АТАЛЫҚ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІ

Презентация қосу

КеАҚ «Астана Медицина
университеті»
Адам анатомиясы кафедрасы

АТАЛЫҚ ЖЫНЫС
МҮШЕЛЕРІ

ОРЫНДАҒАН: ПОСТАНБАЙ ӘЛІМЖАН
ТЕКСЕРГЕН: ГАБДУЛЛИНА ГУЛЬНАРА САЙЛАУОВНА
ТОБЫ:128 ОМ
Жоспары:

1)Ер адамның жыныс мүшелері.
3)Шәует
2)Аталық
4)Қуықөзегі
алды
без
мен
құрылысы
безі,
шәует
бульбоуретал
көпіршігі
мен қызыметі,
орналасуы
бездерінің
оныңмен
5) Ер адамның сыртқы жыныс мүшелері.
орналасуы
қосалқысы.
қызыметі.
мен қызыметі.
1)Ер адамның жыныс мүшелері.

1 — несеп қуығының бұлшық ет
қабаты;
2 — несеп ағар;
3 — шәует шығарушы өзек;
4 — шәует көпіршіктері;
5 — тік ішек;
6 — қуық алды безі;
7 — аталық жыныс мүшесінің
кеуекті денесі;
8 — аталық жыныс мүшесінің
денесі;
9 — қосалқы;
10 — аталық жыныс безі;
11 — аталық жыныс мүшесінің
басы;
12 — шеткі плоть
Еркек жыныс мүшесі әрі зәр шығару,әрі
шығаруға қатысады.
Еркектің жыныс мүшесі 3 бөлімі бар

1)Жыныс мүше түбірі radix penis

2)Жыныс мүше денесі corpus penis

3)Жыныс мүше басы glans penis
Жыныс мүше түбірі radix penis пенистің
фиксациялық бөлімі ол жерде ligamentum
fundiforme penis ligamentim suspensorium
penis сияқты байламдар орналасқан,
оған қоса пенис аяғы crus penis осы
бөлімде
Жыныс мүше денесі corpus penis
түбірімен басты байланыстыратын, ұзын,
қалың бөлім.
Жыныс мүше басы glans penis пішіні
конус тәрізді,оның ұшында зәр
шығарушы өзектің сыртқы тесігі ostium
urethrae externum орналасқан.Пенис
басының төменгі жиектері кеңейіп пенис
Аталық жыныс жүйесінің қызметтері:

Гаметалар (сперматозоид) жасау

Аталық жыныс гормондарын жасау

Сперматозоидты тасымалдауға
арналған сұйықтықты жасау

Сперматозоидты өзінің қоректік
заттарымен бірге аналық жыныс
жолдарына тасымалдау
Аталық жыныс мүшелері:

Сыртқы
Ұма
Жыныстық мүше

Ішкі
Аталық бездер
Шәуәт шығаратын түтік
Ұрықтық көпіршіктер
Қуықасты безі
Аталық жыныс мүшелері ішкі және сыртқы мүшелер болып бөлінеді. Оның ішкі
мүшелеріне шәует шығаратын өзек, шәует көпіршектері, қуық түбі безі, ал сыртқы
жыныс органдарына сыртқы жыныс мүшесі, несеп каналы және аталық жыныс безі,
ұма жатады.

Аталық жыныс безінің (яичко) сырт пішіні эллипс тәрізді, салмағы —25—30 грамдай.
Аталық жыныс безі аналық жыныс безі тәрізді екі түрлі (ішкі және сыртқы
секрециялық) жұмыс атқарады. Сыртқы секрециялық жұмысы деп жыныс
клеткаларын — сперматозоидтарды шығаруын, ішкі секрециялық жұмысы деп қан
мен лимфаға бөліп отыратын жыныс гормондарын айтады. Аталық жыныс безінің
арт жағына жабыса оның қосалқысы жатады. Оның жоғарғы толықша келген жерін
басы, орта жерін денесі, ал төмен қарай жіңішкере келген бөлігін құйрығы деп
атайды. Осы соңғысы жіңішкеріп келіп бұрылыс жасаған жері шәует шығарар
өзекке жалғасады. Аталық жыныс безі сырт жағынан тығыз дәнекер тканінен
тұратын ақ қабықшамен қапталған. Осы ақ қабықшасы бездің арт жағынан без ішіне
перделер беріп, без затын 300-ге дейін жететін бөлшектерге бөледі. Бұл бөлшектер
құрылысы жағынан иректі түтікшелерден тұрады. Осы иректі түтікшелерінің
аралығын дәнекер ткань байланыстырып жатады. Иректі түтікшелер екі түрлі
тршалардан құралады .Бірінші түріне әр түрлі сатыда дамыған сперматозоид
клеткалары жатса, екіншісіне — сортолли клеткалары жатады. Соңғылары даму
кезіндегі жыныс торшаларының қоректену қызметін атқарады. Дамып жетілген
торшалары (сперматозоидтар) иректі түтікшелердің эпителий клеткаларының
көмегімен тік түтікшелерге, тік түтікшелер бездің бір шетінде торлы түтікшелерге
көшеді. Сонымен, без заты иректі, тік және торлы түтікшелерден тұратынын
көреміз. Соңғысы торлы түтікшелерден аталық безді оның қосалқысымен
байланыстырып жатқан 15—16 байланыс түтікшелерге жалғасады. Олар
қосалқылық иректі түтікшелеріне ұласады. Бұлар қосалқысының төменгі жағында
бірігіп шәует шығарар өзек түзеді. Оның ұзындығы 40—50 см-ге дейін барады.
Аталық жыныс безі қосалқысымен және шәует шығарар өзектің басталар бөлігімен ұма ішінде
орналасады. Осы аталған мүшелерге артерия тамырлары қанды әкеліп, вена тамырлары әкетіп
отырады, сонымен қатар оларға лимфа тамырларымен нерв талшықтары да келеді.

Жыныс безіне келетін қан тамырлары мен нерв талшықтары сонымен бірге шәует шығарар өзек,
дәнекер тканьді қабақшасымен жабылып шәует бауын түзеді.

Ол ұма ішінде жоғары көтеріліп, шат каналы арқылы жамбас қуысына енеді. Осы жерде шәует
шығарар өзек тамырлары мен нервтерінен ажырап, төмен қарай жүріп отырып, кіші жамбас
қуысына өтеді. Бұл несеп каналына ашылмастан бұрын бүйір кеңістігін жасап, шәует куықшасын
түзеді де, жыныс клеткаларының қойма (резервуарлық) маңызын атқарады. Шәует қуықшасы да
шәует шығарар өзек тәрізді үш қабықшадан түзілген: ішкі — кілегейлі, ортаңғы — бірыңғай салалы
ет, сыртқы — дәнекер тканьді болып келеді. Шәует қуықшасының жоғарғы кеңейген жерін денесі
десе, төменгі жіңішкеріп келген бөлігін шәует шашар өзегі деп атайды. Шәует қуықшасы түссіз
сұйықтыққа толы келеді. Оның құрамында сперматозоидтар болады, сондықтан оны сперма
жинаушы қойма деп атайды. Оның кілегейлі қабатынан бөлінген сұйықтық сперманы әрі сұйылтып,
әрі белсенділігін арттырады.

Қуықтүбі безі (предстательная железа)—қуықтың түп жағында несеп каналының басталар жерін
айнала қоршап жатқан күрделі түтікті без. Ол ішкі жамбас қуысында жатады. Бұл бездің 30 шақты
майда түтікшелері несеп каналына ашылады. Бездің ет талшықтары әр түрлі бағытта орналасып,
жиырылған кезде секреттерін шығарумен бірге сфинктерлік қызметін де атқарады.

Без сілтілі реакциялы секрет бөледі. Ол сперма құрамына еніп оны сұйылтумен қатар сперманың
тіршілік әрекетіне қолайлы жағдай туғызады.

Бұл без жас өспірім балада өте кішкене болады, 14 жастан жедел дами келе 20 жасқа толық
қалыптасады.

Бадана (Купер) бездері — кішкене бұршақ тәрізді, несеп каналының бойында орналасқан. Оның
түтігі несеп каналына ашылып, сперма құрамына енетін сұйықтық бөледі.
Ұма (мошонка)— аталық жыныс безінің қапшығы, оның ортасы ет
пердесімен екі бөлікке бөлінген. Қабырғасы 6 қабаттан тұрады:
теріасты майдан, беткей шандыр, ет қабаты, терең шандыр және
ішектен түзілген сір қабықша.

Аталық жыныс мүшесі — сыртқы жыныс мүшесінің қатарына жатады.
Ұзынша пішінде келген үш кеуекті денеден тұрады. Оның жоғарғы
қатарда жатқан екеуі жыныс мүшесіне тән болса, астыңғы жағында
жатқан үшінші - кеуекті денеден несеп каналының түтігі өтеді. Ол
арқылы несеп шығарылуымен қатар жыныс торшалары да шығарылып
отырылады. Жыныс мүшелері түбір, мойын, бас бөлімдерінен тұрады.
Астыңғы кеуекті дене түбінен айырылып, шат сүйектеріне бекіп жыныс
мүшесінің екі аяқшасын құрайды. Оның үш жағы сүйірленіп, несеп
каналының конус тәрізді бөлігіне көшіп, жыныс мүшесінің басын түзеді.
Басында несепағар каналының ашылар жері жатады. Барлық кеуекті
денелер сыртынан тығыз дәнекер қабықшалармен қапталған. Олардың
ішінде саңылау қуыс болады. Жыныстық қозу кезінде бұл
саңылауларды артерия қаны кернеп толады да, жамбасасты еттерінің
жиырылуының нәтижесінде вена қанының шығып кетуі қиындайды.

Жыныс мүшелерінің терісі жұқа және козғалғыш, бас бөлімінде екі
қабатталып келеді. Ішкі қабатында май бездері көп болады. Жыныс
мүшесі құрсақ шандырының жалғасы болып табылатын байламдар
арқылы шонданай, шат сүйектеріне бекіп, қалпын сақтайды.
Аталық жыныс мүшелері:
Аталық жыныс мүшелері:
Аталық бездердің қызметі(аралас
без)

1. Жыныс жасушасы
(сперматозоидтер) түзіледі
Сыртқы секреция

2. Жыныс гормондары
(тестостерон) бөлінеді Ішкі
секреция
Аталық жыныс безімен ооның
қосалқысы:

1 шәует шығарушы өзек;
2 қынап өабаты;
3 қосалқысының басы
4 қосалқысының денесі;
5 аталық жыныс безінің жоғарғы
ұшы;
6 аталық жыныс безінің аралығы;
7 қосалқы ұшы;
8 аталық жыныс безінің
аллодыңғы беті;
9 аталық жыныс безінің төменгі
беті Аталық жыныс безі мен оның
қосалқысы
Аталық жыныс безі:
1 аталық жыныс безінің
шеміршегі;
2 қосалқысы;
3 аталық жыныс без
орталығы;
4 аталық жыныс безінің
бөлшектері;
5 аталық жыныс без
бөлімдері;
6 ақ қабықша;
7 сыртқы қабық ; Аталық
жыныс безі (продольный
кескін)
Шәует өзегі мен шәует көпіршігі орналасуы мен
қызыметі.
1 — шәует шығарушы өзек;
2 — шәует көпіршіктері;
3 — шәует шашушы өзек;
4 — қуық алды без негізі;
5 — қуық алды безінің медиялды
беті;
6 — қуық алды безінің оң жақ
бөлігі;
7 — қуық алды безінің сол жақ
бөлігі;
8 — зәр шығарушы түтігі;
9 — қуық алды безінің алдыңғы
беті;
10 — қуықЭякуляттың
* Қуықтың артында, бүйірденvas deferens.* алды безінің төменгі
сұйық
аралық
бөлігін шығарады.* Ұзындығы - 5 см, ені –беті;
2 см, қалыңдығы – 1 см.*
Қабырға vas deferens қабырғасына 11ұқсас.*
— қуық алды deferens
Ductus безінің ұшы;
+ тұқым
қуысы(ductus excretorius) = vas шығаратын түтік(ductus
ejaculatorius). Ашадыуретраның простата бөлігі. * Тұқымдық
везикулалар-құпия тұтқыр, ақшыл сұр, желатинге ұқсас. Тұқым
көлемінің 50% сұйықтық.* Эякуляциядан кейін ол
сұйылтыладыбірнеше минут.* * Құрамында фруктоза бар
(андрогенге тәуелді),азотты қосылыстар, С
Сперматозоид (грек. Sperma, spermatos–
ұрық, zoon – тіршілік иесі және eіdos –
түр) – адамның, жануарлар мен көптеген
өсімдіктердің жетілген гаплоидты аталық
жыныс
клеткасы. 1677 жылы сперматозоидты
сүтқоректілердің спермасынан Антони ван
Левенгук тапты. Ал сперматозоид терминін
ғылымға 1827 жылы К.М. Бэр енгізді.
Сперматозоид спермат огенез процесінің
(адам мен жануарлар аталық безінде
сперматозоидтардың түзілуі) нәтижесінде
пайда болып, аналық жұмыртқа клетканы
ұрықтандырады. Сперматозоидпен аналық
жұмыртқа қосылғаннан кейін зигота
түзіледі де, ұрықтың дамуы басталады.
Жануарлардағы сперматозоидтың
ұзындығы әр түрлі болады. Мысалы,
омыртқалы жануарларда 10 – 100 мкм,
жәндіктерде
бірнеше мм-дей болады. Адам
сперматозоидының орталық көлемі 16 – 19
мкм3.
Сперматозоид жасушасы
Ұрық шығару жолдары:
аталық жыныс бездеінің және онаң
қосалқысының түтікшелер жүйесінен тұрады.
Әкетуші жолдар жыныс безінің
түтікшелерінен басталып аталық бездің торы
на жалғасады. Тордан шығарушы түтікшелер
шығып, қосалқының өзегімен бірігеді. Бұл
өзек шиыршықталып қосалқының денесін
құрайды және оның төменгі бөлігі тік ұрық
шығару өзегіне жалғасады. Ұрық шығару
жолдары шырышты, бұлшық еті және
дәнекер тінді қабықшалардан тұрады. Бұл
түікшелерді қаптайтын эпителий бездік
қызмет атқарады.
Простата бұлшық еті – безді
мүше
Ол зәр шығару түтігінің жлғарғы бөлігінде орналасады.
Эбриональдық дамудың аптасында зәр шығару түтігінің
эпителиінен мезинхимаға қарай өскен 5-6 сщзындылар
түрінде панда болады. Жатырша мен ұрық шашушы
өзек арасында орналасыды. Сыртынын жұқа жұқа
дәнекер тіндік капсула мен қапталған. Оның
паренхимасы шырышты бездерден тұрады. Бездер үш
топқа болінеді : орталық, шеткері, аралық. Орталық
топшырышты қабықшаның құрамында зәр шығару
түтігін қорша орналасқан ұсақ бездерден тұрады.
Аралық сақина тәрізді орналасады. Шеткері топ
меншікті простаталық бездерден тұрады. Атқаратын
қызметі өте көп. Сперманы сұйылтуға қатысады,
эндокриндік және экзокриндік қызмет атқарады.
Проитата тестостеронға тәуелді.
Әдебиеттер тізімі Негізгі
әдебиеттер:
А.Рақышев «Адам анатомиясы», Ә.
Күзембаева « Адам анатомиясы», биттер
3. В.Я. Липченко «Атлас нормальной
анатомии человека» Қосымша
әдебиеттер: 1. М.Г. Привес, Н.К. Лысенко
«Анатомия человека», стр Р.Д.
Синельников «Атлас анатомии
человека», том 2

Ұқсас жұмыстар

Жыныс мүшелері

Несеп зәр шығару жүйесі. Жыныс жүйесі

Аталық малдың жыныстық ағзаларының атқаратын қызметі

Жыныс мүшесі

Жыныс жүйесінің эмбрионалдық даму көздері мен даму жолдары

Жануарлардың аталық жыныс жүйесі

Аңдардың жыныс мүшелері

Еркек жыныс бездері

Қан айналым иннервациясы Жыныстық гормондар және олардың қызметі

Гаметогенез жә не ұрықтану процесі

Пәндер