Қарахан мемлекетінің құрұлуы мен қоғамдық құрылысы

Жоспар

Кіріспе

1. Қарахан мемлекетінің құрұлуы мен қоғамдық құрылысы

2. Сатық Боғрахан

3. Мемлекеттің саяси жағдайы

4. Шаруашылығы мен мәдениеті

5. Мемлекеттің ыдырауы

6. Қорытынды

Қарахан мемлекеті

Қарлұқ қағанатының орнында Қарахан мемлекеті құрылды. Бастапқы территориясы: Жетісу мен Шығыс Түркістанның бір бөлігін кеңейту кезінде Мәуеренахр кірді. Бала сияқты назар аударыңыз. Мемлектің негізін салушы - 840 жылы Ұйғыр қағанатын талқандап, өзін Қарлұқ қаған деп жариялаған Исфиджаб билеушісі Сатұқ Боғра хан (915-955) (Білге Құл Қадыр ханның немересі) БҚК хан. БҚҚ-ханның 2-ұлы Арслан Таразда, одан кейін Қашқарда жас Сатұқ-Боғра-хан Саманилерден ислам дінін қабылдап, 940 жылы Оғұлшақты талқандап, 942 жылы біртұтас Қарахан мемлекеті құрылды. , Қарахан Мемл Түрік қағанатының жалғасы, саяси, экономикалық және мәдени жағынан дамыған мемлекет болды.

Сатұқ Боғрахан

Қарахан әулетінің мемлекеті (942-1210) . Оның негізін Сатұқ Боғра хан (915 955) салған. 940 (942) Сатұқ Баласағұн билеушісін тақтан тайдырып, өзін жоғарғы қаған деп жариялады. Мемлекет батыста Әмудария мен Сырдария аралығындағы Мауереннахрдан шығыста Жетісу мен Қашқарға дейін созылып жатыр.

Мемлекеттің саяси жағдайы

Қарахан мемлекетінде жікіл, яғма, қарлұқ, қаңлы, үйсін тайпалары билік құрды. Негізгі халқы - қарлұқтар. Мемлекеттік басқару жихил және яғма тайпаларының қолында болды. Тотем - арыстан, тотем - қабан болғандықтан, Арслан атағын алған хандар, Боғра хандары мұрагерлік жолмен Күш атағын алады. Билеуші - хан. Хан ұрпақтары: азат, бек, илік-хан, бодандықтардың қатарында болды. Уәзірі-кеңесші болды. Ханның әскери қызметі үшін уақытша берілген жер мүлкі иқта деп аталады. Оның иесі парсы иктадары араб муктасы оның мүлкінен салық жинап, ханға әскерде қызмет еткен. Жерге діни меншік құқығы вакф болып табылады және оған салық салынбайды. Жерге меншік меншік нысаны болды. Араб және парсы деректерінде оны музири, барзигар деп атаған. Оның иесі жерді шаруаларға жалға беріп, егіннің бір бөлігін салық ретінде алды. 11-12 ғасырлар Алғыс - меценаттық арқылы жерге иелік етудің бір түрі болды. Бұл жағдайда қауым өз мүлкін байдың қарауына беріп, салық төлеп, бай оны қорғап отырған. 1130 жылы Л. В. Селжұқ сұлтаны Санжардың Мауэрге ықпалы күшейіп, қарахандар шығысқа қарай жылжып, хандық (Самарқанд) ықпалына түсті. Текеш шах тұсында Хорезм Қарақытайға шабуыл жасады. Қарахандар Хорезммен бірігіп, тәуелсіздікке қол жеткізгісі келді. Мұхаммед Хорезмшах Таласта Қарахитайды жеңді. Мемлекет толығымен құлады.

Шаруашылығы мен діні

Қарахан әулеті мемлекетіндегі ең маңызды қоғамдық-саяси институт әскери тұқым қуалаушылық жүйесі болды. Хандар өздерінің туыстарына белгілі бір аумақты және салықты алу құқығын берді, бұл мемлекет пайдасына қаралды. Мұндай салықты «иқта», ал оны жинаушы «мұқта», немесе «иктадар» деп аталады. Халық көшпелі және жартылай көшпелі болды

Мемлекеттік діні ислам болды. Ислам дінінің енуіне байланысты (960 жылы Мұса жариялаған) араб әліпбиі негізінде жаңа түркі жазуы қалыптасты. Түрік этносының санасы өсіп келеді. Жүсіп Баласағұни есімі жұртшылыққа белгілі болды

Мемлекеттің ыдырауы

12 ғасырдың екінші жартысында қарақытайлықтар Батыс хандығына қауіп төндіре бастады. 1141 Қарахан - Селжік әскері жеңілгеннен кейін Қарахан мемлекетінің екі хандығының билігі Қарақыттардың қолына өтеді. 1210 ж. Шығыс Қарахан әулеті наймандармен соғыста жеңілді. Ал 1212 жылы Хорезмшах Мұхаммед Батыс қағанатының соңғы қағы Самарқандық Османды өлтіріп, көп ұзамай Қарахандықтардың Ферғана тармағы да жойылды. Осымен Қарахан әулетінің мемлекетінің тарихы аяқталды