Гендерлік әлеуметтену

Презентация қосу

БӨЖ
Тақырыбы: Әлеуметтену және бірегейлік

Орындаған:Сейдахметова Нұргүл
Қабылдаған:Юсупов Қуанышбек
Тобы: ППП-111
Жоспар

1. Әлеуметтену және бірегейлік теориялары

2. Гендерлік әлеуметтену.

3. Бірегейлік және тұлға. Рөлдер және мәртебелер

4. Пайдаланылған әдебиеттер.
Мақсаты:

Әлеуметтану пәнін тереңірек ұғындыру.
Студенттерге таныстыру. Әлеуметтану және
бірегейлік тақырыбын кеңінен ашып, талқыға салып
жан-жақты қарау. Гендерлік әлеуметтану, тұлға және
бірегейлік түсініктеріне шолу жасау.
Әлеуметтену – индивидтің нақты қоғамға, әлеуметтік топқа тән қүндылықтарды,
нормаларды, мінез-құлық үлгілерін игеріп, тұлғаға айналу процесі. Әлеуметтену
бастапқы (балалық шақ, бозбалалық кезең, жастық шақ) және екінші (егде жас)
болып бөлінеді.Әлеуметтену процесінің екінші маңызды ерекшелігі – бұл жеке
адамның әдейі (мысалы, тәрбие институттары арқылы) не әдейі емес, жасырын
(латентті) әлеуметтенуі. Бірінші жағдайда адам қиындықтармен қақтығыса
отырып, белгілі бір әлеуметтік рөльге тікелей енеді.
Екінші жағдайда әлеуметтік құндылықтар жүйесінің нақты қызметі жеке
адамның қалыптасуына әдейі болмаса да шешуші әсер беретіні меңзеледі.
Үшіншіден, әлеуметтену процесі – бұл
жеке адамның өз индивидуальдығын,
өзінді дара нақты келбетін табуы
екенін айрықша атап көрсету керек.
Ендеше, әлеуметтену процесі пассивті
бейімделуден бөлек, жеке адамның
әлеуметтік жағдайларға көнуінің,
оның белгілі бір стандартты
айырмашылықтарға ие болуының
емес, сыртқы (әлеуметтік) және ішкі
(биогенетикалық және рухани)
факторлар ықпалымен және жеке
адамның өзіндік белсенділігі
қызметінің нәтижесі.
Әлеуметтенудің механизмдерінің мағынасын ашып көрсететін болсақ, онда
олар төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады.
Еліктеу – индивидтің өзі еліктеп отырған объектінің
ерекшеліктері мен мінез-құлық үлгілерін айнытпай салуы.

Теңдестіру – теңдестіріп отырған топтың құндылықтарын
саналы түрде қабылдау;

Бейімделу – пассивті бейімделу қылығын таңдау.Адаптация –
белсенді бейімделу позициясын таңдау.

Конформизм (конформдық мінез-құлық) – келісімге келу,
субъектілік позициядан бас тарту.

Қолдау үлгісі – қалыптасқан əлеуметтік тəртіптерді қолдаудың
əрқилы түрлері.

Қақтығыс – субъектінің өзінің позициясының қарама-қарсы
тұрған жақпен сəйкессіздігін сезінуі.
Гендерлік әлеуметтену.
Гендердің әлеуметтануы әлеуметтанудағы ең ірі субфельдиялардың бірі болып
табылады және гендердің әлеуметтік құрылымын сыни түрде талдайтын
теориялар мен зерттеулердің ерекшеліктері, қоғамдағы басқа әлеуметтік
күштермен гендерлік өзара әрекеттесуі және жалпы гендерлік құрылымның
жалпы әлеуметтік құрылымға қатысты екенін көрсетеді. Әлеуметтанушылар
осы субфилде әртүрлі зерттеу әдістерімен, соның ішінде жеке басын
сәйкестендіру, әлеуметтік өзара әрекеттесу, билік пен қысымшылық, жыныс,
сынып, мәдениет , дін және сексуалдық сияқты басқа нәрселермен өзара
әрекеттесудің кең ауқымын зерттейді. басқалар.
Гендерлік әлеуметтенудің бірден бір
нәтижесі - өзін ер адам немесе әйел
ретінде анықтау болып табылатын
гендерлік сәйкестікті қалыптастыру.
Гендерлік сәйкестік басқалар мен өзіміз
туралы қалай ойлайтынымызды, сондай-
ақ мінез-құлыққа әсер етеді. Мысалы,
гендерлік айырмашылықтар есірткі мен
алкогольді асыра пайдалану, зорлық-
зомбылық, депрессия және агрессивті
жүргізу ықтималдығы бар.
Бірегейлік және тұлға
Бірегейлік мәселесі ғылымдағы, тұлғаның ішкі дүниесіндегі өзегі-»Мен» болады деп
болжамдайтын, «Мен» - тұжырымдамасымен тығыз байланысты. Бұл жердегі
«Мен» - сана –сезім түсінігіне көбірек жанасатын, адамның өзі туралы, басқалар
туралы ұғымдарынан туындайтын құбылыс.Бірегейліктің екі деңгейін бөліп
көрсетуге болады. Біріншісі – тұлғалық-психологиялық – адамның «Мен кіммін?»
деген сұрақтарға жауап іздеуі.

Ол тұлғаның, түрлі әлеуметтік топтарға
қатысуынан туындайды. Бірегейліктің
бұл деңгейі адамның қандай да бір топпен
байланысын, өзінің осы топқа қатысын
бағалауынан туындайды.Екінші деңгей
— әлеуметтік-психологиялық, тұлғаның
әлеуметтік топтарға қатысын білдіреді.
Адам өз тобын басқа да топтармен
салыстыра отыра, оны бағалап, сол
топтың мүддесі үшін қызмет етеді.
Әлеуметтік – психологиялық
бірегейліктің бір түрі ретінде ұлттық-
әлеуметтік бірегейлік қарастырылады.
Мұнда тұлға, өзінің белгілі бір ұлтқа тән
екендігін сезінеді.
Ұлттық бірегейлік тұлғаның өз таңдауы арқылы пайда болмай,
тумысынан немесе бала кезінен қандай да бір ұлттық ортада
тәрбиеленуінен туындайды.
Өмірге жаңа келген нәрестенің
тұлғалық сипаты, оны қоршаған
орта-ұлтының салт-дәстүрлеріне
сәйкес қалыптасады. Тұлға өз
ұлтының тілін, мәдениетін,
әлеуметтік ұлттық нормаларын
бойына сіңіреді. Мұндай тұлғаның
ұлттық сезімі табиғи үйлесімде
дамып, айналасындағы адамдармен
және өзінің ішкі дүниесімен
қайшылықта болмай
дамиды.Әлеуметтік бірегейлік
түсінігінің келесі бір ережелері
Үлкен психологиялық сөздікте,
әлеуметтік бірегейлік әлеуметтік
танымды ұйымдастырып, адамды
осы топтарға жатқызуын білдіреді
деп берілген.
Тұлғаны одан әрі әлеуметтендіру процессі тек қана адамдардың алуан түрлі
бірліктері мен топтық шеңберінде болуымен шектелмейді. Тұлғаны әлеуметтендіру
оны өз бетімен еркін азаматтың алдыңғы қатарлы тәжірибелеріне, мәдени бағалы
құндылықтарына,нысандарына, бағыттарына, т.б белсенді араласып, оларды
терең игеруге, бойына сіңіруге, өңдеуге мәжбүр етеді. Осылардың негізінде
тұлғаның ерекшелік қасиеттері одан әрі тереңдей түседі оның әлеуметтік тұрғыдан
өзін-өзі тануы, өзінше бағалау қасиеттері қалыптасады. Тұлғаның әлеуметтену
процесі.

Тұлға тек қана әлеуметтік қоғамдық
қатынастардың жемісі ғана емес, сонымен қатар
әлеуметтік іс- әрекет, қызмет қоғамның барлық
салаларында әрдайым көрініп отырады. Макс
Вебер іс -әрекетті біреуге бағытталуын,
нысаналануын тосу, күту, үміт ету дейді. Вебер
әлеуметтік іс -әрекетті, қимылды 4типке бөледі.
1.Ақыл ойдың мақсатқа бағытталуы. Мұнда
әрбір іс -әрекеттің мақсаты мен құрлымының
бір- біріне сәйкестігі көзделеді 2. Іс әрекетің
құндылыққа бағыталуы. Мұнда әрбір іс
әрекеттің басқа құндылық, бағалық үшін өмір
сүруі көзделген. Тұлға- әлеуметтік
қатынастардың объектісі және субъектісі ретінде.
Француз социологы Э. Дюркгейм
өзінің «Қоғамдық еңбек бөлінісі»
деген еңбегінде экономика
саласындағы процестердің
адамгершілік
принциптермен,моральменбайлан
ыстылығымəселесіне зор мəн
беріп, «егер де біз бүкіл

уақытымызды алатын іс-əрекетпен айналысу барысында, тек қана өз
пайдамыздан басқа еш нəрсені ойламасақ, онда пайдакүнемдікке
салынбаушылық, өз ісіңе жантəнімен берілгендік сияқты қасиеттер қалай пайда
болады? – деп сұрақ қояды.
Тұлғаның экономикалық əлеуметтенуіндегі ең маңызды мəселелердің бірі –
тұлғаның еңбекке деген жаңаша көзқарастарын, құндылықтарын, мотивациясын
қалыптастыру. Еңбекті биологиялық өмір сүру құралынан қоғамдық қажеттілік
үшін жүзеге асырылатын дəрежеге жеткізу қажет. Қазіргі кезеңде еңбектің қоғамдық
сипатының əлі де дұрыс дамымағандығы оны тауарлық-ақшалық қарым-
қатынастар деңгейінде қалдырып отыр. Тоталитаризм практикасы қоғамдық
өмірдегі құндылықтардың көп түрлілігінің əлеуметтік негізін, мотивациялық
бағдарлардың жекелік ерекшеліктерін жоққа əкеп тіреді.
Құқықтық əлеуметтену – индивидтің жалпы əлеуметтенуінің бір бөлігі, бір түрі.
Құқықтық əлеуметтену процесінде индивид құқықтық сауаттылыққа үйреніп, құқықтық
білім негіздерін игеріп, өзінің құқықтық мінез-құлқын практикада қолдануға дағдыланып,
құқықтық мəдениеттің белгілі бір деңгейін қалыптастырады. В.Н. Кудрявцев пен В.П.
Казимирчуктің көзқарастары бойынша, құқықтық əлеумет- тену тұлғаны əлеуметтік-
құқықтық қатынастарға тартып, саяси жəне құқықтық талаптарға, құндылықтарға
араластыру, жекелік құқықтық сана мен мəдениетті қалыптастыру процесі . Тұлғаның
рухани əлеуметтенуі адамдардың түрлі рухани құндылықтарды жасау, сақтау, тарату жəне
қабылдауына қатысты қатынастардың қалыптасуы негізінде жүзеге асады.
Бұл – тұлғаның мораль мен адамгершілік, этикалық
пен эстетикалық сенімдеріне, түсініктеріне сəйкес
құндылықтарды, талаптарды, мінез-құлық үлгілерін
қабылдау процесі. Рухани құндылықтар ретінде білім,
мінез-құлықтың моральдық талаптары, адамның
жақсылық, ақиқаттық, əдемілік, тəртіптілік жөніндегі
түсініктері қарастырылады. Бір сөзбен айтқанда,
бұлардың барлығы қоғамдық өмірдің рухани
мазмұнын құрайды. Тұлғаның мəдениадамгершілік,
интеллектуалдық, моральдық, этикалық жəне
эстетикалық мінез-құлқының белгілі бір деңгейі оқу
тəрбиелік жəне мəдени мекемелер арқылы, яғни
əлеуметтік жүйенің институттары арқылы
қамтамасыз етіледі. Осы айтылғандардың барлығы
тұлғаның əлеуметтік əлеуметтенуі туралы мəселеге
алып келеді. Көп жағдайда əлеуметтік əлеуметтену В.Г.
Немировский мен Д.Д. Невирко, С.В. Гришаевтің
көзқарастары бойынша, тұлғаның əлеуметтену
процесі болып табылады
Отбасылық əлеуметтену – бұл тұлғаның ісəрекетін отбасында қабылданған дəстүрге сəйкес
мінез-құлық үлгілерінің, талаптардың негізінде белгілі бір стандартқа сай дамыту. Тұлғаның
қалыптасуында балалар мен ата-аналар қарымқатынасының тəжірибесі ерекше рөл
атқарады. Отбасында адамгершілік-этикалық, діни, еңбектік тəрбиенің негіздері қаланады.
Тұлғаның əлеуметтенуіне маңызды агент
ретінде еңбек те үлкен əсерін тигізеді.
Еңбектік əлеуметтену – қоғамдық маңызы бар
еңбекпен айналысу барысында тұлғаның
еңбек дағдыларын, тəжірибесін жəне
дүниетанымдық көзқарасын
қалыптастыратын процесс. Қазіргі
уақытта «еңбек» ұғымымен қатар
«жұмысбастылық» ұғымы да кеңінен
қолданылып келеді. Адамның басты
құқықтарының бірі – еңбек ету құқығы жəне
бұл, негізінен алғанда, əлеуметтік кепілдігі бар
жұмысбастылықты қамтамасыз ету арқылы
жүзеге асады. Жұмыссыздықтың əсерінен
əлеуметтік байланыстардың үзілуі тұлғаның
девиантты мінез-құлқының кеңінен
таралуына алып келеді. Сондықтан да
жұмысбастылық қазіргі кезеңде тұлғаның
əлеуметтенуінің негізгі факторы болып
табылады. Жұмысбастылық мəселесінің
өзектендірілуі еңбектік əлеуметтену
ұғымымен қатар кəсіби əлеуметтену
ұғымының қалыптасуына алып келді.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Пайдаланылған әдебиеттер

Немировский В.Г., Невирко Д.Д., Гришев С.В. Социология: классические
подходы к анализу социальной реальности. – М., – 555 с.
Дюркгейм Э. Социология и теория познания // новые идеи в социологии. –
Спб., – С. 38 3 Кудрявцова В.Н., Казимирчук В.П. современная социология
права. – М.: Юрист, 1995. – 300 с.
Садырова М.С. Индикаторы профессиональной адаптации // Глобализация и
вопросы социологической адаптации. Материалы II конгресса социологов
Казахстана, Астана, 8 июля – Астана, 2005. Ч.1. – С. 226.
Linda Lindsey, Stephen Beach. Sociology: social life and social issues. Prentice
Hall, Upper Saddle River, New Jersey 07458. – 2000.– 733 p.

Ұқсас жұмыстар

Тұлғаның әлеуметтену кезеңдері

Әлеуметтену және бірегейлік

Қажеттіліктердің түрлері

БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫ ЖОСПАР

Кейінірек гендерлік зерттеулер шеңбері кеңейіп, пəнаралық мəртебе алған кезеңде гендер термині тіл біліміне жаңа мағынада енді

ГЕНДЕРЛІК ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ

ОБӨЖ КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ ҰЛДАР

Қазақстан Республикасындағы гендерлік саясат

ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Отбасындағы гендерлік рөлдер

Пәндер