ҰЛЫҚБҮБІ ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚ

Презентация қосу

ДЕВИАНТТЫЛЫҚ ЖӘНЕ
ҚЫЛМЫСКЕРЛІКТІҢ
ӘЛЕУМЕТТАНУЛЫҚ
ҚҰРЫЛЫМДАРЫ
ЖАСАҒАН: СЛЯМОВ СҰЛТАН, ҚАЙЫПБАЙ СЫМБАТ, ТҰРДЫБАЙ
ҰЛЫҚБҮБІ
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ

• Девиантты мінез-құлық ( лат. deviatio - ауытқу) - жалпыға ортақ
ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет, осы ережелерді бұзатын
адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары; қабылданған құқықтық
немесе моральдық нормаларды бұзған адамның мінез-кұлқы.
• Қоғамдағы қабылданған өлшемдерден ауытқудан тұратын,
жеткіншектердің девиантты мінез- құлқын көрсетуі шешімді талап ететін
күрделі де, көп аспектілі мәселе. Оны зерттеу әлеуметтік тапсырыспен
айтып жаздырылатын себепші болатын, ең алдымен, әлеуметтік феномен
ретінде девиантты мінез-құлқының мәнін ашу қажеттілігі.
Девиантты мінез құлықтың мәнін ашу “норма”түсінігімен байланысты.
Өйткені норманы бұзған,яғни нормадан ауытқыған адамның мінез
құлқыдевиантты мінез құлық болып табылады.Әлеуметтік норма бұл нақты
қоғамда тарихи түрдепайда болған тұлғаның, әлеуметтік топтың
немесеұйымның шектелген іс әрекеті. Норма мінезқұлықтың реттелуін
қамтамасыз етеді және мінезқұлыққа әлеуметтік қадағалау жасайды.
Девиантты мінез құлықты әлеуметтанулықтұрғыдан ең алғаш болып
Э.Дюркгейм түсіндірді. Оләлеумееттік және мәдени факторлардың
мәнінашатын “аномия” түсінігін ұсынды. Аномия бұлреттіліктің,
заңдылықтың болмауы.Сонымен қатар, девиантты мінез құлықтызерттеген
Р.Мертон болып табылады. Р.Мертондевиацияның себебі қоғамның мәдени
мақсаттарымен оған қол жеткізудің әлеуметтік қолдау тапқанқұралдары
арасындағы алшақтықта деп санайды.Р.Мертонның пікірі бойынша
адамдар алдына мақсатқояды, сол мақсатқа жету үшін түрлі
жолдардытаңдайды. Мәселен, жақсы немесе жаман жолдар.Жақсы
жолмен мақсатына жете алмаған адам жаманжолмен жетуі мүмкін, бұны
да девиацияның біртүріне жатқызуға болады.
В.Д.МЕНДЕЛЕВИЧ
В.Д.МЕНДЕЛЕВИЧ ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ
ҚҰЛЫҚ ҰҒЫМЫ
• В.Д. Менделевич девианттылық бұл өлшеммен патология
арасындағы өлшем деп көрсетеді. Девиантты мінез-құлықты
өлшем іліміне сүйенбей анықтай алмаймыз. Медицинада өлшем
бұл денсаулығы мықты адамдар болса; педагогикада барлық
пәндер бойынша үлгерімі жақсы оқушы; әлеуметтік өмірде
қылмыстың болмауы. Ең қиыны көптеген адамдарға тән мінез-
құлық қасиеттерінің жиынтығы ретінде психологиялық өлшемді
анықтау. Бұл идеал өлшемі болып табылады .
Л.ПОЖАРДЫҢ ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ
ҰҒЫМЫ
• Л. Пожардың өлшемді үш түрлі мағынада қарастыруды ұсынуы да
кездейсоқ емес, яғни статистикалык, функционалды (жеке
даралык) және идеалды, Бұл жердегі идеалды өлшем тұлғаның
қолайлы әлеуметтік жағдайда өмір сүруінің тиімді тәсілі. Демек
әрбір индивидтің дамуында өзіндік ерекше жолы болады, яғни
әрбір ауытқуды осы бағытпен салыстырмалы түрде девиация деп
атауға болады. Сонымен функционалды (индивидуалды) өлшем
индивидтың жеке даралығын басты назарға алады, бірақ жалпы
адамдарға, жағдайларға конфликтілі қандайда бір қасиеттерді
көрсетпейді.
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ МАҒЫНАСЫ

• Кең мағынасында девиантты мінез-құлық кез келген әлеуметтік
ережелерден (мысалы, оның ішінде жағымды: батырлық, аса
еңбек-қорлық, альтруизм, өзін құрбан ету, аса үлкен рөл ойнау,
жетістіктермен қатар, жағымсыз: қылмыс, қоғамдық тәртіпті бұзу,
адамгершілік ережелерін, дәстүрді, әдет-ғұрыптарды аттап өту,
өзіне-өзі қол жұмсау және т.б.) ауыт- қушылықты білдіреді.
ДЕВИАНТТЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ҮШІН ЖАЗАЛАУ

• Ал, тар мағынасында қалыптасқан құқықтық және өнегелік
ережелерді тек белінен басып, аттап өту деп түсініледі.
Мүндай девиантты мінез-құлық әлеуметтік өмірді ыдыратып,
әлеуметтік аномияға әкеп соқтырады. Ол конформизмге қарама-
қарсы. Девиантты мінез-құлық әлеуметтік себептері қоғамның
мәдени құндылықтары мен оларға қол жет- кізудің әлеуметтік
қолдау тапқан құралдарының арасындағы алшақтықта (Р.Мертон),
әлеуметтік құндылықтардың, ережелердің, қатынастардың
әлсіздігі мен қарама-қайшылықтығында (Э.Дюркгейм). Девиантты
мінез-құлыққа жауап ретінде қоғам немесе әлеуметтік топ
арнайы әлеуметтік санкциялар қолданып, өз мүшелерін ондай
қылықтары үшін жазалайды.
ҚОРЫТЫНДЫ

Девиантты мінез-құлықтың қоғамдағы жағымсыз көрініске
жататыны анық. Адамзат мінез-құлық өлшемінен ауытқымас үшін,
балаларға өмірдің жағымсыз қырларын уақытында жеткізіп отыру
қажет. Себебі мінез-құлықтың негізі дәл осы бала кезде қалыптасып
үлгереді. Девиантты мінез-құлық көбіне тәрбие, білім беру,
қоғамдағы әлеуметтік жағдай, отбасылық ахуал сияқты
факторларға байланысты туындайтыны анық .

Ұқсас жұмыстар

Девиантты мінез

Девиантты мінез - құлық ұғымы

Девиантты мінез - құлықты балалармен педагогикалық жұмыс жайлы ақпарат

Девиантты мінез - құлықтың себептері

Девиацияның формалары

ӘЛЕУМЕТТІК ДЕВИАЦИЯ

Девиантты мінез-құлықты балалармен педагогикалық жұмыс

Девиантты мінез - құлық психологиясына қысқаша сипаттама

“Девиантты мінез-құлықты баллармен педагогикалық жұмыс”

Девиантты мінез - құлықтың қалыптасу кезеңдері

Пәндер