Денесінде кенесі бар ауру малдар

Презентация қосу

Тақырып: Табиғи ошақты және
антропозоонозды арахноздар.
Дәріс жоспары

1. Арахноздарға сипаттама.
2. Арахнология ілімінің тарихы.
3. Кенелердың жіктелуі, дамуы, өсіп-өнуі.
4. Географиялық таралуы.
5. Арахноздардың келтіретін зияндылығы.
6. Күрес шаралары
Қысқаша мазмұны

Малдәрігерлік арахнология тарауы.
Өрмекші тәрізділер туралы ғылым.
Грек сөзінен алынған arachne - өрмекші logos –
ілім
Акариоздар кенелер туғызатын, барлық мал
түлігіне тән паразиттер аурулар. Осы кезде
Қазақстанның көктемі, күзі, ылғалды, қысы суық
аумақтарда кездеседі.
Буынаяқтылар топтамасына жатады.
Малдәрігерлік қағидаларды уақтылы сапалы
жүргізбеген шаруашылықтарды кездеседі.
Топтамасы: Althropoda – буынаяқты жәндіктер.
Жануарлар әлемінде 1,5 млн. жуық түрлері бар: 1)
10% - өрмекші тәрізділер, 2) 90% - жәндіктер. Дене
тұрқы біртұтас бөлінбейді.
Тегі – Parasitofarmes – тоғышар пішінді
кенелер,ірікеледі, инвазия, инфекция сыртқы
тоғышарлардың қоздырғыштарын таратушы.
Мал шаруашылығына келтіретін зияны өте қыруар.
Тұқымдастары: 1. Ixodidae- жайылым кенелері.
2.Argasidae- аргазид кенелері.
3.Gamasoidae- гамазоид кенелері.
кенелер туыстары.
1. Ixodes-жабысқақ кене.
2. Hyolomma-шыны көзді кене.
3. Dermacentor-тері кескіш кене.
4. Haemophysalis-қан сүйгіш кене.
5. Phipicephalus- желпуіш басты кене.
6. Boophilus-бұқа сүйгіш кене.
Жайылым кенелерның 6 туысы бар, 60 жуық кене
түрлері белгілі.
Жайылым кенелерінің маңызы жөнінде ең алғаш
Кильборн және Смит (1983) пікір айтты.
Мал пироплазмоздарын тасымалдайтынын
анықтады. Иксодид кенелерінің маңызын анықтауда
В.Л.Якимов, А.В.Белицер, Е.П.Джунковский,
А.А.Марков, И.В.Абрамов, Р.Кох, А.Тейлер. т.б.
ғалымдардың зерттеулері зор болды.
2.Argasidae- аргазид кенелері.
Тұқымдастары: 1.Arqus
2.Alveonas
Түрі: Arqus persicus- парсы кенесі немесе
құстар кенесі барлық мал түлігіне зиян
келтіреді.
Alveonasus lahorensis- қашар, немесе қора
кенесі, қораларда жиі кездеседі.
3.Gamasoidae- гамазоид кенелері.
Түрі: Dermanyssus qallinae- тауық кенесі
практикалық маңызы зор. Бұл кене
боррелиоз, орнитоз, оба ауруларының
қоздырғыштарын тасымалдайды.
Қысқаша құрлысы:
Дене тұрқы бір тұтас бөлшектенбейді. Сыртқы
дене қабаты қатты қабыршақпен қапталған.
Ересек кенелерде 4 жұп, балаң кенелерде 3жұп
аяқтары бар. Мұртшалары болмайды.
(Жәндіктерде). Кенелердің көбісінің көздері жоқ.
Жүйелері: 1. Жүйке жүйесі – жұтқыншақ қасында
дөңгелек тәріздес боп келеді.
2. Қан айналым жүйесі – тұйық.
3. Тыныс алысы – тыныс түтікшелері, кеңірдек
арқылы.
4. Қоректенуі - әр қалай, көбіне қан сорады.
5. Несеп жүйесі – малпигй түтікшелерінен
тұрады.
6. Дара жынысты Ұрғашы, Ер, Өсіп-өнуі. Толық
даму сатысында өтеді.
Ж – Б кене – Нимфа – Ересек (Ер, ұрғашы)
Даражынысты:
Денелері ірі және бір тұтас, пішіні – сопақ ұзынша.
Еркектерінің жотасын тұтас хитин қалқаншасы (скутум) бар.
Ұрғашысында-хитин тек қана арқасының алдыңғы жағын жауып
тұрады.
Ұрғашы кененің дене тұрқы, еркегінен аздап үлкенірек.
(диморфизм)
Қан сорғаннан кейін ұрғашысының денесі бірнеше есе ұлғайады.
Кенелердің инвазиялық, инфекцялық, қарапайымдылар,
бактериялар вирус инфекцияларының ауруларының
қоздырғыштарын зерттеуде
Якимов, Белицер, ДЖунковский, Марков.
Шет ғалымдары Кох, Тейлер ж.б. атқарған еңбектері зор. Ал,
Қазақстан ғалымдарын айтатын болсақ, «Қазақ Ұлттық зоология»
институтының академигі Н.И. Голузаны атап өткен орынды. Бұл
кісінің еңбегі мынадай «Қазақстандағы қансорғыш кенелер»
жайында 5 томдық монографиясы жарық көрді. Осы жетістіктері
үшін Академик Н.И.Голузаға «Мемлекеттік сыйлық берілді».
Иксодид кенелері – қансорғыш жәндіктер. Сүт қоректілермен,
Құс денесінде мекендеп қанын сорып, қоректенетін сыртқы
тоғышар.
Жабысу кезеңі:
1) Көктемде, жаздың басы.

2) Күзде тамыз, қазан. Көктемде күзге

қарағанда көп болады. Кенелер
дамуына қарай 3 иелі болып зиян
келтіреді.
Кененің географиялық таратылуы

Сыртқы ортаның қолайлы жағдайына
байланысты
Денесінде кенесі бар ауру малдар
Ылғалды ауа райы ашық жердің құнарлығы
Даму сатысының түгелдей жетілуіне
қолайлы жағдай
Келтіретін зияны
а) Ауру малдан саумалға қоздырғыш тарататын зиянды
қансорғыш
б) Кенелер қай даму сатысында болсады қан соруға
бейімделген.
в) Аш кененің салмағы 20-25мг. қан сорғаннан кейін
1,3гр.
г) Мал өте көп қан жоғалтады. Сілекейінде уландырғыш
заттар бар. (уыты бар).
д) Анемия, төлдердің өсуі, ет-сүт өнімділігі төмендейді.
е) Анаплазмоз, тейлериоз, пироплазмоз, франсаиелез,
бабезиоз ауруын таратушы, Оған қоса көптеген
патогенді зардапты, вирус, бактерия, риккетсия.,
тулеремия, бруцеллез, пастерлиоз қоздырғыштарын
таратады.
Күрес шаралары
Екі бағытта жүргізіледі.
Біріншісі-шоғырланған жерін биотоптарында жою.
Екіншісі жануарларға жабысқандарын жою.
Аэрозоль-2 ДДВФ- қосындысы. 20мл/м2 мөлшерінде
қорға себеді.
Циодрин -0,5% 50мл/м2 есебімен шашады.
Бутокс-1%ертінді. 1 л дәріге -1000 мл су қосып бүркиді.
Неоцидол- 0,05% ертіндіні. Шомылдырады.
Дурcбан- 0,1% әр 10 күн сайын шомылдырады.
Дерматозол(аэрозолды баллон)-60-80гр әр малға
шашады.

Ұқсас жұмыстар

Жұғымтал эктимамен ауырған қой

Личинкалары судағы насекомдардың паразиттері

Кенелер, түрлері және жұқпалы аурулар

Жалпы эпизоотология

Қотыр кенелері және оларға қарсы ветеринариялық санитариялық шаралар

Бруцеллезды балау әдістері туралы ақпарат

Инфекциялық аурулар кезінде сойыс өнімдерін ветеринариялық- санитариялық сараптау және ветеринариялық-санитариялық бағасы

Шошқа тілмесі, патморфологиясы

АУЕСКИ АУРУЫ КЕЗІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН БИОПЕПАРАТ ТУРАЛЫ

ІРІ ҚАРА МАЛДЫҢ ТЕЙЛЕРИОЗДАРЫ

Пәндер