Натрий гидрокарбонаты және литий карбонаты

Презентация қосу

Фармацевтикалық және токсикологиялық химия кафедрасы

Презентация
Тақырыбы: Д.И.Менделеев периодтық жүйесінің IV-
IІІ топ элементтерінің ДЗ фармакопеялық талдау

Орындаған: Панзарбекова Сания
Тобы : ФҚБ-303-20
Қабылдаған: Каракулова А.Ш.

Шымкент 2022ж.
Жоспар:

I.Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Периодтық жүйесінің IV топ элементі.
2. Натрий гидрокарбонаты және литий карбонаты.
3. Перидтық жүйесінің IIІ топ элементі.
4. Алюминий қосылыстары.
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Периодтық жүйесінің IV топ элементтерінің туындылары

Натрий гидрокарбонаты

Натрий гидрокарбонатын 1801 жылы В.Розе ашқан. Қазіргі таңда оны
тазартылған кристалдық натрий карбонаты көміртек диоксидімен қанықтырып
алады:

Толық тазалау үшін натрий гидрокарбонатын көміртек диоксидімен қаныққан
жылы сумен (60 С) қайта кристаллизациялайды. Натрий гидрокарбонатың сулы
ерітінділерін қыздырғанда (70 С-та) қос тұз Na2Co3*NaHCo3 түзіледі, ал 100 С-та
толығымен карбонатқа айналады. Натрий карбонатының бұл қасиетін иньекциялық
ерітінділерді дайындағанда және сақтау кезінде естен шығармау тиіс.
Сипаттама. Ақ түсті кристалдық ұнтақ.

Ерігіштік. Суда ериді, 96% спиртте іс жүзінде ерімейді.
Құрғақ субстанцияны немесе оның ерітіндісін қыздырғанда
біртіндеп натрий карбонатына ауысады.
САНДЫҚ АНЫҚТАУ

Субстанцияны көміртек диоксидінен таза суда ерітеді және
индикатор ретінде метил қызыл сарысы ерітіндісін пайдаланып,
хлорсутек қышқылымен титрлейді.

Хлорсутек NaHCO3-ке сәйкес ериді.

NaHCO3 + HCl = NaCl + H2O + CO2
Литий карбонаты

Литий карбонатын карбонаттарды (Na2Co3, K2Co3) литий
тұздарымен (LiCl, LiNO3 Li3So4) әрекеттестіріп немесе литий
гидроксиді ерітінділерінен көміртек (IV) диоксидін өткізу арқылы
алады.
Карбонаттардың дәрілік заттарының физикалық қасиеттері
Дәрілік заттардың өзі екендігі катион және анион бойынша анықталады:

1 Na+ ионына реакция.

Li+ ионына реакцияны литий карбонатын қышқылда еріткеннен кейін
2 жүргізеді,себеі ол суда орташа ерімейді:

Литийдің еритін тұздары гидрофосфаттармен әлсіз сілтілік ортада литий
фосфатының ақ тұнбасын түзеді:

Литий тұздары түссіз жалын түсін қызылға бояйды.
Сілтілік металдардың еритін фторидтері литий тұздарының сулы
ерітінділерінен суда аз еритін литий фторидінің ақ аморфті тұнбасын
береді:

3 HCO3 және CO3 аниондарына реакциялар күшті минералдық қышқылдармен
оның тұздарынан көмір қышқылын ығыстыруға негізделген. Көмір қышқылы
тұрақсыз және ісбесті судан өткізгенде ақ түсті тұнба түзетін CO2 (газ
көпіршіктері ретінде) газын бөледі.

Магний сульфатының қаныққан ерітіндісімен қайнатқанда гидрокарбонат-ион
(карбонат-ион сияқты, себебі қайнатқанда гидрокарбонат-ион карбонат ионға
айналады) ақ тұнба береді:
Жаңадан дайындалған натрий гидрокарбонатының рН мәні 8,6
аспауы тиіс, ол карбонаттар қоспасының жоқтығын дәлелдейді.
Стандартты ерітінділер концентрацияларының шегінде келесі қоспалар
жіберіледі:

• 0,015% • 0,015%
сульфаттар• • 0,002%
Аммоний
хлоридтер
• артық емес артық тұздары
• артық емес
• емес

• 0,0002% • 0,01% • 0,001%
Ауыр
мышьяк кальций
металдар
• артық емес • артық емес • артық емес
Натрий гидрокарбонаты және литий карбонатының сандық мөлшерін
ацидиметриялық әдіспен анықтайды:

Титрант Хлорсутек қышқылы.

Индикатор Метил қызғылт- сары.

Натрий гидрокарбонаты анықтауын тікелей әдіспен жүргізеді:

Литий карбонаты кері тәсілмен анықтайды, себеі препарат суда орташа ериді. Сонымен
бірге сандық анықтау нәтижесіне әсер ететін бөлінген CO2 жою керек:
Алынған ерітіндіні CO2 жойылғанша қайнатады және
хлорсутек қышқылының қалдығын натрий гидроксидінің
стандартты ерітіндісімен титрлейді:

САҚТАЛУЫ. Дәрілік заттарды жақсы тығындалған ыдыста, құрғақ және
жарықтан қорғалған жерде сақтайды.
Периодтық жүйесінің III топ элементі

Алюминий туындылары

Алюминий және оның тұздарының алыну көздеріне боксит, гиббсит
минералдары және гидроксидтер қоспасынан немесе олардың алюминий
сульфаты, кремний (IV) оксиді қоспаларынан тұратын минералдар жатады.
Алюминий гидроксидін алюминий сульфаты немесе ашудас және аммиа
ерітіндісінен алады:

60 С температурада аммоний сульфаты қатысында тұнбаға түсіреді. Тұнбаны
сүзеді, ыстық сумен шааяды және 40 С кептіреді.
Алюминий гидроксидінің төрт кристалдық
модификациялары және алмаспалы құрамды Al2O3 nH2O
аморфты (гель тәрізді) түрі белгілі.

Алынуының заманауи тәсілінің жобасы:

Алюминий гидроксиді рН=5 болған жағдайда толық тұнбаға түседі.
Алюминий фосфатын алюминийдің еритін тұздарынан
эквиваленттік мөлшерде сілтілік металдар ортофосфаттарымен
рН 4,0-4,5 ортасына әрекеттестіріп алады:

Аморфты тұнба пайда болады.
Алюминийдің дәрілік заттарының физикалық қасиеттері
Алюминий қосылыстары амфотерлі, сұйылтылған
минералдық қышқылдарда да, күйдіргіш сілтілер
ерітінділерінде де мөлдір немесе әлсіз лайлы ерітінді түзе
ериді:

Осылайша, жалпы формула келесідей болады:
Сілтілік ерітіндіге аммоний хлориді ерітіндісін қосу арқылы
ерітіндінің рН мәнін төмендетуге және алюминий гидроксидін
тұндыруға болады:

Бұл реакция ҚР МФ бойынша алюминийдің өзі екендігін анықтауға қолданылады.
Сыналатын ерітіндіге реактивтің артық мөлшерінде еритін Al ионымен гель тәрізді
ақ тұнба түзетін негізгі реактив-сұйылтылған натрий гидроксиді ерітіндісін
тамшылатып қосады:
Кейін алынған ерітіндіге біртіндеп аммоний хлориді
ерітіндісін қосады, реакция нәтижесінде қайтадан гель
тәрізді тұнба түзіледі:

Алюминий гидроксидіне кобалть нитраты ерітіндісін қосып
қыздырса көк түсті балқыма кобальт алюминаты (тенар көгі)-
Co(AlO2)2 түзіледі.
Хлоридтер, сульфаттар, аммоний тұздары, ауыр металдар,
күшән қоспаларына сынаулардан басқа, ҚР МФ және ЕФ
бойынша бейтараптау қабілетін анықтауды қарастырады.
Сынауды 37 С температурата жүргізеді. Мысалы, ҚР МФ
бойынша 0,5 г алюминий фосфатына 30 мл 0,1 М хлорсутек
қышқылы ерітіндісі қосады және үздіксіз араластыра отырып 15
минуттан кейін рН-ты өлшейді, мәні 2,0-2,5 аралығында болуы
тиіс.

Сақталуы. Алюминий препараттарын жақсы тығындалған ыдыста
сақтайды.
Қорытынды
Медицина тәжірбиесінде көмір қышқылының натрий және литий тұздары қолданылады:
орташа (карбонаттар) және қышқыл (гидрокарбонаттар),қанның сілтілі қорын арттырады.
Литий карбонатын психиатрияда ұстамаларды болдырмау үшін қолданылады, фармацияда
алкоголизммен ауыратын науқастарға, жыныстық бұзылулары бар науқастарға қарсы преперат
ретінде пайдаланады.
Алюминий туындылары медицина тәжірбиесінде антацидті зат ретінде қолданылады.
Алюминий фосфаты гель түрінде ойық жараға қарсы, антацидті, қармаушы, адсорбциялаушы зат
ретінде қолданылады. Әсер ету механизмі асқазанда 10 мин аралығында pH мәнін 3,0-5,0 дейін
жоғарылатуында және пепсиннің протеолиттік белсенділігін төмендетуге негізделген. Екіншілік
гиперсекреция пайда болмайды, бактериялар, вирустар, газдар, эндо және экзотоксиндер
адсорбцияланады.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Арыстанова Т.Ә. Фармацевтиқалық химия: оқулық.т.1-Алматы:
«Әверо», 2015.- 325 б.
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы.-Алматы:
«Жібек жолы», 2018.-2 Т.-804б.
3. https://www.chemicalaid.com/tools/equationbalancer.php?
equation=NaHCO3+%2B+%28NH4%292SO4+%3D+Na2SO4+
%2B+NH4HCO3&hl=ru

Ұқсас жұмыстар

Тазартылған криссталдық натрий карбонатын көміртек диоскидымен қанықтыру

Бидай және қара бидай қоспасынан жасалынған нан пісірудің технологиялық режимдерінің өнімдерінің және рецептурасының сипаттамасы

Медицинада олардың қосылыстарының қолданылуы

Барий сульфаты сәйкесін тап

Мес қарын паракератозы

Қышқылдарды тап

Табиғатта таралуы

ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕР АТАУЛАРЫ

Бактерияға қарсы зат

Физикалық қасиеті

Пәндер