Биология ғылымының басқа ғылымдармен байланысы

Презентация қосу

Биология (көне грекше: βιολογία; βίος – өмір + λόγος –
ғылым) — жаратылыстану ғылымдарының бір саласы.
Тірі организмдерді және олардың қоршаған
ортамен арақатынасын зерттейтін ғылым. Биология
жанды нәрселерде тіршіліктің барлық көріністерімен
айналысады. Биология ғылымы тірі организмдердің
құрылысын, функциясын, өсіп-жетілуін, шығутегін, эволюциясы
мен Жер бетінде таралуын
қарастырады. Бұл ғылым организмдердің
классификациясын жасап оларды суреттейді, олардың
функцияларына үңіледі, түрлердің қалай пайда
болатынын сипаттаумен қатар организмдердің бірбірімен
қатынасын және табиғи
ортасымен арақатынасын зерттейді.
Пәнаралық байланыс - оқытудың қазіргі кезеңдегі ең көп қолданылатын
үрдістерінің бірі. Ол пәндер арасындағы заңды байланыстылықты реттейді,
оқушылардың алған білімдерінің бір-бірімен сабақтастығын бір жүйеге
келтіреді. Пәнаралық байланыс оқущылардың меңгерген білімін кешенді
түрде пайдалана білуге жол ашады.
Пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығымен
қатар мазмұндық, іс-әрекеттік, ұйымдастырушылық – әдістемелік,
практикалық өндірістік т.б. қызметтерде жан – жақты белсенділік көрсетуі
күшейеді. Пәнаралық байланыс ең алдымен оқушылардың сабаққа
қызығушылығын арттырудың себебіне айналады. Оқушылардың іс -
әрекетке танымдық, кәсіптік дербестігін пәнаралық байланыстар негізінде
дамыту жеке тұлғаның дүниетанымдық, құндылық бағдарын
қалыптастырумен өзара тығыз байланыста өтеді.

Пәнаралық байланыстың алдына қоятын мақсаты сан алуан. Бірі пәнаралық
байланыс бойынша білімнің теориялық негізін күшейтуді көздесе, екіншісі,
пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың дүниетанымын
қалыптастыруды, үшіншісі осы мәселе негізінде оқушылардың практикалық
дағдылары мен шеберліктерін дамытуды тағы басқа сол сияқты түрлі- түрлі
мақсаттарды көздейді. Сонымен қатар, пәнаралық байланыс арқылы
оқушылардың оқу-танымдық қызметі мен оқытушының оқыту қызметінің
өзара байланысын күшейту мәселесі де қарастырылуы мүмкін.
Биология ғылымының басқа ғылымдармен
байланысы

Жаратылыстану Гуманитарлық

Математика Химия

Физика Медицина
Биология - табиғат пен қоғамдық құбылыстарды зерттейтін
ғылым ретінде жаратылыстану, гуманитарлық бағыттар мен
негізгі пәндердің мәліметтеріне сүйенеді және де мектепте
оқытылатын басқа да көптеген оқу пәндерімен пәнаралық
байланыстар жүргізіле отырып оқытылатын пәндердің бірі.
Биология пәнін оқытудағы ең тиімді дидактикалық
ұстанымдардың бірі-пән аралық байланыс. Бұл ғылыми-
жаратылыстану пәндері мен қоғамдық-гуманитарлық
циклдердің және жастарды еңбекке баулуда білім берудің
арасындағы байланыстарды қамтамасыз етеді.
Жұмысты жоспарлау барысында пәнаралық байланысты
жүзеге асыру - мұғалім мен оқушылардың бірлесе жұмыс
жасауын күшейтеді, сабақ сапасын жақсатрады, оның
тәрбиелік ролін кеңейтуге мүмкіндік береді.
Мектептегі биология пәнімен биология ғылымының
арасында үлкен айырмашылық бар. Бұлардың
мақсаттарымен көлемі, құрылымы және баяндау
әдістерімен формалары өзгеше.
Биология ғылымының мақсаты- зерттеу арқылы
табиғат туралы жаңалықтар, жаңа білім алу.Мектеп
биологиясының мақсаты- оқушыларды даяр ғылыми
фактілермен заңдылықтармен таныстыру.Мектепте
биологияны оқытуға белгілі ғана уақыт бөлінген,
сондықтан оқушыларды нақты ғылыми негіздермен
таныстырады және ғылыми проблемаларды артық
информациясыз түсіндіреді.Биология ғылыми өзінің
даму кезеңінде жеке ғылымдарға бөлінсе
(анатомия,систематика,т.б.),дифференциалданса,
мектеп биологиясын-да жеке ғылымдардың
элементтері біріктірілген, интеграцияланған.
Биологияның жаратылыстану пәндерімен байланысы
Қазіргі заманғы оқушы пәндік сабақтарда әртүрлі
ғылыми бағыттар бойынша кең білім алады, әртүрлі
дағдылар мен қабілеттерге ие болады. Дегенмен,
оқытудың нәтижесі әрдайым қоршаған әлемнің тұтас
бейнесін қалыптастыру болып табылмайды. Осы
мақсатқа жету үшін білімді біріктіру қажет.
Қарастырайық, бұл кезде жүзеге асырылуы мүмкін
оқыту биология.

Мектептегі биология курсы мұғалім алғашқы
сабақтардан бастап табиғат құбылыстарын түсіндіре
отырып, математикалық, физикалық, химиялық,
географиялық ұғымдар мен заңдарға жүгінуі керек.
Сонымен қатар, физика және химия сабақтарында
биохимия немесе биофизика туралы білім элементтері
өте орынды болады.
Биология мен физиканың байланысы

Физика биологиялық жүйелерді молекулалық немесе атомдық
деңгейде білуге мүмкіндік береді. Бұған микроскоптың өнертабысы
көп көмектесті.
Физика заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік беретін сандық тәсілді
ұсынады. Биология табиғи физикалық заңдылықтарды қолданады,
өйткені барлығы атомдардан тұрады.

Мысалы, физика жарқанаттардың қараңғыда қозғалу үшін дыбыстық толқындарды
қалай қолданатынын немесе әртүрлі жануарлардың аяқ-қолдарының қозғалысы
қалай жұмыс істейтінін түсіндіруге мүмкіндік береді.
Фибоначчи сериясынан кейін олардың тұқымдарын немесе жапырақшаларын
реттейтін гүлдер бар екенін, осылайша олардың жарық пен қоректік заттардың
әсерін арттыратын физика жаңалықтары болды.
Бірақ үлес өзара байланысты, өйткені биология физикалық заңдылықтарды жақсы
түсінуге көмектесетін жағдайлар бар. Физик Ричард Фейнман, мысалы, энергияның
сақталу заңының тұжырымдалуына биология ықпал етті деп мәлімдеді.
Биология мен химияның байланысы

Биология мен химияның түйіскен жерінде Биохимия ғылымы пайда
болды, оның элементтерін балалар биологияда да, химияда да
зерттейді. Биохимияның негізгі мәселесі Молекулалардың өзара
әрекеттесуі тіршілікті қалай тудырады, химиялық эволюциядан
биологиялық эволюцияға қалай өту керек деген сұраққа жауап
іздеуді қарастыру керек. Бейорганикалық және органикалық заттар
туралы ұғым тағы 6-сыныпта енгізілген. Кейінгі жылдары биология
сабақтарында судың физикалық және химиялық қасиеттеріне
байланысты биологиялық рөлі талданады. Химия және биология
сабақтарында 9 және 10 сыныптарда ақуыздарға, липидтерге,
көмірсуларға, нуклеин қышқылдарына көп көңіл бөлінеді. Оқу
бағдарламаларын егжей-тегжейлі зерттеу осы тақырыптарды
зерделеу кезінде Оқу уақытының жетіспеушілігі аясында химия және
биология оқулықтарында материалдың едәуір бөлігінің қайталануы
бар екенін көрсетті.
Биология агрономиямен медицинаның негізі
болып саналады.Өз пәніне қызығушылығы
болмай, оқытушы биологияны оқыту
процесінде әсіресе биология материалында
тәрбиелеу процесінде мақсатына жете
алмайды.“Ғылыммен оқушыны тәрбиелегін
келсе, өз ғылымыңды сүй және біл, сонда
оқушылар өзіңдіде ғылымды да ұнатады, және
сен оларды тәрбиелей аласың; егер өзің
ғылымды сүймесен, қанша оқуға мәжбір
етсеңде, ғылымның тәрбиелік әсері болмайды
”- Л.Н. Толстой.
Биология мен математиканың байланысы

Биология бұл ғылымнан эксперименттік зерттеулерден алынған
мәліметтерді өңдеуді, талдауды және есеп беруді және кейбір
биологиялық құбылыстардың арасындағы байланысты ұсынуды талап
етеді.

Мысалы, берілген кеңістіктегі бір түрдің екінші түрге таралуын анықтау
үшін математикалық ережелер пайдалы.

Әлеуметтану
Әлеуметтанудың сипаттамалық әдістері әр түрлі түрлерді, олардың мінез-құлқын
санаттарға бөлу және жүйелеу үшін пайдалы.

Логика
Кез-келген ғылыми салада болғандай, бұл пән де зерттеуді ілгерілетудің
әдістемелік негіздерін ұсынады.

Этика
Этика әр түрлі зерттеулерге қатысатын және тірі тіршілік иелерін қамтитын
адамдар ұстануы керек мінез-құлық нұсқауларын белгілейді. Биоэтика осы
мақсатта туындайды.
Қорытынды

Биологияның адам өміріндегі практикалық маңызы күн сайын
артып келеді. Қазіргі заманғы ғылым емдік әсерге ие және
адамның көптеген ауруларының алдын алатын дәрілік
өсімдіктердің тұтас арсеналын пайдаланады. Қазіргі әлемнің одан
әрі дамуы тек табиғатпен бірлікте, биотехнологияны белсенді
қолдануда ғана нақты. Қойылған мақсаттарға жету үшін адам
табиғат әлемінің заңдылықтарын терең білмей әрекет ете
алмайды.

Биологияның ғылым ретіндегі маңызы ерекше, өйткені
органикалық дүниенің тарихи дамуын, әртүрлі дәрежедегі тірі
жүйелердің құрылымы мен қызмет ету заңдылықтарын, олардың
өзара байланысын, тұрақтылығы мен динамизмін білу
биологияның қалыптасуында шешуші рөл атқарады. дүниенің
ғылыми бейнесін құра отырып, материалистік дүниетаным.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Зверев и. Д., Мягкова а. н. биологияны оқытудың жалпы
әдістемесі. - М.: Ағарту, 1985.

2. Ильченко в. р. физика, химия және биология қиылыстары. - М.:
Ағарту, 1986.

3. Максимова В. Н., Груздева Н. В.биологияны оқытудағы
пәнаралық байланыстар.- М.: Ағарту, 1987.

4. Комиссаров б. д. мектептегі биологиялық білім берудің
әдіснамалық мәселелері. — М.: Ағарту, 1991. — 160 б.4.
Родионова Е.П., Васильва Т.

Ұқсас жұмыстар

Тау жыныстарының үгілуі

Экологиялық қауіпсіздік

Педагогиканың ғылыми таным саласы - тәрбие

Жалпы тіл білімі тіл ғылымының зерттеу нысаны

Теория негізі

Шетел тілін оқыту әдістемесінің басқа ғылымдармен байланысы

Тас дәуірінің кезеңдерін ата

Жаратылыстану ғылымы

Физика – табиғатты зерттейтін ғылым

Адам және жануарлар физиологиясы

Пәндер