Куміс айна реакциясы

Презентация қосу

Фармацевтикалық және токсикологиялық химия кафедрасы

Прензентация

Тақырыбы: Д.И.Менделеев периодтық жүйесінің
IV-I топ элементтерінің ДЗ фармакопеялық талдау

Орындаған: Уринбаева Жасмин
Тобы : ФКБ 303-20
Қабылдаған: Каракулова А.Ш.
Шымкент 2022 ж.
Жоспар:
I. Кіріспе
II.Негізгі бөлім

1. Периодикалық жүйенің I-II топ элементтері
2. Күміс, мыс қосылыстары және мырыш қосылыстары
3. Физикалық және химиялық қасиеттері, талдау әдістері, сапасына қойылатын талаптар
және медициналық қолдануымен, алыну тәсілдерімен және дәрілік заттардың дәрілік
түрлерімен байланысы
III. Қорытынды
IV. Пайдалынылған әдебиеттер
Кіріспе
Д. И. Менделеевтің периодтық кестесінің 1 тобының
негізгі топшасында – мыс және күміс қосылыстары
жатады.

Бұл қосымша топтағы бірінші элемент мыс
болғандықтан бірінші қосымша
топты мыс топшасы деп те аталады. Бұл элементтер
үлкеп периодтардың тақ қатарына орналасқан.
I топ элементтерінің қолданылуы

Мыс, күміс қосылыстарының дәрілік заттары КҮМІС
антисептикалық, құрғатқыш, күйдіргіш, қабынуға
қарсы зат ретінде қолданылады.
Мыс ағзада тотығу-тотықсыздану реакцияға
қатысатыны белгілі. Ол гемоглобин синтезі үшін
қажет. Мыс жеткіліксіз болған жағдайда
МЫС
гипохромды анемия пайда болады.
Мыс дәрілік препараттарының
физикалық қасиеттері
Дәрілік зат Сипаттама, ерігіштік
Мыс сульфаты пентагидрат Көк түсті кристалдық ұнтақ
Cupri sulfas pentahydricus немесе көк мөлдір кристалдар.
COPPER SULPHATE, Суда оңай ериді, метанолда
PENTAHYDRATE ериді, 96% спиртте іс жүзінде
CuSo4*5H2O ерімейді.

Мыс сульфаты, сусыз Жасылдау сұр түсті ұнтақ. Өте
Cupri sulfas anhydricus ылғал тартқыш. Суда оңай ериді,
Copper sulphate, anhydrous метанолда аз ериді, 96% спиртте
CuSO4 іс жүзінде ерімейді.
Мыс қосылыстарының алынуы
Мыс қосылыстарының дәрілік заты ретінде мыс сульфаты қолданылады.
Табиғатта мыс сульфаты кристалдық сулары бар әртүрлі минералдарда
кездеседі.
Мыс сульфатын тотықтырғыштардың қатысында металдық мысқа күкірт
қышқылының әсерімен алцға болады. Бұд тәсіл мыс (II) сульфатының қазіргі
заманғы өнеркәсіптік өндірісінің негізінде жатыр. Металдық мысты ауамен
үрлеу арқылы қыздырылған сұйылтылған күкірт қышқылында ерітеді:
Мыс қосылыстарының алынуы 2

Тотықтырғыш ретінде тек оттекті ғана емес, таза азот
қышқылында қолдануға болады:

Алынған ерітіндіні азот оксидін және суды жою үшін кепкенге
дейін булайды. Мыс (II) сульфатын және мыс (II) оксидін күкірт
қышқылында еріту арқылы алады:
Идентификациясы
Сілті және аммиак ерітінділерімен реакциясы
Мыс иондары сілті және аммиак ерітінділерімен көк түсті мыс гидроксиді
тұнбасын түзеді:

СU(ОН)2 қыздырғанда қара түсті мыс (II) оксидінің түзілуімен судың ыдырауы
жүреді:
Идентификациясы 2
Мыс (II) гидроксидіне аммиак ерітіндісінің артық мөлшерін
қосқанда көк түсті тетрааминмыстың (II) еритін кешенді
ионы түзіледі:
Идентификациясы 3
Сульфидтермен тундыру
Мыстың (II) еритін тұздары сульфид-ионымен сұйылтылған хлорсутек
қышқылында ерімейтін, қара түсті мыс (II) сульфидітұнбасын түзеді:

Реакция күкіртті сутекпен (Na+; К+иондары) тұнбаға түспейтін мыс
иондарын мыс сульфиді түрінде алдын-ала тұндыру үшін, метал
тұздарының қоспаларын анықтауда қолданылады
Идентификациясы 4

Калий гексацианоферратпен (II) реакциясы
Еритін мыс тұздары гексацианоферрат суньтылган (II) ионымен
сұйылтылған қышқылдарда ерімейтін және тетраамминмыс (II)
[Cu(NH3)4)2+ кешені ионын түзетін аммиак ерітіндісінде еритін
кешенді тұздардың қою-қызыл тұнбасын түзеді:
Идентификациясы 5
Калий йодидімен реакция
Еритін мыс (II) тұздары калий йодидімен мыс (II) йодидін түзеді,
кейіннен бос йодтың бөлінуімен диспропорционирленетін және
қиын еритін ақ түсті мыс (I) йодидінің тұнбасын түзеді:

Металлдармен тотықсыздану
Металдар (темір, мырыш, алюминий) Сu+ металдық мысқа дейін
тотықсыздандырады. Темірдің үстінде қызыл түсті мыс пайда болады:
Идентификациясы 6

Жалын түсінің боялуы
Мыс (П) тұздары хлорсутек қышқылы қатысында жалынды жасыл түске
бояйды.

Сульфат-ионына реакция
Препарат ерітіндісі барий нитраты ерітіндісімен қышқылда ерімейтін ақ тұнба
түзеді.
Мыс сульфаты глюкоза, аскорбин қышқылы, альдегид туындылары және т.б
сияқты тотықсыздандырғыш қасиетке ие дәрілік заттардың өзі екендігіндегі
реакцияларда қолданылатын Фелинг реактивінің құрамына кіреді.
Сандық анықтау
КР МФ йодометрия әдісін ұсынады. Әдіс негізінде калий йодидінің артық
мөлшерімен Си2+-тi Cul+дейін тотыксыздандыру жатыр. Түзілген мыс (II) йодиді,
диспропорционирленудің әсерінен мән берілген мыс сульфатының эквиваленттік
мөлшеріндегі мөлшерде йод бөледі.

Титрант - 0,1 М натрий тиосульфаты ерітіндісі;
Индикатор -крахмал:
Күміс дәрілік препараттарының
физикалық қасиеттері
Дәрілік зат Сипаттама, ерігіштік
Күміс нитраты Ақ цилиндрлі таяқшалар немесе
Argenti nitras пластинкалар түріндегі түссіз, мөлдір
кристалдар. Жарықтың әсерінен
SILVER NITRATE препарат қараяды.
AgNO3 Суда өте оңай ериді, спиртте орташа
ериді. “А” тізімі

КҮМІС, КОЛЛОИДТЫ,СЫРТҚА Жасыл немесе көк-қара металдық
КОЛДАНУҒА АРНАЛҒАН (Колларгол) жылтыры бар пластинкалар немесе
Argentum colloidale ad usum externum ұнтақ. Ылғал тартқыш. Суда оңай ериді
(Collargolum ) – немесе ериді, 96 % спиртте және
SILVER, COLLOIDAL, FOR метиленхлоридте іс жүзінде ерімейді.
EXTERNAL USE
70.0 %-дан кем емес және 80,0 %-дан көп
емес. Құрғақ затқа есептегендегі Ag.
Күміс дәрілік препараттарының
физикалық қасиеттері 2

Дәрілік зат Сипаттама, ерігіштік

ПРОТАРГОЛ Қоңыр-жасыл немесе коңыр, жеңіл
Protargolum (Argentum ұнтақ. Суда оңай ериді, 95%спиртте,
эфирде жене хлороформда іс жүзінде
proteinicum)-7,5 %-дан аз емес ерімейді
жіне 8,5%-дан көп емес құрғақ
затқа есепттегендегі Ag.
Кұміс қосылыстарының алынуы
Медициналык тәжірибеде күміс нитраты және күмістің коллоидты
препараттары: колларгол және протаргол қолданады.
Күміс нитратын азот қышқылының артық мөлшерімен металдық күмісті
әрекеттестіріп алады:

Алынған күміс нитратын қоспалардан тазарту үшін күміс хлориді
түріндегі хлорсутек қышқылы ерітіндісінен тұндырады:
Күміс қосылыстарының алынуы
Куміс хлоридін жуады және мырыш тозаңымен металдық
күміске дейін тотықсыздандырады:

Кейін тазартылған металдық күмісті азот қышқылында еріте отырып, одан тағыда күміс
нитратын алады. Алынған ерітіндіні кристализацияға дейін концентірлейді.
Кристалдарды сумен жуады және қараңғыда кептіреді. Жарықтың әсерінен, әсіресе
органикалық заттардың іздері болған жағдайда, күмістің тотықсыздануы жүріп, күміс
нитраты қараяды:
Идентификация

Сілті және аммиак ерітінділерімен реакция
Күміс нитраты сілті және аммиак ерітінділерімен қара түсті күміс
оксиді тұнбасын түзеді:

Аммиактың артық мөлшерінде күміс ионы еритін диамминкүміс ионы кешенін
[Ag(NH3)2]+ түзеді. Аммиак ерітіндісімен реакциясы висмут, мыс, қорғасын
қоспаларын анықтауда қолданылады; висмут және қорғасын иондарының қоспалары
болған жағдайда гидрокисидтердің ақ тұнбасы түзіледі, мыс иондары көк түске
боялған тетраамминмыстың (П) [Cu(NH3)4)2+ кешенді ионын түзеді.
Идентификация 2
Тундыру реакциясы
Күміс ионы хлорид-ионымен азот қышқылында ерімейтін, аммиак және
аммоний ерітінділерінде диамминкүміс хлоридін түзіп еритін күміс
хлоридінің ақ ірімшік тәрізді тұнбасын түзеді:

Күміс иондары үшін S2, S03 2-, S04 2-, Cr04 2-, PO4 3-, S203 2-, Br-, I- және басқада
иондармен тұнбаға түсу реакциясы тән, бірақ барлық тұнбалар күміс галогенидтерін
қоспағанда сұйылтылған азот қышқылында ериді.
Идентификация 3

Куміс айна реакциясы
Куміс тұздарының аммиакты ерітінділері альдегидтермен реакцияға түседі,
металға дейінгі тотыксызданған күміс шыны түтіктің қабырғаларында күміс
айна тәрізді күмістің қонуы пайда болады:

Нитрат ионына реакция
Концентірлі күкірт қышқылында дифениламинмен көк түске боялатын
дифенилдифенохинондиимин гидросульфатын түзеді.
Идентификация 4
Сандық анықтау
Тиоцианатометрия әдісі (роданометрия).Титрант - 0,1 Mаммоний тиоцианаты
ерітіндісі; индикатор - теміраммонилы ашудас. Титрлеу кешенді иондардың
түзілуі салдарынан ерітіндінің әлсіз-кызғылт бояуы түзілгенге дейін жүреді:

Fe3+ иондарының ыдырауын болдырмау үшін титірлеуді азот қышқылын
қосу арқылы әлсіз қышқыл ортада жү ргізеді.
Күмістің коллоидты қосылыстары
Күмістің коллоидты қосылыстарында - протаргол, колларголда, күміс ион түріндегі
диссоцирленген жағдайда болмайды. Күміске талдау жүргізу үшін оны ионды жағдайға
айналдырып, сосын күміс ионы ущін тән реакциялармен ашу қажет. Бұл үшін
минерализация жүргізеді. Алынған сұршыл-ақ қалдықты қышқылымен өңдейді,
нәтижесінде ақуыздармен байланысқан күміс ионды жағдайға ауысады. Әрі қарай күміс
ионына реакциялар жүргізіледі.
Акуыздарды аныктау
1) 0,1 - 0,2 г препаратты жаққан кезде көмірлену жүреді және күйдірілген мүйіздің иісі
таралады.
2) Биуретті сынама. Реакция ақуыздардың ( аминқышкылдар) мыс сульфатымен күлгін
түске боялған кешен түзу қабілетіне негізделген.
Сандык аныктау
Кьельдаль шыны сауытында байланысқан күмісті иондық жағдайға өткізу үшін
концентірленген aзот және күкірт қышқылдарын қыздыра отырып минерализация
жүргізеді. Кейін тиоцианатометрия әдісімен анықтау жүргізіледі (см. куміс нитраты).
Күміс дәрілік препараттарының
физикалық қасиеттері
Дәрілік зат Сипаттама, ерігіштік
Мырыш оксиді Қатты бөлшектерден таза, ақ немесе
Zinci oxidum адап сарғыш-ақ түсті жұмсақ аморфты
ұнтақ.
ZINC OXIDE Суда және 96% спиртте іс жүзінде
ZhO ерімейді. Сұйылтылған минералды
қышқылдарда, сірке қышқылында,
сілтілік металл гидроксиді
ерітінділерінде ериді.

Мырыш хлориді Ақ немесе ақ түсті дерлік кристалдық
Zinci chloridum ұнтақ немесе ақ таяқшалар. Ауада
жайылып кетеді
Zinc chloride
znCl2
Идентификация
Мырыш оксидін қатты қыздырғанда сары бояу пайда болады, ал
салқындатқанда бояу жогалады бұл өзгерістер кристалдық
торлардың деформациясына байланысты. Бұл қасиеті ҚР МФ
мырыш оксидінің идентификациясы үшін қолданылады.
Сілті және аммиак ерітінділерімен реакциясы
Мырыштың еритін тұздары сілті және аммиак ерітінділерімен
мырыш гидроксидінің ақ түсті тұнбасын түзеді:
Идентификация 2
Мырыш гидроксиді амфотерлі жене сілтінің
артық мөлшерінде тұнба түссіз гидрокси
кешендердің түзілуімен ериді:

Аммиактың артық мөлшерін қосқанда реактивтің артық
мөлшерінде еритін түссіз тетрааминмырыштың кешенді
ионы түзіледі
Идентификация 3
Реакция мырыш қосылыстарының өзі екендігін анықтауда қолданылады және дәрілік
препараттары мырыш тұздары қоспаларының дәлелі.

Мырыш қосылыстары үшін сондай ак «жасыл Ринман» түзілу реакциясын қолданады.
Кобальт нитраты және мырыш тұздары ерітінділеріне батырылған сүзгіш қағазды
жаққаннан кейін, жасыл түске боялған күл береді (мырыш және кобальт оксиді СоZnO2,
араласқан реакция түзіледі, « жасыл Ринман» ):
Тазалығын бақылау
Тазалығын бакылау ҚР МФ бойынша мырыш оксидінде қышқылда ерімейтін
заттар және карбонаттардың қоспалары жіберілмейді, жіберілетін коспалар: күшән
( 5 млн -1 көп емес), кадмий (10 млн -1 көп емес), атомды-абсорбционды
спектрометрия әдісімен анықтау жүргізіледі, темір (200 млн -1 көп емес), қорғасын
(50 млн -1 көп емес).

Мырыш сульфат гептагидратында алюминий, мыс, нитраттар, магний, кальций
қоспалары жіберілмейді, стандартты ерітінділер шекарасында темір, хлоридтер,
ауыр металдар, күшән қоспалары жіберіледі.

Сандык аныктау

Мырыш қосылыстарын, мырыштың сульфатын, оксидін және хлоридіннің сандық
мөлшерін Комплексонометрия әдісі арқылы анықталады.
Қорытынды

Периодтық жүйенің І топ элементтері туындыларының дәрілік заттарына: мыс
және күміс қосылыстары жатады. Мыс қосылыстарының дәрілік заттары
антисептикалық, құрғатқыш, күйдіргіш, қабынуға қарсы зат ретінде қолданылады.

II топ элементтері (магний, кальций, барий, мырыш қосылыстары). Бұл топтың
дәрілік заттарына парэнтеральді тыныштандыратын, спазмолитикалық,
гипотензивті зат және пероральді іш жүргізетін зат ретінде магнийдің
бейорганикалық препараттары; магний оксиді- антацидті зат ретінде , асқазан
сөлінің жоғары қышқылдығында медицинада қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:

Арыстанова Т.Ә. Фармацевтиқалық химия: оқулық.т.1-Алматы,
ЖШС: «Эверо», 2015ж.
Арыстанова Т.А. Жалпы фармацевтикалық химия: оқу
құралы.-Алматы: Эверо.-2013ж.
Турсубекова Б. И. Бейорганикалық дәрілік заттарды талдау:
оқу құралы / - Алматы: Эверо, 2016 ж.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы.-
Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі.-2009.-1 Т.-592 б.
https://library.atu.kz/files/155576/302/

Ұқсас жұмыстар

Көмірсулар Моносахаридтер

ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕР

Альдегидтер мен кетондар

Рибоза дезоксирибоза Крахмал целлюлоза сахароза

Карбон қышқылдарының құрамы

Аққудың айрылуы поэмасы

Крахмал

Моносахаридтердің жіктелуі

Моносахарид өкілдері

Этерификация реакциясында Гидролиздену реакциясы

Пәндер