Анаэробты тыныс алу
Сабақтың тақырыбы: Аэробтық тыныс алу. Тыныс алу жүйелері
Сабақтың мақсаты:
Тыныс алу процессінің химиялық реакциясының теңдеуін пайдалана отырып, аэробты тынысты анықтау және сипаттау
Өкпедегі газ алмасу механизмін және ұлпалық тыныс алудың механизмдерін сипаттау
Казахский
Русский
Английский
Тыныс алу
Дыхание
Respiration
Оттегі
Кислород
Oxygen
Көмір қышқыл газ
Углекислый газ
Carbon dioxide
Азот
Азот
Nitrogen
Өкпе
Легкие
Lungs
Кеңірдек
Трахея
tracheal
Альвеола
Альвеола
Alveolus
Ауатамыр
Бронх
Bronchus
Қабырға
Ребра
Rib
диафрагма
диафрагма
diaphragm
Мұрын
нос
nose
Жұтқыншақ
глотка
pharynx
көмей
гортань
larynx
аэробты
аэробное
aerobic
анаэробты
анаэробное
anaerobic
Тыныс алу
Тыныс алу деп - мүшелер мен қоршаған орта арасындағы газ алмасуды айтады.
Тыныс алу тірі ағзаларға тән қасиет. Тыныс алу нәтижесінде барлық тірі ағзалардың тіршілігіне қажетті энергия бөлініп шығады.
Жер бетінде тіршілік ететін ағзалардың барлығы тыныс алу кезінде оттегін қабылдап, ыдырау өнімдері (Н2 О; СО2) ағзадан сыртқа шығарылады.
Адам оттексіз бір минут та тіршілік ете алмайды.
Тірі ағза үздіксіз тыныс алады.
Ағзаның әрбір жасушасының жұмысы (бұлшықеттердің жиырылуы, тердің, сілекейдің бөлінуі, қозудың берілуі) үшін энергияны қажет етеді. Ал энергия ағзалық заттардың тотығуы мен ыдырауынан босап шығады. Тотығуға оттегі қажет. Ағзада оттегінің қоры болмайды. Ағза тыныс алғанда оттегін қабылдайды.
Тыныс алу
Аэробты
(Оттекті)
Анаэробты
(Оттексіз)
Аэробтар (грекше: аer -ауа) дегеніміз - өмір сүруі үшін оттегін қажет ететін ағзалар. Оларға жануарлар, адам, өсімдік, кейбір бактериялар жатады.
Аэробтар
Анаэробтар (грекше: а - бей, аer - ауа, яғни - ауасыз) дегеніміз - тіршілігі үшін оттегін қажет етпейтін организмдер. Бұған паразиттер (ішек және бауыр құрттары), бактериялар жатады.
Анаэробтар
Аэробты тыныс алу
Глюкоза + оттегі көмірқышқыл газы +су + энергия
С6Н12О6 О2 СО2 Н2О 36 АТФ
Тыныс алудың жалпы формуласы:
С6 Н12 О2+ О2= СО2 + Н2О +АТФ
Глюкоза оттегі көмірқышқыл су
газы
Мына суретті танимыз ба?
Ол туралы не білеміз?
Митохондриялар - жіпше және түйіршік тәрізді органоид. Ол автотрофты және гетеротрофты организмдердің цитоплазмасында кездеседі. Митохондрияның құрамына енетін ақуыздардың көпшілігі - тотығу процесін камтамасыз ететін, матриксінде және ішкі мембраналарына орналасқан ферменттер болып табылады. Жануарлар жасушаларына қарағанда жасыл өсімдіктерде митохондриялар аз кездеседі, өйткені митохондриялардың кейбір қызметтерін хлоропластар атқарады.
Анаэробты тыныс алу кезінде глюкоза
реакцияға қатысады,
Нәтижесінде сүт қышқылы, энергия бөлініп шығарылады.
глюкоза→ сүт қышқылы (энергия)
С6Н12О6 С3Н6О3 2 АТФ
Анаэробты тыныс алу
Анаэробты тыныс алу кезінде сүт қышқылы бөлінеді, ол бұлшық етте жиналып, ауырумен шаршағандық тудырады.
Анаэробты тыныс алу кезінде аэробты тыныс алуға қарағанда едәуір аз энергия бөлінеді.
Миға шабуыл: “Неге жаттығулардан сон аяқ бұлшықеттері ауырады? ”
Дем алғандағы және дем шығарғандағы ауа құрамындағы оттек пен көмірқышқыл газының айырмашылығы - өкпедегі газ алмасу нәтижесі болып табылады.
Өкпедегі және ұлпадағы тыныс алу процесі қалай жүзеге асады? Бұл сұрақтың жауабын мәтінмен жұмыс жасау арқылы табасыздар.
Топтық жұмыс
(10 минут)
І топ «Өкпедегі газ алмасу
ІІ топ «Ұлпадағы тыныс алу»
Бағалау критерийі:
Ақпараттың нақты және түсінікті болуы
Топтық ережеге бағынуы
Терминология
Жұптық жұмыс (3 минут)
Өкпедегі және ұлпадағы газ алмасу процесінің салыстыру кестесін толтырыңыз:
Талдауға арналған сұрақтар
Өкпедегі газ алмасу
Ұлпадағы газ алмасу
Бастапқыда өкпеде және ұлпада қандай қан болады?
Қанға қандай газ түседі?
Қаннан қандай газ шығады?
Қан құрамының өзгерісі
Қанайналымының қай шеңберінде жүзеге асады?
Жұптық жұмыс (3 минут)
Өкпедегі және ұлпадағы газ алмасу процесінің салыстыру кестесін толтырыңыз:
Талдауға арналған сұрақтар
Өкпедегі газ алмасу
Ұлпадағы газ алмасу
Бастапқыда өкпеде және ұлпада қандай қан болады?
Венозды
Артериальды
Қанға қандай газ түседі?
Оттегі
Көмірқышқыл газы
Қаннан қандай газ шығады?
Көмірқышқыл газы
Оттегі
Қан құрамының өзгерісі
Артериальды
Венозды
Қанайналымының қай шеңберінде жүзеге асады?
Кіші қанайналым шеңбері
Үлкен қанайналым шеңбері
Қ
Қанайналым жүйесі
Тәжірибе алаңы
Жануар өкпесін препарациялау;
Спирометр құралын қолдану арқылы өкпенің тіршілік сыйымдылығын (ӨТС) анықтау;
Топаралық бағалау: «Екі жұлдыз, бір ұсыныс»
Дондерс моделін құрастыру.
5 минут
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz