Дәм сезу механизмі

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы:Дәм сезу рецепциясының механизмі.

Орындаған:Нисан.Н
Тобы:ЖМҚА-205-21
Қабылдаған:Джамашева.Г
Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлімдер
2.1 Дәм қабылдағыштары.
2.2 Дәм сезу механизмі 2.3 Дәм сезу аймақтары
2.4 Дәм талдағыштарының адаптациясы
2.5 Дәм сезу патологиялары.
2.6 Иіс сезу,дәм сезу,көру талдағыштарының өзара әрекеттесуі.
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
I. Кіріспе
• Сезімдік жүйелер организмнің өзін қоршаған ортамен өзара әрекеттесуін
жүзеге асыруда маңызды орын алады.Сезімдік жүйелер немесе талдағыштар
белгілі бір райлы ақпаратты қабылдауға және тануға арнайы құралған
құрылымдардан тұратын жүйке жүйесінің күрделі бөлігі.
• Дәм сезу жүйесі ауыз қуысына түскен тағамның сипатын,мөлшерін және
түрін анықтап,организмнің тіршілігін,зат алмасуын,сыртқа ортаға
бейімділісін қамтамасыз етеді.
• Дәм және иіс талдығыштары бұл екі сезім бір-бірімен тығыз
байланысты.Олар асқорыту процесінде үлкен рөл атқарады,сондай-ақ
иісті,дәмді сілекей бездері мен асқазан бездері көмегімен қамтамасыз
етеді.Сондай-ақ ағзадағы өткір заттар,жағымсыз иістер осы ақпараттар
адамның иіс сезу қабілетін төмендетеді.
• Дәм қабылдағыштары-дәм сезу баданасы тілдің түпкі
жағына,жұмсақ таңдайда,тілше мен жұтқыншақтың шырышты
қабықшасында орналасқан.Әсіресе тілдің ұшында,екі бүйірінде
және түпкі жағында көп кездеседі.
• Дәм баданалары тілдің емізікшелерінде орналасқан.Бұларды
емізікшелер арасындағы бездердің сөлі шайып
отырады.Қабылдағыштардың ұзындығы=10-20 мкм,ені=3-4 мкм
• Ұшқары жеріндегі өте сезімтал шағын түктердің саны =30-
40.Демеуші заттар дәм сезуші жасушаларға бадананың тесіктері
арқала өтеді.
• Дәм баданасынан 3-4 жуйке талшыктары шығып рецепторлы-афферентті
синапсты құрайды. Ауыз куысынын әр аймагындаы дәм сезу баданалары
әртурлі жүйкелермен байланыскан:
• Тілдін алдынғы 2/з бөлігі- бет жуйкесі
• Тілдін арткы 1/3, жумсак жэне катты тандай, бадамшалар- тіл-жуткыниак
жуйкесімен
• Жұткыншақ тілше бөлімдері- кезеген жуйкемен нервтендіріледі. Осы жүйке
талшықтары дәм сезу анализаторынын бірінші нейронын құрайды. Содан
сопақша мидын жалыз будасына келіп, ішкі ілмектін кұрамында таламуска
жетіп екінші нейронды құрайды.Орталык бөлім Таламустан жуйке
талшықтары улкен ми кыртысындагы ушінші нейронға барады.Дәм сезу
анализаторынын кыртыстык белімі ми кыртысынын соматосенсорлык
аймағынын теменгі белімінде орналаскан.
Дәм талдағыштарының адаптациясы
• Жас ұлғайған сайын ажырату сезімталдығы кемиді. Дәрі
қабылдау, темекі шегу дәм сезімталдығын төмендетеді
• Дәм сезудің жойылуы - агевзия.
• Дәм сезудің кемуі - гипогевзия.
• Дәм сезудің қалыптан тысқа әуес болушылығы – парагевзия
Иіс сезу,дәм сезу,көру талдағыштарының өзара әрекеттесуі.
Көру анализаторы
• Көру талдағышы ең жақсы дамыған қүрылым. Оның қызметі
нәтижесінде организм қоршаған ортаны бағдарлап,
айналасындағы заттардың түсін, пішінін, көлемін жөне оларға
дейінгі ара қашық-тықты ажыратады.

• Эволюциялық даму барысыңда көру мүшесі жарық пен түсті
ажы-ратуға бейімделген. Адам мен сүт қоректі жануарларда ол
дамудың ең жоғары деңгейіне жеткен.
III. Қорытынды
• Дәм және иіс талдығыштары бұл екі сезім бір-бірімен тығыз
байланысты.Олар асқорыту процесінде үлкен рөл
атқарады,сондай-ақ иісті,дәмді сілекей бездері мен асқазан
бездері көмегімен қамтамасыз етеді.Сондай-ақ ағзадағы өткір
заттар,жағымсыз иістер осы ақпараттар адамның иіс сезу
қабілетін төмендетеді
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
1. Сәтбаева Х.Қ. Өтепбергенов А.А. Нілдабаева Ж.Б. 231-238бет.
2. Қалыпты физиология: оқулық / РФ БҒМ ; ред. басқ. К. В. Судаков; қаз. тіліне
ауд. және жауапты ред. Ф. А. Миндубаева. - ; И. М. Сеченов атындағы Бірінші
МММУ ұсынған. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2015. - 864 бет. + эл. опт. диск
3. Сайдахметова, А. С. Физиологиядан тәжірибелік сабақтарға нұсқаулар: оқу
құралы / А. С. Сайдахметова, С. О. Рахыжанова. - Караганды : АҚНҰР, 2016. - 260
бет. с.
4. Адам физиологиясы. Динамикалық сызбалар атласы [Электронный ресурс] :
оқулық / К. В. Судаков [ж.б.] ; қазақ тіл. ауд. М. Қ. Қанқожа. - Электрон.текстовые
дан. (105Мб). - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2017. - 464б. с. Document shared on
www.docsity.co
5. https://www.aknurpress.kz/reader/web/1769

Ұқсас жұмыстар

Иіс және дәм сезу Мүшелері

Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері (зейін,түйсік,ой,сана,сөз) туралы ақпарат

Дәм қабылдағыштары

Талдағыштардың морфологиялық ерекшеліктері

Тілдің ұшы тәттіні

Сипап сезу Иіс сезу

Иіс буылтығының жіңішке кірпікшелері

Иіс кірпікшелері

Дәм сезу мүшесі

Көру мүшесі

Пәндер