Құрамында витаминдері бар дәрілік шикізаттар

Презентация қосу

Құрамында витаминдері бар дәрілік шикізаттар
Витаминдер-метаболизм процестерінің қалыпты жүруіне
қажетті әртүрлі химиялық құрылымы бар күрделі
биологиялық белсенді, шағын молекулалы қосылыстар.

Витаминдер биологиялық белсенділікті өте аз
концентрацияда көрсетеді. Олар метаболизмді реттейтін
функцияны орындайды, ферменттердің құрамына кіреді.
Витаминдер барлық өсімдіктерде кездеседі, бірақ
құрамында дәрумендер бар, олар дәрумендерді белгілі бір
фармакологиялық әсер етуі мүмкін дозада таңдаулы түрде
жинайтын өсімдіктер деп аталады.
Қазіргі уақытта барлық дәрумендер синтетикалық жолмен
алынады. Бірақ құрамында дәрумендер бар дәрілік
өсімдіктер маңыздылығын жоғалтқан жоқ, олар
педиатрияда, гериатрияда және синтетикалық
препараттарға аллергиялық реакциясы бар адамдар үшін
қолданылады. Дәрілік өсімдіктердегі дәрумендер
полисахаридтермен, сапониндермен, флавоноидтармен
біріктірілген, сондықтан оларды сіңіру оңай; олар іс жүзінде
аллергиялық реакциялар бермейді; ағзада тек қажет
Майда еритін витаминдерге: А тобы (ретинол)–
каротиндер α,β,γ және каротиноидтар (ликопен); және D
тобы витаминінің провитаминдері (эргокальциферол)–
эргостерол және т.б. фитостеролдар; сондай– ақ Е тобының
витаминдері-токоферолдар α, β, γ, δ; К тобы (фило-және
менокинондар),F тобы-жоғары шектелген май қышқылдары
мен простагландиндер. Бұған ω-6(линол)және ω-3(линолен)
май қышқылдары жатады.

Суда еритіндерге мыналар жатады: С дәрумені
(аскорбин қышқылы)В тобындағы дәрумендер-тиамин
(В1),рибофлавин (В2),никотин қышқылы (В3,=РР),холин (В4),
пантотен қышқылы (В5),пиридоксин (В6),инозит (В8),
карнитин (В7), фолий кта (В9), липой қышқылы
(В10),цианоко-балоамин (В12),орот қышқылы (В13),пангам
қышқылы (В15) және биотин (Н дәрумені), сондай-ақ Р
дәрумені (флавоноидтар (пермеаттан-ену: мысалы, рутин,
кверцитин:бұл заттар суда еритін деп дұрыс емес аталады,
олар спиртте ериді керісінше-спирт – еритін); сонымен
қатар, U-S (метилметионин) басқаратын витаминге ұқсас.
1) суда еритін витаминдер сумен,
қышқылдардың сулы ерітінділерімен,
буферлік ерітінділермен, содан кейін
ашыту арқылы – дәрумендердің
Дәрілік өсімдік шикізатынан байланысты түрлерін босату үшін
дәрумендердің бөлінуіВитаминдерді алынады. 2) майда еритін витаминдерді
оқшаулау әдістері дәрілік өсімдік оқшаулау үшін органикалық еріткіштер
материалдары олардың физика- қолданылады: ацетон, этанол,
химиялық қасиеттеріне негізделген. хлороформ, мұнай эфирі.Витаминдерді
балласт заттарынан тазарту үшін
хроматографияның әртүрлі түрлері
қолданылады: жұқа қабатты, бағаналы,
ион алмасу.
Құрамында витамин бар дәрілік өсімдік шикізатын дайындау және
кептіру
Дәрілік өсімдік шикізаты ондағы дәрумендердің ең көп
мөлшері кезінде жиналады
Мысалы:
– гүлдену кезінде жапырақтар, шөптер (қалақай және т.б.)
кесіледі;
жүгері стигмалары бар бағаналар – құлақ піскен кезде;
- жемістер (итмұрын, қарақат) – толық піскен кезде;
- қабығы (Калина) – көктемде бүршіктер ашылғанға дейін.
Құрамында дәрілік өсімдік шикізаты бар витамин:
а) аскорбин қышқылы басым болған жағдайда тез кептіріледі-
кептіргіштерде 80-90ºС температурада, өйткені баяу кептіру
кезінде С дәрумені тез бұзылады;
б) майда еритін дәрумендерде Дәрілік өсімдік шикізаты 40-50ºС –
та күн сәулесінің түсуінсіз кептіріледі: атап айтқанда,
стигмалары бар жүгері бағаналары, қалақай жапырақтары t°
40ºС – тан жоғары емес, календула гүлдері 45ºС-тан жоғары
емес, Калина қабығы – 50-60ºС-та. Оның жемістері-60ºс-та
кептіріледі-80ºС.
Дәрілік өсімдік және құрамында витаминдер бар дәрілік
өсімдік шикізаты сипаттамасы:
Каротинді өндірудің өнеркәсіптік шикізат көздері-сәбіз
тамыры жаңа және жаңа піскен асқабақ жемісі.С витаминінің
көзі-қоңыр итмұрын сорттары.
Себілген сәбіз-Daucus sativus, Жабайы сәбіз-Daucus carota
L. Балдыркөк тұқымдасы (қолшатыр) - Apiaceae
(Umbelliferae), Dauci radices recens-жаңа сәбіз тамыры ,
Dauci carotae fructus - жабайы сәбіз жемістер

Ұзын конустықтан шар тәріздес пішінге дейін және ақшыл-
сарыдан қызыл-қызғылт-сары түске дейін болатын етті,
шырынды тамыры бар екі жылдық шөптесін өсімдік.
Жабайы өседі, сонымен қатар көкөніс дақылы ретінде
кеңінен өсіріледі. Бірінші жылы тұқымдар базальды
жапырақтардың розеткасын және тамыр дақылдарын
құрайды, олардың көпшілігі етті тамыр болып табылады.
Топыраққа екінші жылы егілген тамыр дақылдарының
тамыр жүйесі, жапырақтары, биіктігі 1,5 м-ге дейін
тармақталған сабағы және гүлшоғыры – сары-қоңыр қырлы
эллипс тәрізді кішкентай ақ немесе сарғыш
жапырақшалары бар көп сәулелі күрделі гүл шоғыры
дамиды. 2 жалпақ мерикарптан тұратын жемістер.
Химиялық құрамы.
Сәбіз тамырында: В1 дәрумендері (0,1 мг%), B2,
B3, C (0,5 мг%), D, B5, B9, каротин (7-10 мг%),
қанттар (~15%), флавоноидтар, майлар (0,7%),
фосфолипидтер, стеролдар, фитонцидтер, тұздар
К, Ca, Mg, Mn.
Сәбіз жемістерінің құрамында: эфир майы (0,5-3%,
оның 60%-ға дейіні гераниол), майлы май (11-50%),
флавоноидтар (лютеолин, диосметин, кверцетин,
апигенин және т.б. туындылары), кумариндер (0,8)
%), стероидтар. Негізгі әрекет - витамин (тамыр),
спазмолитикалық (жемістер).
Кәдімгі асқабақ – Cucurbita pepo L., Маскат асқабақ –
C.Mashot, Iрі жемісті асқабақ – C. maxima, тұқымдасы –
Cucurbitaceae, Cucurbitae Fructus – асқабақ жемістері,
Cucurbutae semina – асқабақ тұқымдары.

Біржылдық мәдени жорғалау
өсімдіктер. Сабақ ұзындығы
8 м жетеді. Жапырақтары
ауыспалы
Гүлдері үлкен, сары,
екіжынды, маусым-шілдеде
дамиды. Жемістер - диаметрі
15-40 см, дөңгелектелген
асқабақ сопақ тәрізді, бөшке
тәрізді;
әдетте пішіні арқылы,
өлшемі, түсі әртүрлі,
Химиялық құрамы
Дәрілік өсімдік шикізаты Асқабақ жемістерінде
каротиноидтар (~16 мг%), сахароза (4-11%),
крахмал, флавоноидтар, витаминдер бар. C, B1,
B2, B5, E, PP, K, Ca, Mg, Fe тұздары; Cu, Co және
басқа микроэлементтер. Тұқымның құрамында
50% май (линолен, олеин, пальмитин және
стеарин қышқылдары бар, барлығы 15-30%
құрайды), ақуыздар (кукурбин), фитостеролдар,
токоферолдар, каротиноидтар, көмірсулар,
органикалық қышқылдар.
Негізгі әрекеті - витамин, диуретикалық
(жемістер); антигельминтикалық (тұқымдар).
Қарапайым тау күлі - Sorbus aucuparia L. Розагүлділер
тұқымдасы - Rosaceae Sorbi ,aucupariae fructus - тау күл
жемісі

Биіктігі 2 м-ге дейін ағаш,
оныңкелесі жұпталмаған
жапырақтары жәнеАқ гүлдерден
коримбозды гүлшоғыры бар, олардан
тамыз-қыркүйек айларында сарғыш -
қызыл 9 м-ге дейін ағаштарда
қыстың басына дейін қалған ащы
дәмді жемістерге айналады.ТМД-ның
еуропалық бөлігінде
таралған,Беларуссияда ол бүкіл
аумақта кездеседі. Ол сондай-ақ
Бақтарда, саябақтарда, жол бойында
сәндік ретінде өсіріледі. Тау күлі
жемістер құрғақ ауа-райында
Химиялық құрамы
Дәрілік өсімдік шикізаты тау күлінің жемістерінде
каротиноидтар, флавоноидтар (кверцетин,
кверцитрин, изокерцитрин, гиперозид, рутин,
антоцианиндер, катехиндер), С (0,2%), В2, Е, Р
дәрумендері, сапониндер (урзол, олеан қышқылы),
таниндер және ащы заттар, қанттар (5-8%:
глюкоза, фруктоза, сорбоза), сорбит (10-25%),
маннитол, фенол-карбон (кофе, хлорогендік) және
органикалық қышқылдар (3,9%: лимон,
парасорбин және т.б.)
Негізгі әрекет: мультивитаминдер
Қолданылуы: Тау күлі жемістері – құрамында β-каротин және басқа
дәрумендердің жоғары мөлшері бар дәрілік өсімдік материалы.
Жаңа піскен жемістер каротиноидтардың май сығындысын алу
үшін шикізат болып табылады, олар витаминдік сиропқа өңделеді;
құрғақ мультивитаминдік топтамалардың бөлігі болып табылады;
тәтті жемістер цинга және басқа дәрумендердің жетіспеушілігінің
алдын алу және емдеу үшін пайдалы.
Қарақат – Ribes nigrum L. Қарлыған
тұқымдасы – Grossulariaceae.
Ribis nigri fructus – қарақат жемісі
ТМД-ның бүкіл еуропалық
бөлігінде орманды аймақта
таралған, бұта. Жапырақтары 3-
5 бөлікті. Жидектерді піскен
кезде (қара) жинайды, алдымен
30-40 С температурада 4-5
сағат кептіреді де,тағы да 50-
60С-та кептіреді. Батыс Еуропа
фармакопеяларында қарақаттан
басқа қызыл қарақат жемістері
дәрумен ретінде қолданылады
Дәрілік өсімдік материалы –
Ribes rubrum L.: Ribis rubrum
fructus және оның сорттық
сорттары - ақ және алтын түсті
Дәрілік өсімдік материалының химиялық құрамы
Қарақат жемістерінде С дәрумендері (0,6% дейін), P,
B2, B6, E, D, каротиноидтар, флавоноидтар
(кверцетин, изокерцитрин, лейкоцианидин,
лейкодельфинидин, дельфинидин, пеларгонидин),
органикалық қышқылдар, қанттар (10%-ға дейін),
пектиндер, эфир майлары, Ca, K, Fe тұздары, Mn, Co,
Cu.
Негізгі әрекет: мультивитаминді.
Қолданылуы. Қарақат жемістері құрамындағы С
дәрумені бойынша барлық жидек және жеміс
дақылдарынан жоғары. Жапырақтары да
дәрумендердің көзі болып табылады және
витаминдер топтамаларына, шайларға кіреді,
көкөністерді, саңырауқұлақтарды консервілеуде
дәмдеуіш ретінде пайдаланылады.Жемістерден желе,
витаминді концентраттар, сироптар дайындалады.

Ұқсас жұмыстар

Құрамында май, май тәріздес заттары

Майда еритін витаминдер

Крахмал және крахмалды өсімдіктер

Тұнбалар мен қайнатпалар

Құрамында қабынуға және асқазан жарасына қарсы, жүрек-қан тамырлар жүйесіне әсер ететін және Р-дәрумендік белсендік көрсететін флавоноидтары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар

Дәрілік өсімдіктерден шикізатты дайындау процессінің негізі

Витаминдердің фармакологиялық үйлесімсіздігі

Емдік шикізат ретінде өсімдік маңызы

ДӨШ-нан алкалоидтарды бөліп алу әдістері. Алкалоидтардың физика-химиялық қасиеттері және оларды ДӨШ-да анықтау әдістері

Төменгі молекулярды дірілік заттардың ерітінділері. Жоғары молекулярды ерітінділердің қосындылыры және коллоидтар

Пәндер