HLA антигендерінің класстары

Презентация қосу

«Астана Медициналық Университеті»
КеАҚ
Нефрология, гематология, аллергология және
иммунология курсы бар ішкі аурулар кафедрасы

HLA жүйесі. Трансплантациялық
иммунитеттің негіздері

Орындаған: Кожанов Ердаулет
Факультет: Жалпы медицина
Топ: 217
Тексерген: Мухажанова Г.О.
I. КІРІСПЕ БӨЛІМ
II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. HLA (МНС) жүйесі.
2. HLA антигендерінің класстары.
3. I классты МНС.
Жосп 4. II классты МНС.

ар
5. III-IV классты МНС.
6. Трансплантациялық иммунитеттің негіздері.
7. Трансплантация түрлері.
8. Трансплантаттан бас тарту.

III. ҚОРЫТЫҢДЫ БӨЛІМ
КІРІС
ПЕ
Негізгі гистосəйкестік комплексі (НГК) (Major Histocompatibility
Соmplex - MHC) – жасушалық иммундық реакцияларда маңызды
қызмет атқаратын организмнің жасушаларындағы беткей ақуыздар
тобы.
Трансплантация – медицинада кез келген мүшені немесе тінді,
мысалы, бүйректі, жүректі, бауырды, өкпені, сүйек кемігін,
гемопоэтикалық дің жасушаларын, шашты трансплантациялау.
Трансплантология саласындағы жаңа жетістіктер әртүрлі ауруларды
емдеу үшін ағзалар мен тіндердің трансплантациясын кеңінен
пайдалануға мүмкіндік береді. Трансплантациядан кейін реципиент
ағзасында трансплантаттың көптеген антигендеріне иммундық жауап
дамиды. Трансплантатқа иммундық жауап беретін адамның ең
зерттелген антигендері - бұл HLA антигендері. Кейде оларды
трансплантациялық антигендер деп атайды.
НЕГІЗГІ
БӨЛІМ
HLA (МНС) жүйесі
HLA (MHC) - бөгде затты тану
және иммундық жауапты дамытуда
шешуші рөл атқаратын гендер мен
олар арқылы кодталған жасуша
бетіндегі антигендер тобы.
HLA антигендері - 6-шы
хромосомадағы тығыз байланысқан
гендер тобымен кодталған жасуша
бетіндегі гликопротеидтер.
HLA (МНС) жүйесі

Бөтен тіндерді қабылдамауға жауапты генетикалық
локустар хромосомадағы негізгі гистосәйкестік кешені
(MHC) деп аталатын аймақты құрайды.
MHC молекулаларының жоғары полиморфизмі,
сондай-ақ әрбір антиген таныстырушы жасушаның (АТЖ)
бірнеше әртүрлі MHC молекулаларын экспрессиялау
қабілеті Т жасушаларына көптеген әртүрлі антигендік
пептидтерді ұсынуға мүмкіндік береді.
Айта кету керек, MHC молекулалары әдетте
антигендер деп аталса да, олардың антигендік қасиеті
олардың өз ағзасының иммундық жүйесімен емес,
генетикалық жағынан басқа ағзаның иммундық жүйесімен
танылған кезде ғана көрсетіледі. Мысалы, органдарды
аллотрансплантациялануы кезінде.
HLA антигендерінің класстары

HLA I класс антигендері трансформацияланған
жасушаларды цитотоксикалық Т-лимфоциттермен тану
үшін қажет. Ол 8-9 амин қышқылы қалдықтарының
пептидтерін байланыстыруға қабілетті.
HLA II класс антигендері – иммундық жауап
кезінде Т-лимфоциттер мен макрофагтардың өзара
әрекеттесуін қамтамасыз етеді. Т-хелперлер бөгде
антигенді макрофагтармен өңдеп, ІІ класс HLA
антигендерімен біріктірілгеннен кейін ғана таниды және
бұл кешен макрофаг бетінде пайда болады. I класқа
қарағанда сәл ұзағырақ пептидтерді байланыстыруға
қабілетті.
I классты МНС

I класс молекулаларының негізгі қасиеті – пептидтерді
(антигендер) байланыстыру және оларды Т жасушалары
үшін иммуногенді түрде ұсыну – альфа1 және альфа2
доменіне байланысты.
Бұл домендердің маңызды альфа-спиральды аймақтары
бар, олар бір-бірімен әрекеттескен кезде өңделген антигенді
байланыстыратын орын ретінде қызмет ететін ұзартылған
қуысты (саңылау) құрайды. Алынған альфа1 және альфа2
домендері бар антиген кешені оның иммуногенділігін және
антигенді танитын Т-жасушалық рецепторлармен
әрекеттесу қабілетін анықтайды.
I класқа А антигендері, АВ антигендері және АС
антигендері жатады.
I класс антигендер барлық ядролы жасушалар мен
тромбоциттердің бетінде болады.
II классты МНС

Бұл молекулалардың әрбір тізбегі Ig
тәрізді екі доменнен, трансмембраналық
және цитоплазмалық аймақтардан тұрады.
DR, DP және DQ локустарымен кодталған
MHC II класс антигендері арасында кейбір
айырмашылықтар бар. DQ локусының гендік
өнімдерінде альфа тізбегі инвариантты, ал
аллельді әртүрлілік бета тізбегімен, ең
алдымен бета-1 доменімен анықталады. DP
және DQ локустарымен кодталған
антигендер жағдайында екі тізбек үшін де
аллельді формалар табылды, бірақ олар үшін
де бета-1 домені негізгі үлесті қосады.
II классты МНС

MHC II класс антигендерінде антигенді
байланыстыру орталығы альфа-1 және бета-1
домендері арқылы түзіледі, ал мембранамен
байланысқан домендердің рөлі CD4
антигенімен әрекеттесу есебінен APS-T-
хелперлердің байланысуын күшейту болып
табылады.II класты MHC өнімдері негізінен
В-лимфоциттермен және макрофагтармен
байланысты және Т-хелперлер үшін тану
құрылымдары ретінде қызмет етеді.MHC II
класс антигендері молекулалардың жоғары
полиморфты отбасы болып табылады.
III-IV классты МНС

III класс гендер белоктардың синтезін бақылайды, олардың кейбіреулері
иммундық процестерге қатысады: комплемент компоненттерінің бірі, ісік некрозының
факторлары (TNF-альфа және TNF-бета). Стероидтердің синтезі үшін бірқатар
ферменттердің түзілуін бақылайтын гендер де осында локализацияланған.
MHC ген тобының ішінде орналасқан немесе онымен тығыз байланысты MHC III
класты гендер комплементтің бірнеше компоненттерін бақылайды: С4 және С2,
сондай-ақ жасуша бетінде емес, қан плазмасында орналасқан В факторы. Ал MHC
класынан айырмашылығы I және II класс молекулалары иммундық жауапты бақылауға
қатыспайды.
MHC класс IV термині белгілі бір MHC байланысты локустарды сипаттау үшін
қолданылады.
Трансплантациялық иммунитеттің негіздері

Трансплантация – бір ағзадан (донордан)
хирургиялық жолмен алынған тіндерді немесе
мүшелерді екінші ағзаның (реципиенттің) ішкі
ортасына трансплантациялау. Егер трансплантация
бір түрге жататын генетикалық жат организмдер
арасында жасалса, онда ол аллотрансплантация, ал
тіндік антигендер аллоантигендер деп аталады,
иммундық жүйенің реакциясы сәйкесінше аллоанти-
гендерге жауап болып табылады. Әртүрлі түрлері – ксеногенді. Реципиенттің өзінен
трансплантациялау – автотрансплантация. Генетикалық жағынан бірдей донорлардан
(бірдей егіздер). II класты MHC антигендер трансплантациядан бас тартуда ең үлкен рөл
атқарады, негізінен Т-жасушалық иммунитетті индукциялайды. Тіндерді трансплантациялау
– табиғатта табиғи аналогы жоқ ятрогендік әрекет. Дегенмен, трансплантация медициналық
мақсатта сирек емес.
Трансплантация түрлері
• Аутотрансплантация - өз тіндерін қондыру.
• Аллотрансплантация – бір биологиялық түрдің ішінде мүшелер мен тіндерді
қондыру
• Ксенотрансплантация - әртүрлі биологиялық түрдің ішінде мүшелер мен тіндерді
қондыру
• Изотрансплантация – ұқсас егіздер арасындағы немесе генетикалық ұқсас жануарлар
арасындағы қондырулар.

Иммунологиялық тұрғыдан алғанда,
трансплантаттың құрамында - бөтен
MHCI бар донордың өз жасушалары (бұл
бөтен ақуыз, десквамация кезінде
реципиенттің дендритті жасушалары
танылады) + бөтен MHCI бар донорлық
дендритті жасушалар.
Трансплантаттан бас тарту

Клиникалық тұрғыдан трансплантаттан
бас тартудың 3 түрі бар:
1) аса өткір – операциялық үстелде;
2) жедел – трансплантациядан кейінгі
алғашқы айларда;
3) кешіктірілген – трансплантациядан
кейін бірнеше жылдан кейін.
Трансплантаттан бас тарту
Сүйек кемігін трансплантациялау.
Трансплантация тәжірибесінде сүйек кемігі
жасушаларын трансплантациялау кезіндегі
«трансплантаттың иесіне қарсы» реакциясы
ерекше орын алады. Біріншіден, олар қатты
тіндердің инфузиясы емес, жасуша
суспензияларының инфузиясы түрінде жүзеге
асырылады. Екіншіден, аллогенді сүйек
кемігін трансплантациялау қатты ағзаларды
трансплантациялаудан ерекшеленетін
иммундық механизмдерді жұмылдырады.
Үшіншіден, мұндай трансплантация
трансплантацияланған тіннен
иммунологиялық агрессия қаупін тудырады.
Трансплантаттан бас тарту
Жедел «трансплантаттың иесіне қарсы» ауруы сәулеленуден және сүйек
кемігін ауыстырғаннан кейін 100 күн ішінде дамиды. Көбінесе үш «нысана» әсер
етеді - тері (эпидермис), бауыр (өт жолдарының эпителийі, бірақ гепатоциттер
емес) және ас қорыту жолдары (шырышты қабық). Бұл жағдайда GVHD
көріністері бөртпе, сарғаю, диарея және ішек қан кетулері болып табылады. Ішек
шырышты қабатының эпителийінің массивті десквамациясы немесе ауқымды
некротикалық процестер өлімге әкелуі мүмкін. Созылмалы трансплантаттың
иесіне қарсы ауруы сүйек кемігін трансплантациялаудан кейін 100 күннен кейін
дамиды. Ол некрозсыз фиброз және атрофиялық процестермен көрінеді. Аурудың
өткір түрінде, сондай-ақ өкпеде бірдей эпителий тіндері мен мүшелері зардап
шегеді. Трансплантатқа қарсы аурудың алдын алудың жалпы қабылданған тәсілі
трансплантацияланған сүйек кемігінен Т жасушаларын жою болып табылады. Бұл
шынымен де аурудың дамуына жол бермейді, бірақ сонымен бірге
трансплантацияланған жасушалардың реципиенттің сүйек кемігіне енуі
нашарлайды.
ҚОРЫТЫҢ
ДЫ
Бұл жұмыста органдарды трансплантациялау және
тіндерді трансплантациялау сипатталған. Бұл процесс
кезінде иммунология ғылымының өте үлкен
маңыздылығы бар екенін білдік. HLA жүйесін және
тағы басқа процесстерді ғылыми тұрғыдан
қарастырдық.
Трансплантация - бұл өзекті және адамзатқа
қажетті мәселе көптеген көрнекті ғалымдардың ойында
және оның түпкілікті шешіміне дейін көп уақыт өтеді.
Соған қарамастан, жолдың бір бөлігі әлдеқашан
еңсерілді, адам ағзасының құпияларының шымылдығы
ашылды, органдарды трансплантациялаудың сәтті
әрекеттері бар, бірақ олардың саны біз қалағандай көп
емес және, мүмкін, , болашақта олар кеңірек таралады.
Пайдаланылған
әдебиеттер тізімі

1. Жалпы иммунология: оқулық / А. А. Шортанбаев, С. В. Кожанова.
2. Ковальчук Л.В., Ганковская Л.В., Мешкова Р.Я. Клиническая
иммунология и аллергология с основами общей иммунологии: учебник
- М: Гэотар-Медиа, 2016
3. Клиническая иммунология и аллергология с основами общей
иммунологии: учебник /Л. В. Ковальчук, Л. В. Ганковская, Р. Я.
Мешкова - М.: "ГЭОТАР-Медиа.", 2014
4. Иммунотерапия: руководство /Под. ред. Р. М. Хаитова, Р. И.
Атауллаханова - М.: "ГЭОТАР-Медиа.", 201
Назарларың
ызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Хромосоманың центромерасынан бастап локустар орналасуы

HLA антигендерімен аурушылдыққа тұқым қуалау бейімділіктің байланысы

HLA комплексінің құрылысы

Трансплантациялық антигендер

АНТИГЕНДІК ЖҮЙЕЛЕР

Антигендердің қасиеттері

Полигенді аурулар

Полигенді аурулар. Анықтамасы, себептері, жіктелуі, клиникалық көрінісі

Полигенді ауруларға жалпы сипаттама

Антигендер жалпы сипаттамасы Эритроциттер антигендері

Пәндер