Әлеуметтену және бірегейлік

Орындаған: Алдаш Р.

Топ: ППП-111

Қабылдаған: Юсупов Қ.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

БӨЖ

Жоспар:

Әлеуметтену және бірегейлік теориялары;

Гендерлік әлеуметтену;

Құқықтық, отбасылық, еңбектік әлеуметтену;

Тұлғаның әлеуметтену процесі;

Бірегейлік және тұлға;

Рөлдер және мәртебелер;

Қорытынды

Әлеуметтену - индивидтің нақты қоғамға, әлеуметтік топқа тән қүндылықтарды, нормаларды, мінез-құлық үлгілерін игеріп, тұлғаға айналу процесі. Әлеуметтену бастапқы (балалық шақ, бозбалалық кезең, жастық шақ) және екінші ( жас) болып бөлінеді. Әлеуметтену процесінің екінші маңызды ерекшелігі - бұл жеке адамның әдейі (мысалы, тәрбие институт тары арқылы) не әдейі емес, жасырын (латентті) әлеуметтенуі.

Әлеуметтенудің механизмдерінің мағынасын ашып көрсететін болсақ, фхонда улар төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады. Конформизм (конформдық мінез-құлық) - келісімге колу, субъектілік позиция дан бас тарту. Қолдау үлгісі - қалыптасқан əлеуметтік тəртіптерді қолдаудың əрқилы түрлері. Қақтығыс - субъектінің өзінің позиция сының қарама-қарсы тұрған жақпен сəйкессіздігін сезінуі. Еліктеу - индивидтің өзі еліктеп отырған объектінің ерекшеліктері мен мінез-құлық үлгілерін айнытпай салуы. Теңдестіру - теңдестіріп отырған топтың құндылықтарын каналы түрде қабылдау; Бейімделу - пассивті бейімделу қылығын таңдау. Адаптация - белсенді бейімделу позиция сын таңдау.

Гендерлік әлеуметтену.

Гендердің әлеуметтануы әлеуметтанудағы ең ірі субфельдиялардың бірі болып табылады және гендердің әлеуметтік құрылымын сын и түрде талдайтын теориялар мен зерттеулердің ерекшеліктері, қоғамдағы басқа әлеуметтік күштермен гендерлік өзара әрекеттесуі және жалпы гендерлік құрылымның жалпы әлеуметтік құрылымға қатысты екенін көрсетеді.

Бірегейлік және тұлға

Бірегейлік мәселесі ғылымдағы, тұлғаның ішкі дүниесіндегі өзегі-»Мен» болады деп болжамдайтын, «Мен» - тұжырымдамасымен тығыз байланысты. Бұл жердегі «Мен» - сана -сезім түсінігіне көбірек жанасатын, адамның өзі туралы, басқалар туралы ұғымдарынан туындайтын құбылыс. Бірегейліктің екі деңгейін бөліп көрсэтуге болады. Біріншісі - тұлғалық-психологиялық - адамның «Мен кіммін?» денег сұрақтарға жауап іздеуі. Ол тұлғаның, түрлі әлеуметтік топтарға қатысуынан туындайды.

Тұлғаны әлеуметтендіру оны өз бетімен еркін азаматтың алдыңғы қатарлы тәжірибелеріне, мәдени бағалы құндылықтарына, нысандарына, бағыттарына, т. б белсенді араласып, уларды терең игеруге, бойына сіңіруге, өңдеуге мәжбүр етеді. Осылардың негізінде тұлғаның ерекшелік қасиеттері одна әрі тереңдей түседі оның әлеуметтік тұрғыдан өзін-өзі тануы, өзінше бағалау қасиеттері қалыптосады.

Тұлғаның әлеуметтену процесі

Тұлға тек қана әлеуметтік қоғамдық қатынастардың жемісі ғана емс, сонымен қатар әлеуметтік іс- әрекет, қызмет қоғамның барлық салаларында әрдайым көрініп отрады. Макс Вебер іс -әрекетті біреуге бағытталуын, нысаналануын тому, күту, үміт эту дейді. Вебер әлеуметтік іс - әрекетті, қимылды 4 типке бөледі. 1. Ақыл ойдың мақсатқа бағытталуы. Мұнда әрбір іс -әрекеттің мақсаты мен құрлымының бір- біріне сәйкестігі көзделеді 2. Іс әрекетің құндылыққа бағыталуы. Мұнда әрбір іс әрекеттің басқа құндылық, бағалық үшін өмір сүруі көзделген. Тұлға- әлеуметтік қатынастардың объектісі және субъектісі ретінде.

Француз социологы Э. Дюркгейм өзінің «Қоғамдық еңбек бөлінісі» денег еңбегінде экономика саласындағы процестердің адамгершілік принцип термин, моральменбайлан ыстылығымəселесіне зорь мəн беріп, «егерь де біз бүкіл Тұлғаның экономикалық əлеуметтенуіндегі ең маңызды мəселелердің бірі - тұлғаның еңбекке денег жаңаша көзқарастарын, құндылықтарын, мотивация сын қалыптастыру. Еңбекті биологиялық өмір сүру құралынан қоғамдық қажеттілік үшін жүзеге асырылатын дəрежеге жеткізу қажет. Қазіргі кезеңде еңбектің қоғамдық сипотының əлі де дұрыс дамымағандығы оны тауарлық-ақшалық қарым-қатынастар деңгейінде қалдырып отыр.

Құқықтық əлеуметтену

Құқықтық əлеуметтену - индивидтің жалпы əлеуметтенуінің бір бөлігі, бір түрі. Құқықтық əлеуметтену процесінде индивид құқықтық сауаттылыққа үйреніп, құқықтық білім негіздерін игеріп, өзінің құқықтық мінез-құлқын практика да қолдануға дағдыланып, құқықтық мəдениеттің белгілі бір деңгейін қалыптастырады. В. Н. Кудрявцев пен В. П. Казимирчуктің көзқарастары бойынша, құқықтық əлеумет- тену тұлғаны əлеуметтік-құқықтық қатынастарға тартып, саяси жəне құқықтық талаптарға, құндылықтарға араластыру, жекелік құқықтық сана мен мəдениетті қалыптастыру процесі.

Отбасылық əлеуметтену

Отбасылық əлеуметтену - бұл тұлғаның ісəрекетін отбасында қабылданған дəстүрге сəйкес мінез- құлық үлгілерінің, талаптардың негізінде белгілі бір стандартқа сайт дамыту. Тұлғаның қалыптасуында балалар мен ата-аналар қарымқатынасының тəжірибесі ерекше рөл атқарады. Отбасында адамгершілік-этикалық, діни, еңбектік тəрбиенің негіздері қаланады. Тұлғаның əлеуметтенуіне маңызды агент ретінде еңбек те үлкен əсерін тигізеді.