Адамгершілік құндылықтардың мәні

Презентация қосу

Адамгершілік құндылықтардың
мәні. Тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуі.

Орындаған: Алиева С.Л., п.ғ.м., 2 курс
Қабылдаған:Аринова Б.А., п.ғ.к., доцент
Жоспар:

Адамгершілік құндылықтардың мәні.
Тұлғаның өзін-өзі тәрбиеленуі.
Қорытынды;
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі;
Сабақтың мақсаты: Жеке адамның танымдық және жеке
тұлғаның өзін-өзі тану арқылы рухани құндылық бағдарын
қалыптастыру. Материалдық және рухани құндылықтарға
сипаттама беру.
Әдістер: оқу,дискуссия, , өзін-өзі болжау рольдік ойындар.
Әдістемелік құрал жабдықтар: студент дәптері,
Кіріспе:
Жалпы адамзаттық құндылықтар жеке
тұлғаның бойында өмірге келген сәтінен
бастап, бірге дамиды, жасы ұлғайған сайын
қоршаған ортасына сәйкес бірге
қалыптастады. Бұл көзқарас Қазақстан
Республикасының Білім туралы заңында
көрініс тапқан. Онда: «Білім беру – бұл
қоғам мүшелерінің адамгершілік,
интеллектуалдық мәдени дамуының жоғары
деңгейін және кәсіби біліктілігін
қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие мен
оқытудың үздіксіз процесі», - деп жазылған.
Адамгершілік-рухани құндылықтар мәні, тәрбиелік маңызы
туралы қоғам қайраткерлері, ғұламалар, ғалымдар ұлы
педагогтар: әл-Фараби, Ж.Баласұғын, Қ.А.Йассауи, Ш.Уәлиханов,
Ы,Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердіұлы, А.Байтұрсынов,
Ж.Аймауытов, М.Дулатов, М.Жұмабаевтар өз еңбектерінде құнды
ой пікірлерін қалдырып кеткен. Құндылыққа бағдарлау негіздері
және отбасы тәрбиесіндегі ізгілік мәселелері
Н.Г.Нұрғалиева, Г.К.Байдельдинова, валеология ғылымының
теориялық және әдістемелік мәселелері А.С.Иманғалиев, А.Ақанов,
рухани құндылықтардың әлеуметтік-философиялық негізі
С.Нұрмұратов, Е.Әлсатов, Б.С.Ерасов, адамгершілік тәрбиесін
жетілдіру А.А.Калюжный, Ж.С.Хасанова, А.А.Аманжолова,
Г.А.Мұратбекова, К.Б.Сейталиев т.б. еңбектерінде орын алған.
Адамгершілік құндылықтардың
мәні
Тәрбие иен оқытудағы адамгершілікке бағытталған идеалдар құндылықтар деп
қарастырылады. Оларға: шындық, қайырымдылық, тұлға, бостандық, махаббат,
шығармашылық және т.б. жатады. Құндылықтар идеалдарды қабылдау немесе
қабылдамау сезімі арқылы айқындалып, ақыл-ой, сана арқылы қабылданады,
құрметтеу, қошаметтеу, қабылдау тәрізді ұмтылысты білдіреді. Бұл сезім мен ақыл-
ойдың ұштасуын және сол арқылы адамның іс-әрекетін белгілейді. Құндылықтар сезім
арқылы қабылданады, сана арқылы түсінуге болады. Соның нәтижесінде тұлға
құндылықты игереді де, іс-әрекет етеді. Осы аталмыш құндылықтардың бастау көзі
халықтың мол мұрасында. Ол мұра – халық пайда болғалы онымен бірге жасасып,
бірге дамып келе жатқан құнды дүниелер.
Адамгершілік құндылықтардың мәні мен мазмұндары көне заманнан бүгінге дейін
философия, әлеуметтану, мәдениеттану, этика, эстетика, психология, педагогика
ғылымдарында кеңінен қарастырылып, қоғам ерекшеліктері мен сұраныстарына орай
талданып, жүйеленіп келеді. Өйткені, адамзаттық құндылықтар әрбір адамның ақыл-
ой байлығының тікелей көрсеткіші. Сондықтанда болар, құндылықтың мәні мен
табиғаты, оның адам мен қоғам тіршіліктеріндегі алатын орны, жас ұрпақты
тәрбиелеудегі ықпалы т.б. мәселелер ғалымдарды толғандырары анық. Еліміздегі
болып жатқан өзгерістер жасөспірімдердің мінез-құлықтарында бәсекелестік қабілетті
қалыптастыру жаһандану заманында сұранысы артып отыр. Жаңашылдық үстем құрған
уақытта адамгершілік құндылықтары жүйесінің орны ауқымдылығымен
сипатталуында. Мәселен, құндылықтарға бейімделу, мойындау, әрбір адамзатқа
көңілінен орын алатын мәдениетті қарым-қатынас жасау жүйесі жеке тұлғаның өмірлік
мәні, ой-санасы, бет-бейнесі болып табылады.
Ғалымдардың пайымдауынша
Құндылықтар туралы алғашқы түсінік ежелге грек Философ Т.Қ.Ғабитов «құндылықтар –
ғалымы Сократтан бастау алады. Сократ үшін қасиеттер» дей отырып, бұл қасиеттердің бала
құндылық «адамның өмірді бағалауы» екен. Ал кезден, ана сүтімен бірге өзінің ана тілі арқылы
Аристотель «жақсылық», «игілік» ұғымдарын мораль негіздері ретінде, өз тарихын,
мәдениетін, әдет-ғұрыптары мен салт-
жағымды мінез-құлықты, рухани құндылықты
дәстүрлерін игеру нәтижесінде орнығатындығын
бейнелеуде қолданды. Құбылысты, затты жағымды ерекше бағалайды. Яғни, философиялық
бағалау адам үшін құнды игілікті түсінуге тұрғыдан алсақ құндылықтар – адам үшін
негізделген. «Ізгілік» сөзі салыстырмалы мағынада пайдалы мәнге ие болатындардың барлығы,
белгілі бір жағдайдағы адам үшін жақсылық, адамзат қоғамының іргелі дамуы мен адамның
пайдалы нәрсе деп түсіндіріледі. Рухани- жеке тұлғасын жетілдіруге тиімді ықпал
адамгершілікке тәрбиелейтін ғылым ретінде этиканы ететіндерің барлығы құндылық болып табылады.
белгілеген. Аристотельдің пайымдауында «этиканың Психологтар құндылықтарды тұлға аралық
мақсаты – таным емес, ізгілікке үйрету. Этикалық қатынас тұрғысынан қараудың өзіндік мәні бар
екенін айтады. Құндылық ұғымында құндылық
зерттеулер рухани-адамгершілік дегеннің не
қатынастың обьектісі болып табылатын
екендігін білу үшін емес, осы рухани-адамгершілікке заттардың сыртқы қасиеттерінің сипаттамасы,
жетудің жолдарын үйрету үшін қажет, олай осы қатынастың субьектісі болып табылатын
болмағанда бұл ғылымның пайдасы болмас еді» - адамның психологиялық сапалары,
дейді. құндылықтың жалпы мәнділігін көрсететін
адамдардың өзара қарым-қатынасы ұштасады.
Адамгершілік құндылықтар

Ұлттық құндылықтар: ұлттың тілі, ділі, діні, салт- жоғары рухани құндылықтар:
дәстүрі, әдеп-ғұрпы, тарихы, мәдениеті, өнері, махаббат, жақсылық, өмір мәні,
әдебиеті, музыкасы, ата мұрасы және т.б. Осы ақиқат, еркіндік, сұлулық, адамның
құндылықтардың мәні не, маңызы қандай, мақсаты өзіндік құндылығы, лайықты өмір
неде дегенге келетін болсақ, құндылықтардың сүру, жалпы адамгершілік және т.б
әрқайсысы адам баласының өмірлік ұстанымына
тікелей әсер-ықпал етіп, жеке тұлғаның
бағыттылығын, оның сенімдерін, дүниеге
көзқарасын, идеалдарын, ұмтылыстарын, өмір сүру
түрін еркін таңдай алуын өз бетінше іске асырып,
жеке тұлғаның әлеуетін барынша ашуға мүмкіндік
береді.
Құндылықтардың жіктелуі
Жалпы адамзаттық Жоғары сапа Рухани – адамгершілік
құндылықтар деңгейіндегі имани құндылықтар
құндылықтар

-адам өмірі, бостандық, -адам конвенциясы, -мәдениет, саясат,
отбасы, қарым-қатынас, демократия, азаматтық әдебиет, Отан, Ана, Жер,
адам бақыты, ұрпақ қоғам, өркениет, дін, діл, ар-ождан, парыз,
жалғастыру, еңбек ету, әлеуметтік мәдениет т.б. ерік, жігер, күш, махаббат,
табыс, ынтымақтастық, қайырымдылық,
белсенділік, тәуесіздік мейірімділік,
Тұлғаның өзін-өзі тәрбиеленуі - рухани сананың мақсаты-өмірдің құндылығын
түсіну, ақыл-ой арқылы үнемі адамгершілік тұғырлары шындықты, ақиқатты
іздеу; сезім арқылы сұлулықты сезініп, түсіну; ерік арқылы мейірімділікке,
рахымдылыққа ұмтылу.

Адамгершілік сапалары:
- Адалдық;
- Махаббат;
- Сүйіспеншілік;
- Парасаттылық;
- Ізгілік;
- Моральдық сана сезім.
Адамгершілік моральдық қадір – қасиеттеріне:
Қоғамға:
- идеялық;
- ұжымдық;
- интернациональдық;
- отаншылдық;
еңбекке оның нәтижелеріне:
- еңбекқорлық;
- тәртіптілік;
- ұқыптылық;
өзіне және өзге де адамдарға:
- қайрымдылық
- мейірімділік;
- принциптік;
- табандылық;
Әрине, адамзат тарихында пайда болған адамгершілікке
байланысты көптеген категориялар – жомарттық, батылдық,
шыншылдық, сыпайыгершілік, әділдік пен достық, ар мен
намыс, т.б. сонау көне дәуірден басталып, күні бүгінгі күнге
дейін маңызын жоғалтқан жоқ. Сондай-ақ адамзаттың, әрбір
адамның ішкі рухани - адамгершілік дүниесінің негізгі
нысандары – үміт, сенім және махаббат үнемі даму үстінде.
Қорытынды:
Рухани тұрғыда жетілген тұлғаның бойындағы адамгершілік
ұстанымдар төмендегідей танымдық, әрекет-шығармашылық
және тұлғалық компоненттерді қамту керек:
- өзінің қадір-қасиетін сақтау, яғни кісінің кісілігін
сақтап, өзіне-өзі сенімді болу;
- жауапкершілік таныту, адал болу, ақиқатты көздеу,
жалғандық, алдап-арбаудан аулақ болу;
- ержүрек болу, қорқынышты, үрейді жеңе білу;
- өзін-өзі бірқалыпты ұстау, өз ойын, сезімін, талап-
тілегін, іс-қылықтарын үйлесімділікте ұстай білу;
- ұқыптылық – қандай іс атқарса да ұқыптылық таныту,
еңбек ете білу;
- сергектік, іскерлік таныту, яғни көздеген мақсатқа өз
мүмкіндігін шамалап, қажымай-талмай жете білу;
көргендік – алға қойылған әрбір мақсаттың нәтижесін алдын-
ала көре білу;
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы. – Егемен қазақстан.- 2007. – 15 тамыз.
2. Нұрышева Г.Ж. Адам өмірінің философиялық мәні. - Алматы. 2001, - 238 б.

Ұқсас жұмыстар

Адамгершілік құндылықтар

Даму мәселесін қарастырудың негізгі көзқарастар, тұлғаның дұрыс және ауытқушылық дамудың көрсеткіштері мен жағдайлары

Экзистенциализмның негізгі өкілдері

Этикадағы мораль мәселесі

Өзін-өзі тану тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруы

ФИЛОСОФИЯЛЫҚ БІЛІМ ТҮСІНІГІ

Адам өмірінднгі құндылықтар

Адамзаттың жаһандық мәселелерін шешудегі білім берудің рөлі

«Өзіңді өзің тану – рухани өркендеудің түп тамыры және адамгершілік құндылықтардың негізі»

Адамгершік

Пәндер