Пайдалы қазбалар туралы түсінік

Презентация қосу

Пайдалы
қазбалар
Add Your Company Slogan

Пайдалы
қазбалар –
химиялық
өнеркәсіп
шикізаты
iKaz.info - Ашық Мәліметтер
Порталы
Пайдалы қазбалар туралы
түсінік
• Пайдалы қазбалар — техниканың қазіргі жағдайында
халық шаруашылығына табиғи күйінде немесе
байытқаннан кейін пайдаланғанда жеткілікті
экономикалық нәтиже бере алатын жер қойнында
кездесетін табиғи минералдық заттар. Өзінің
физикалық қасиеті бойынша пайдалы қазындылар
қатты, сұйық және газ тәріздес болып үшке бөлінеді.
Пайдаланылуына байланысты олар мынадай топтарға
белінеді: жанғыш — көмір, мұнай, жанғыш газдар мен
тақтатастар; құрылыстық — гранит, мрамор, утас, құм
тағы басқалар; химиялық шикізат — күкірт, калий
тұзы, апатит, графит тағы басқалар.; отқа төзгіш
шикізат — қара, түсті және сирек металл кендері тағы
басқалар. Орналасу жағдайы бойынша бұл қабаттың,
желілік тағы басқалар. болып бөлінеді.

• Жердің минералды ресурстарын, яғни шикізат пен
энергия қорларын пайдалану, адамзат өркениетінің
барлық сатыларында дамуының негізі.
iKaz.info - Ашық
Мәліметтер Порталы
Табиғи ресурстар
• Табиғи ресурстар қалпына келетін
және қалпына келмейтін деп екіге
бөлінеді. Бірінші – қалпына келетін
ресурстарға Күннен алынатын
жылу және жарық энергиясы,
жаңбыр суы, жел энергиясы,
өсімдік және жануардан алынатын
өнімдер жатады. Екінші – көмір,
мұнай, металдар мен құрылыс
материалдарының миллиондаған
жылдар бойы қалыптасқан
шөгінділері қазіргі тұтынушылар
үшін қалпына келмейтін
ресурстарға жатады. Олардың
көпшілігі, мысалы, көмір мен
мұнай да Күн энергиясының
әсерінен түзілген. Сондықтан
қалпына келмейтін ресурстарды
қалпына келетін ресурстарға
қарағанда тиімді пайдалану
қажет. Жіберілген қателердің
салдары орасан көп зиян келтіруі
мүмкін.
iKaz.info - Ашық
Мәліметтер Порталы
iKaz.info - Ашық
Мәліметтер Порталы
iKaz.info - Ашық
Мәліметтер Порталы
Дереккөзі: Қазақстанның Ұлттық банкі, Мұнай және газ министрлігі, 2010
ж. ВР дүниежүзілік энергетиканың статистикалық шолуы.
Химиялық өнеркәсіп шикізаты
• Химиктер үшін кендер және бос жыныс ұғымдарының маңызы
ерекше. Кен орындарындағы пайдалы қазбалардың құрамында
бағалы минералдар мен бос жыныстар болады. Бірақ кейде бір
минералдың өзі (минералдық қосылыс) пайдалы компонент
немесе бос жыныс болуы мүмкін. Мысалы, флюорит, оптикалық
өнеркәсіптің шикізаты үшін пайдалы, ал түсті металдар
кендерінде – бос жыныс минералы болып табылады.

• Кен және бос жыныста бөгде заттар мен серіктес элементтер
болады. Оларды пайдалы және зиянды деп екіге бөледі.
Пайдалы бөгде заттар бағалы компоненттермен бірге
концентраттарға өтіп, олардың құнын көтереді.

• Қайта өндіру процесінде қолданылмаған, сол қалпында
сұранысқа түспейтін шикізатты қалдықтар деп атайды. Олар
көбінесе, екіншілік ресурстарды түзеді. Өңдеуге және өндірісте
қолдануға қажетті жағдайға жарамды жинақталған екіншілік
ресурстарды – техногендік кен орындары деп атайды. Шикізатты
максималды қолдануға және қалдықтарын өндірістің қосымша
өнімдері мақсатында іске жаратуға бағытталған шикізаты өңдеу
технологиясын қалдықсыз технология деп атайды. Шикізатты
және оның компонеттерін өңдеу кезіндегі шығын технологиялық
тәртіп пен өндіріс мәдениеті көрсеткіштерінің бірі болып
табылады.
Пайдалы қазбалардың физикалық
құрылымы бойынша типтері

• Халық шаруашылығында
қолданылатын табиғи минералды
заттар пайдалы қазбалар деп
аталады, ал олардың жер
қыртысында немесе жер бетінде
жинақталуы – кен орындары деп
аталады. Пайдалы қазбалар
физикалық құрылымына қарай
бірнеше типке бөлінеді:
• Қатты (әр түрлі рудалар, көмір,
мәрмәр, гранит, тұз);
• Сұйық (мұнай,минералдысулар);
• Газ күйідегі (жанғыш табиғи
газдар, гелий, метан).

Ұқсас жұмыстар

КЕНДІ ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛАР

Мұнай құбыры

Пайдалы қазба кен денелерін контурлау

ТАУ - КЕН ІСІ КАРЬЕР ЖӘНЕ ШАХТА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ

ДӘРІС СҰРАҚТАРЫ МЕМЛЕКЕТТІК ЖЕР ҚОЙНАУЫ ҚОРЫН БАСҚАРУ

ЖЕР ҚОЙНАУЫН ПАЙДАЛАНУШЫЛАРҒА САЛЫҚ

Еуразияның жер бедері мен пайдалы қазбалары

Пайдалы қазбалардың түрлерi

Пайдалы қазбалар

Қазақстанның негізгі пайдалы қазбалары

Пәндер