Агрегатты индекстер

Презентация қосу

тақырып.
Индекстер
Индекстер
Жоспар:
1. Индекстердің маңызы, мәні және жіктелуі
2. Жеке және жалпы индекстер
3. Агрегатты индекстер
Қолданылатын әдебиеттер:
1. ҚР статистика туралы заңы. Алматы, Казұлттықстатагенттігі, 1997.
2. Шокаманов Ю.К., Бельгибаева К.К. Статистика: Жоғары оқу
орындарының студенттеріне арналған оқу құралы.– Алматы: ЖШС
«Радгел», Экономика, 2012. – 522 бет*.
3. Статистика: Оқу құралы В.М. Семичев.- М.: Қаржы және
статистика,
4. 2005. – 368 бет.
5. Архангельская Н.К. «Статистика» пәні бойынша студенттердің
өзіңдік жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау.- Алматы:
2007*.
6. Елемесова А.М., Бельгибаева К.К., Кииков Е.М., Молдагулова Г.М.
Әлеуметтік - экономикалық статистика: Оқу құралы.- Алматы:
Экономика, 2005*
7. Елемесова А.М. Ұлттық шоттар жүйесі.- Алматы: Экономика,
2005*
1. Индекстердің маңызы, мәні
және жіктелуі
Индекс (index) сөзiнiң өзi көрсеткiш деген
мағынаны бiлдiредi.
Индекс деп – тікелей қосуға болмайтын

элементтерден тұратын қоғамдық
құбылыстардың жоспармен немесе нормативпен
салыстырылуын анықтайтын және уақытқа
байланысты кеңістіктегі құбылыстардың
өзгерісін орта есеппен сипаттайтын қатысты
көрсеткішті айтады.
"Индекс" терминi, сирегiрек, жағдайдың

қорытындылаушы индексi ретiнде де
қолданылады, мысалы, IQ интеллектуалды даму
индексi.
Индекстердің маңызы, мәні
және жіктелуі
Индекстік әдісті қолданғанда мынадай
ұғымдар мен белгілеулер қолданылады:
Индекстер жиынтығы – индекстерді

есептеуге қажетті элементтер тізімі;
Индекстелетін шама – өзгерісі

зерттелетін белгінің мәні.
Индекстерді құрған кезде индектелетін
шама әрқашан өзгермелі болып табылады.
Индекстердің маңызы, мәні
және жіктелуі
Әрбір индекстелетін шаманың өзіне тән белгілеуі
болады:
p- өнім бірлігінің бағасы,

z- бір дана өнімнің өзіңдік құны,
q- өнімнің физикалық көлемі,
pq- тауар айналымы,
zq- өнім өндіруге жұмсалған шығын,

T- уақыт шығыны (жұмысшылардың саны),

W- еңбек өнімділігі,
t-өнімнің еңбек сыйымдылығы.
Базалық кезеңнің деңгейі «0» - деген таңбамен,

есепті кезеңнің деңгейі «1» - деген таңбамен
белгіленеді.
Индекстердің маңызы, мәні
және жіктелуі
Индекстің салмақтауышы деп –
индекстерді құрған кезде тұрақты
шама болып табылатын көрсеткіштерді
айтады.
Индекстердің маңызы, мәні
және жіктелуі
Индекстік әдісті қолдану арқылы төмендегідей
міндеттерді шешуге болады:
Құбылыстардың уақытқа байланысты өзгеруін, яғни

динамикасын зерттеу (динамиканың индексі),
Күрделі экономикалық индекстердің динамикасына

әсер ететін факторларды зерттеу (факторлық
индекс)
Жоспарлық тапсырманың орындалуын сипаттау

(жоспарлық индекс),
Әр түрлі аумақтар бойынша бір кезеңге тиісті

құбылыстарды салыстыру (аумақтық индекс),
Құрылымдық өзгерістердің әсерін анықтау

(құрылымның өзгеру индексі) және т.б.
Жеке және жалпы индекстер

Құбылыстардың жеке элементтерінің
қатынасын анықтау үшін жеке
индекстер, ал күрделі құбылыстар үшін
жалпы индекстер есептеледі.
Жеке индекстер статистикалық
жиынтықтың біртекті элементтерін
салыстыру арқылы анықталады және
есепті мерзімдегі көрсеткішті базалық
мерзімдегі көрсеткішпен салыстырады.
Жеке және жалпы индекстер
Жеке индекстер «i»
Жалпы индекстер «I»
Жеке индекстердің мынадай түрлері

болады:
Бағаның жеке индексі (i ): i =, p p

Мұндағы: - есепті кезеңдегі өнім бірлігінің бағасы;
- базалық кезеңдегі өнім бірлігінің бағасы;
Мысал: нан өнімінің бағасы осы кезеңде – 65теңге,
Ал базистік кезеңде – 60 теңге, онда бағаның жеке
индексі:
Жеке және жалпы индекстер
Өнімнің
физикалық көлемінің жеке индексі (i ):
q

i =,
q

Мұндағы:- есепті кезеңдегі өнімнің физикалық

көлемі;
- базалық кезеңдегі өнім физикалық көлемі;

Өнімнің өзіңдік құнының жеке индексі (i ):i =,
z z

- есепті кезеңдегі өнімнің өзіңдік құны
-базалық кезеңдегі өнімнің өзіңдік құны.
Жеке және жалпы индекстер
Тауар
айналымының жеке индексі (i ): pq

i =,
pq

Мұндағы:
- есепті кезеңдегі тауар айналымы,
- базалық кезеңдегі тауар айналымы.
Шығынның жеке индексі ): =,
- есепті кезеңдегі өнім өндіруге жұмсалған шығын;
- базалық кезеңдегі өнім өндіруге жұмсалған

шығын;
Жалпы индекстердің жіктелуі
Жалпы индекстер

Агрегатты индекстер Орташа индекстер

Арифметикалық Гармониялық
орташа индекстер орташа индекстер
Агрегатты индекстер
Агрегатты индекстер жалпы
индекстердің көп тараған түрі болып
табылады.
Агрегатты индекстердің екі элементі
болады:
Индексі есептелетін шама (айнымалы

шама);
Индекстің салмағы (тұрақты шама).

Индекстің салмағы әр түрлі, тікелей
салыстыруға келмейтін элементтерді
салыстырмалы түрге келтіру үшін
қолданылады.
Агрегатты индекстердің
түрлері:
Бағаның жалпы индексі:

(Паашеиндексі),

(Ласпейресиндексі),
Өнімнің физикалық көлемінің
жалпы индексі
Өнімнің
физикалық көлемінің жалпы
индексі

Өнімнің өзіңдік құнының жалпы индексі:

Тауарайналымыныңжалпыиндексі:
Тауар
айналымының жалпы өзгеруі:
=Ʃ-Ʃ;

Тауар айналымының бағаның есебінен
өзгеруі:
=Ʃ-Ʃ;

Тауар айналымының өнімінің
физикалық көлемінің есебінен өзгеруі:
=Ʃ-Ʃ;

Осы абсолютті өзгерістердің арасында
мынадай байланыс болады:
=Ʃ-Ʃ;
Басқа агрегатты индекстердің де жалпы
және факторлар есебінен абсолютті
өзгерулері осыған ұқсас есептеледі.
Агрегатты индекстердің арасында

мынадай өзара байланыс болады.
Мысалы:
=, Осыдан:
=•, •
мысалы.
Бірдей өнім өндіретін екі кәсіпорын
бойынша мынадай мәліметтер берілген:
кәсіпорын Базалық кезең Есепті кезең
№
Өндірілген Бір дана Өндірілген Бір дана
өнім көлемі, өнімнің өнім көлемі, өнімнің
дана бағасы, теңге дана бағасы, теңге

1 2000 55 1900 58

2 3000 65 3200 61
мысалы.
Бағаның, өнімінің физикалық көлемінің
және тауар айналымының жалпы
(агрегатты) индекстерін есептеу керек.
Бағаның агрегатты индексін Пааше

формуласы бойынша есептеміз:

Ұқсас жұмыстар

ИНДЕКСТЕР

Индекстік әдіс

Темірбетон бұйымдарын өндіру технологиясы

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МАШИНАЛАРДЫ ЖӨНДЕУ

Бір өлшемді массивтерді сұрыптау

Бу турбиналық конденсациялық электр станция (КЭС)

Техникалық қызмет көрсету құралдарының құрылысы мен оны пайдалану ережелерін оқып үйрену

Microsoft SQL Server қолдану

Химиялық формулалар

Даму мен өсудің негізгі заңдылықтары

Пәндер