Логика ғылымы

Презентация қосу

Орталық Қазақстан Академиясы
Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасы

Пән: «Философия»
Дәріс-презентация №6

Білім беру, ғылым, техника және
технологиялар философиясы

Жаңа типтік оқу жұмыс бағдарламасы бойынша

Құрастырған: философия ғылымдарының докторы, профессор
Мирзабекова Алма Шаимовна

Қарағанды – 2020 -2021 оқу жылы
Білім беру, ғылым, техника және
технологиялар философиясы

1.Білім беру философиясы
2.Ғылым философиясы
3. Техника философиясы
4. Технология
Білім беру философиясы
Білім беру философиясында білімділік
идеясы, білім берудің мақсаты, білім
беретін жүйелер талқыланады
Білім беру философиясының арнайы
ғылыми сала ретінде бөлініп
шығуының себептері :
1)білім беру технологияларының
өзгеруі;
2) білім көлемінің өсуі;
3) қоғам мен оқу-білім саласы
арасындағы қайшылықтардың
тереңдей түсуі.
Білім беру – адам мен қоғам үшін
құндылық

Сократ: «бірден-бір ізгіліік -
білім, бірден-бір зұлымдық -
надандық»

Ф. Бэкон: «Білім – күш »
Білім беру философиясының пайда болуы

Джон Дьюи өзінің «Мектеп және қоғам» (1899), «Болашақ
мектептері» (1915), «Демократия және білім беру» (1916) атты
енбектерінде прагматизмге, әсіресе, оның инструментализм деген
тармағына сүйеніп, білім беру философиясының негізін қалаған.
Дж. Дьюи бихевиоризм психологиясына сәйкес интеллектті
қоршаған ортаға бейімделудің және аман қалудың басты құралы,
ол біздің қажеттіліктерімізге сәйкес шындықты өзгертуге
бағытталған деп сипаттайды.
Дж. Дьюидің білім беру философиясының түйінді ұғымдары:
коммуникация, ғылыми ойлау, тәжірибе.
Дж. Дьюи пікірінше, білім беру – қоғамды
демократияландырудың басты құралы. Сондықтан мектеп
Джон Дьюи
(1859—1952), баланың ойлау қабілетін дамыту үшін, оны еңбекке үйретуі тиіс.
ағылшын-американдық Дьюи тарих, география, физика т.б. ғылыми мәліметтерді
философ, прагматизмнің хабарлайтын оқу пәндерді шеберлікке дағдыны дамытатын іс тігу,
өкілі, білім философиясының ағаш бұйымдарды жасау ісі, слесарь ісі, кулинария сияқты
негізін қалаушы тәжірибелік оқу сабақтардың айналасында топтастыруды ұсынды.
Мысалы, кулинария сабағында қолданған технологиялық
процестердің және азық-түліктердің физикалық, химиялық,
биологиялық т.б. қасиеттерімен оқушыларды таныстырып өту
керек.
Білім беру философиясының объектісі мен пәні

Білім беру философиясының объектісі – бұл
мәдениетті трансляциялаудың және адамды
әлеуметтендірудің біртұтас жүйесі ретіндегі білім
берудің өзі.

Білім беру философиясының пәні – бұл білім
берудің мәні, негіздері және қызмет етуінің
детерминанттары ( себептері)
Білім беру философиясының мәселелері және зерттеу
бағыттары
Білім беру философиясының мәселелері:
- білім берудің детерминанттары (себептері)
- білім берудің қозғаушы күші және білім беру
мазмұнының көзі
- білім беру жүйесінде мұғалім мен оқушының рөлі
- білім берудің генезисі
- білім беру жүйесіндегі әрекет (оқыту, тәрбие беру,
технологиялары

Білім бері философиясының бағыттары:
- білім берудің онтологиясы
- - білім беру логикасы
- білім беру аксиологиясы
- - білім беру этикасы
- - білім беру әдіснамасы
- - білім беру идеологиясы
Білім беру философиясының екі негізгі
проблемалары

1) адам өміріндегі білім берудің алатын
орны мен рөлі

2) қоғам өміріндегі білім берудің
алатын орны мен рөлі
Ыбырай Алтынсариннің білім беру
философиясы
Ыбырай білімге талпынуға, білімдіден
үйренуге үгіттейді. «Қазақтардың білімге
қолын жеткізетін ең басты құрал –
мектеп… қазақ халқының болашағы да
мектептермен байланысты»

«Бір құдайға сыйынып,
Кел, балалар, оқылық,
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық!
Оқысаңыз, балалар,
Ыбырай Алтынсарин Шамнан шырақ жағылар.
(1841–1889) Тілегенің алдыңнан
Іздемей-ақ табылар!
Ы. Алтынсарин оқу үшін қажетті
қасиеттер туралы
Ы. Алтынсарин оқу-білімнің тек ізденіс, еңбекпен табылатынына
ерекше мән берген ағартушы. Ол оқу үшін инемен құдық қазғандай
ыждағаттылық, талап пен сабырлылық қажет екенін ескертеді.
Ал оқымаған надандарды ақын аз ғана сөзбен сынап, олардың ақ,
қараны айырмайтын көрсоқыр екенін айтады.
«Надандықтың белгісі,
Еш ақылға жарымас.
Жайылып жүрген айуандай,
Ақ, қараны танымас...
Жөн білмеген наданға,
Қыдыр ата дарымас»
Ыбырай Алтынсарин білімділіктің
маңызы туралы
«Өнер-білім бар жұрттар
Тастан сарай салғызды,
Ы.Алтынсарин «Өнер-
Айшылық алыс жерлерден
білім бар жұрттар» атты Көзіңді ашып-жұмғанша
еңбегінде білімділіктің Жылдам хабар алғызды,
маңызын қазақ халқын Аты жоқ құр арбаны
дамыған елдердің қатарына Мың шақырым жерлерге
жеткізуінде деп білді: Күн жарымда барғызды,
Адамды құстай ұшырды
Мал істейтін жұмысты
От пен суға түсірді,
Отынсыз тамақ пісірді,
Сусыздан сусын ішірді!..»
Қазіргі Қазақстандағы «білімді адам» моделі
•1) функционалдық және шығармашы-
лық білімді қолдану;
•2) сыни тұрғыдан ойлау;
• 3) зерттеу жұмыстарын жүргізу;
• 4) ақпараттық және
коммуникациялық технологияларды
пайдалану;
•5) коммуникацияның әр түрлі
тәсілдерін қолдану, соның ішінде тілдік
дағдылар;
•6) жеке және топта жұмыс істеу
Қазіргі білімді адам - қабілеті»
әлемді игеріп, ондағы өзінің орнын таба
алатын, заман сұранысына сай өзегін өзгерте алатын, іскер адам. Яғни
білімді тек білдіру үшін ғана емес, соған сүйеніп, тез жол табуға икемді,
ішкі қуатты мобильді, білікті тұлға пісіп-жетілуіне бағыттау қажет.
Отандық ғылым мен білімнің дамуындағы
«Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ
тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасының
үлесі
Бұл жоба туралы Елбасы: «…біз жүз мыңдаған
студентке жаңа сапалық деңгейде білім бере
бастаймыз. Бұл – білім саласындағы жаһандық
бәсекеге неғұрлым бейімделген мамандарды
даярлау деген сөз» деп айқындап берді.
Мемлекет үшін аса маңызды жұмысты жүзеге
асыру мақсатымен «Ұлттық аударма бюросы»
құрылып, оның тұсаукесерін Елбасы өзі
жасады. Бұл – мемлекет үшін де жас ұрпақ
үшін де ең маңызды айтулы оқиға болды.
Қазақ баласы да әлемге мәшһүр оқулықтардан
өз ана тілінде дәріс алатын болды.
Ғылым
Ғылым (араб.— білім, тану;
лат. scientia — білім) :
1) жаңа білімге жеткізетін әрекет;
2) ғылыми зерттеу арқылы ашылған
білім;
3) білімді өндірумен айналысатын
әлеуметтік институт

Ғылымның негізгі міндеттері – өзі
тауып ашқан заңдардың негізінде
дүниенің құбылыстарын сипаттау,
түсіндіру және болжау
Ғылыми әрекеттің белгілері
- ғылыми зерттеу әдістерін жасап
шығару және пайдалану,
- арнайы жабдықтарды
(приборларды, инструменттерді,
лабораторияларды және т. б.)
пайдалану,
- кең көлемдегі ақпаратты
(кітапхананы, мәліметтер базасын
т.б.) игеріп алу және өндіру.
Ғылымдардың бөлінуі
- жаратылыстану
ғылымдары
- әлеуметтік
ғылымдар
- гуманитарлық
ғылымдар
Аристотель іліміндегі ғылымдар
классификациясы
Аристотель ғылымдарды үш
топқа бөлді:
1) теориялық ғылымдар
(философия, физика,
математика).
2) практикалық ғылымдар
Аристотель (саясат, этика, экономика).
(б.д.д 384-
322жж.) 3) шығармашылық ғылымдар
(риторика және поэтика).
әл-Фараби іліміндегі ғылымдар классификациясы
•

I. Тіл ғылымы
II. Логика ғылымы
III. Ақылмен танылатын ғылымдар (арифметика, геометрия, оптика,
астрономия, музыка, салмақты өлшеу туралы ғылым, механика
IV. Жаратылыстану (физиканың 8 бөлімдері - прогностика, медицина,
нигромантия, бейнелер туралы ғылым, агрикультура, навигация,
алхимия, оптика) және метафизиканың 3 бөлімі – заттардың бар болу
принцип-
Абу Насыр
тері туралы; нақты теориялық ғылымдардың бастаулары мен
ибн Мухаммед қағидаттары туралы; денеден тыс тіршілік ететін тәнсіз денелер туралы
әл-Фараби V. Азаматтық басқару ғылымы (юриспруденция және қалам)
(870-950)
«Ғылымдар

энциклопедиясы»
Ф.Бэкон іліміндегі ғылымдар
классификациясы
Ф. Бэкон адамның танымдық
қабілеттеріне қарай (ес, пайым,
қиял) ғылымдарды үш топқа бөлді) :
1) тарих (табиғи және азаматтық);
2) теориялық ғылымдар, немесе,
сөздің кең мағынасында «фило-
софия». Оның құрамында Бэкон
«бірінші философияны» атап
Френсис Бэкон көрсетіп, оны «табиғи теологияға»,
1561 -1626
«антропологияға» және «табиғат
философисына» бөлді
3) поэзия, әдебиет, өнер
Г.Гегельдің ілімігдегі ғылымдар
классификациясы:
• 1) логика (үш ілімнен тұрады:
болмыс туралы, мән туралы, ұғым
туралы);
• 2) табиғат философиясы (механика,
физика, органикалық физика);
• 3) рух философиясы (субъективті
рух - антропология,
феноменология, психология),
объективті рух (мемлекет, құқық,
Георг Вильгельм азамат туралы әлеуметтік-саяси
Фридрих Гегель ғылымдар), абсолютті рух – өнер,
(1770-1831)
дін, философия)
О.Конт іліміндегі ғылымдар классификациясы

1) сыртқы дүниеге
қатысты ғылымдар және
адамға қатысты
ғылымдар;
2) табиғат философиясы –
бейорганикалық және
органикалық;
Исидо́р Мари́ Огю́ст 3) шынайы философия
Франсуа́ Ксавье́ Конт
(1798-1857)
(астрономия, химия,
биология)
Ғылым әлеуметтік институт ретінде
Ғылым әлеуметтік институт ретінде
ғылыми қауымдастықтардың, мекемелердің
қызмет етуімен, ғылыми басылымдармен,
ғылыми конференцияларды,
дискуссияларды өткізуімен сипатталады.
Ғылыми коғамдастық дегеніміз, Т.Кунның
түсінігі бойынша, белгілі бір сала бойынша
ғылыми зерттеулер жүргізу мақсатымен
парадигмаларды немесе осы ізденістердің
теориялық алғышарттарын негізге ала
отырып біріккен ғалымдар ұжымы
Ғылым және материалдық өндіріс
Ғылым әлеуметтік
институт ретінде қоғамдық
өндірістің, өңдірістік күш-
тердің дамуын жеделдетуіне
және ынталандыруға ықпал
етеді
Ғылымның өзі өндіргіш
күшке айналады
Ғылыми және ғылыми емес білімнің
демаркациясы
Бір
жағынан, эмпирикалық ғылымдард
ың арасындағы, екінші жағы-
нан, математика, логика, сондай-ақ
«метафизикалық» жүйелер ара-
сындағы айырмашылықтарды
анықтау үшін қажет құралдарды
беретін философия мен ғылым
шекаралығын немесе критерийлер-
ді табу мәселелерін Поппер демар-
Карл Поппер кация мәселелері деп атайды
1902 —1994)
«Ғылыми білімнің
логикасы және өсуі»
Сциентизм
Сциентизм-
–
(лат. sсіеntіа – ғылым)
– ғылымның әлеуметтік
рөлін абсолюттеу.
Сциентизм – арнаулы-
ғылыми таным ғылы-ми-
теориялық қызметтің жалғыз
мүмкін болатын типі және құнды
лықты-нейтральды, рационалды,
Дэниел Белл сондықтан барлық әлеуметтік
(1919-2011) проблемаларды шешуге қабілетті
бәрін қамтитын дүниетанымды ж
асауға жеткілікті негіз қалайды д
еп есептейді
Антисциентизм

Антисциентизм - қоғамдық про-
гресс идеясынан
түңілуді білдіретін, ғылымның мүм
кіншіліктерінің ше-
ктеулігін көрсететін, оның және ол
туындатқан техниканың адамзатты
қауіп-қатерлі жолға бастай-
тын күш дейтін бағыт (ғылымнан,
Герберт Маркузе техникадан «қорқу, үрку».
1898 -1979
Ғылым философиясы
Ғылым философиясы - ғылыми-
танымдық қызметінің қасиеттерін
зерттейтін философиялық пəн,
сонымен катар, ғылым феноменіне
қатысты философиялық ілімдердің
жартысын қамтиды.
Өзгеше философиялық пəн ретінде
ғылым философиясы ХІХ ғ. бастап
қалыптасты, философияның қосымша
ілімі ретінде одан əрі дамыған.
Ғылым философиясының қалыптасу
себептері
• 1. Институционалдық революция -
профессияландыру (мамандандыру).
Франциядағы политехникалық
мектептердің пайда болуы.
Германиядағы университет
реформалары.
• 2. Əлеуметтік жəне гуманитарлық
ғылымдар ғылыми пəндер түрінде
қалыптасты: саяси экономика,
əлеуметтану, тарих, жантану. Əдістердің
12 өзгешелігі туралы сұрақтар туылды.
• 3. Қоғам өмірінде ғылымның
маңыздылығы үстемді болды
Ғылым философиясының мәселелері

- Ғылыми білім дегеніміз не? Оның
ұйымдастыру мен қызмет атқару принциптері
қандай?
- Ғылым қандай əдістерді қолданады?
- Білім қалай дамиды? Ғылым мен ғылым
еместің айырмашылығы неде?
- Философия, діндік сана, жалпы əлеуметтік-
мəдени тұрғыда ғылыммен қандай өзара
байланыс түрлері қалыптасады?
Ғылым философиясының өкілдері

Ғылым философиясын XIX ғ. бастаған
ойшылдар - Г. Гельмгольц, Э.П. Дюгем
(Дюэм), Э. Мах, К.Пирсон, А.Пуанкаре
XX ғ. ғылым философиясының дамуына
зор үлес қосқан постпозитивизмнің
өкілдері: К. Поппер, Т. Кун, И. Лакатос,
П. Фейерабенд
Шоқан Уәлихановтың ғылым
философиясы
Шоқан Уәлихановтың география-лық,
тарихи-мәдени, этнографиялық және
этномәдени ізденістері, Қашғардағы
миссиясы, қырғыздың «Манас» эпосын
хатқа түсіруі, қазақ халқының эпикалық
мұрасын жариялауы ірі ғылыми
жетістіктеріне жатады.
Оның пікірінше, жаңа идеяларды енгізу
арқылы әрбір адамға білім беріп, санасын
өзгерту арқылы қоғам мен адамның
материалдық-экономикалық жағдайын,
Шоқан Уәлиханов
әлеуметтік-мәдени дамуын,
(1835-1865)
құндылықтық-мәндік мазмұнын және
практикалық қызметін өзгертуге болады
Техника
«Техника» түсінігі гректің
(«techne») - өнер, шеберлік, іскерлік
деген сөзінен шыққан. Антика
заманында техника түсінігі,
адамның жасампаз іскерлігі мен
ішкі қабілетін, осы іскерліктің
өзіндік заңдарын, сонымен бірге
адам әрекетінің жемісті
болуындағы көмегін айтады
Қазіргі замандағы техника түсінігі
- білім саласында эмпириялық пен
теориялық білімді байланыстырушы жүйе
саласында көрінеді;
- адам әрекеті саласында: барлық құралдар
мен іс-қимыл мүмкіндіктері және қажеттігіне
сәйкес табиғатты өзгерту мен үстемдігін
орнатудың амал-тәсілдерінің жиынтығы;
- шеберлік пен дағдылықтың бірлігі, кәсіп
ерекшелігіне байланысты адамдар әрекетінің
түрі. Дағдылықты толық игеру,
шұғылданатын ісінің өнерлігі мен шеберлігі.
Техника философиясы
Техника философиясы
техника феномені табигатын,
оның пайда болу және даму
кезеңдерін жан-жақты зерттеп,
оның қазіргі адамга, жалпы
қоғамға тигізетін оң және теріс
ықпалын талдайды,
техниканың болашагы туралы
гылыми болжамдар жасайды
Технология
Технология – инструментальдік
жүйе (инструменттер, машина-
лар, техникалық және
транспорттық коммуника-
циялар жүйесі), операциялық
әрекеттер жиынтығы және
инструментальдік жүйеге
байланысты туындаған және
оған әсер ететін қьізмет жүйесі,
осы қызметті басқару жүйесі
Технологияның мазмұны
1) аппараттық және
операциялық бөліктері
2) технологиялық
менталитет
3) информациялык
ресурстар
Әдебиеттер
• Аль-Фараби. Книга о классификации наук // Музыкальная
эстетика стран Востока / Общая ред. и вступ. статья В.П.
Шестакова- М.: Музыка, 1967. - 414 с

Ұқсас жұмыстар

Менеджмент эволюциясы

Антика ғылымы

Философияның қалыптасуы

Психология ғылымының тың серпілістері

Орта ғасыр тіл білімі

Неміс философиясы

Фарабидің энциклопедиясы

ФИЛОСОФИЯ ИРРАЦИОНАЛИЗМ

Ғылымдарды іріктеу жөнінде

ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫ

Пәндер