ұқсас жұмыстар

Симпатикалық жүйке жүйесі

Патогенез

Баланың өсу заңдылықтары

Бүйрек үсті безі

Қант диабетінің балаларда ерекшелігі

БЕЛ ЖҮЙКЕЛЕРІ

Ішкі секрециялық бездер. Жыныстық жетілу. Оқ ушыны медициналық – гигиеналық жә не жыныстық тә рбиелеу

Торлы құрылым - көптеген талшықтармен бөлінген әртүрлі типтегі және өлшемдегі жасушалардың диффузиялық жинақталуы

Жас ерекшеліктері

Көп қабатты эпителий

Пәндер