Трансмиссивті инфекция қоздырғыштары

Презентация қосу

Кафедра «Микробиология, вирусология және иммунология»

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Трансмиссивті инфекция қоздырғыштары. Патогенді спирохеталар,
риккетсиялар және хламидиялар.

Орындаған: Алтынбекқызы А.
Тобы: В-ФҚБ-01-21
Қабылдаған: Одзял Д.Э.
Жоспар
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
• Инфекциялық ауруларды таратушылар
• Трансмиссивті аурулар
• Таратушылары
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қан немесе трансмиссивті аурулар (әртүрлі энцефаломиелиттер, гемаррагиялық
безгектер)аурудан сау адамға және жануарларға қан; сорғыш насекомдар арқылы
беріледі, кейде қосалқы көмекшілері болады, көбінесе табиғи-ошақты болып
келеді.Трансмиссивті механизммен берілетін жұқпалардың қоздырғыштары вирустар,
риккетсиялар, спирохеталар, олар табиғи ошақтық және табиғи антропургиялық
аурулар түрінде таралады, көбісі қауіпті және аса қауіпті жұқпалы аурулар қатарына
кіреді (мысалы: оба, туляремия,геморрагиялық қызбалар).Жабайы, ауылшаруашылық
және үй жануарлары қоздырғыштардың жұқпа көзі және сақтаушысы болады,
адамдардың сырқаттанушылығы кәсібімен тығыз байланысты, эпидемиялыш процестің
белсенділігі мен маусымдылық көтерілуі тасымалдаушы жәндіктердің тіршілік ету
мерзімдерімен байланысты. Қоздырғыштарды кенелер, бит, бүрге, масалар
тасымалдайды.
Негізгі бөлім
Негізгі бөлім
Инфекциялық ауруларды таратушылар
Инфекциялық ауруларды таратушылар
Инфекциялық ауруды таратушылар 2 топқа бөлінеді:
Инфекциялық
• Механикалықауруды таратушылар 2 топқа бөлінеді:
немесе арнайы емес таратушылар – инфекциялық аурудың
• Механикалық немесе арнайы емес таратушылар – инфекциялық аурудың
қоздырғыштарын ауыз аппаратымен,тұмсығымен немесе сыртқы қабаттарымен
қоздырғыштарын ауыз аппаратымен,тұмсығымен немесе сыртқы қабаттарымен
таратады және ішекке енуі де мүмкін. Бұл қоздырғыштар жәндіктердің денесінде
таратады және ішекке енуі де мүмкін. Бұл қоздырғыштар жәндіктердің денесінде
даму кезеңін өтпейді, көбеймейді. Механикалық таратушыларға құмырсқа, тарақан,
даму кезеңін өтпейді, көбеймейді. Механикалық таратушыларға құмырсқа, тарақан,
сона, шыбын — шіркейлер.
сона, шыбын — шіркейлер.
• Арнайы немесе биологиялық таратушылар- денесінде қоздырғыштар белгілі бір даму
• Арнайы немесе биологиялық таратушылар- денесінде қоздырғыштар белгілі бір даму
кезеңін өткізеді, көбейеді.
кезеңін өткізеді, көбейеді.
Арнайы
Арнайы таратушылар
таратушылар қоздырғыштарды
қоздырғыштарды 22 әдіспен
әдіспен жұқтырады:
жұқтырады:

•• Инокуляция
Инокуляция әдісі
әдісі қоздырғыштар
қоздырғыштар тасымалдаушының
тасымалдаушының қан
қан жүйесіне
жүйесіне қан
қан сору
сору арқылы
арқылы
түсіп,
түсіп, жұғады.
жұғады. Инокуляция
Инокуляция әдісімен
әдісімен кененің
кененің шағуы
шағуы арқылы
арқылы кенелік
кенелік энцефалит,
энцефалит,
Қырым
Қырым геморрагиялық
геморрагиялық қызбасының
қызбасының қоздырғыштары
қоздырғыштары таралады.
таралады.

•• Контаминация
Контаминация әдісі
әдісі қоздырғыштар
қоздырғыштар жәндіктердің
жәндіктердің нәжісімен
нәжісімен адамның
адамның сыртқы
сыртқы
терісіне
терісіне түседі,
түседі, шағу
шағу кезінде
кезінде зақымдалған
зақымдалған тері
тері арқылы
арқылы адамның
адамның денесіне
денесіне түседі.
түседі.
Бұл
Бұл әдіспен
әдіспен бүрге
бүрге арқылы
арқылы оба
оба аруы,
аруы, бит
бит арқылы
арқылы бөртпе
бөртпе сүзегі
сүзегі таралады.
таралады.
Трансмиссивті аурулар

Қан немесе трансмиссивті аурулар (әртүрлі энцефаломиелиттер, гемаррагиялық
безгектер) аурудан сау адамға және жануарларға қан; сорғыш насекомдар арқылы
беріледі, кейде қосалқы көмекшілері болады, көбінесе табиғиошақты болып келеді.
Трансмиссивті
Трансмиссивті инфекциялар
инфекциялар 22 түрлі
түрлі жолмен
жолмен
беріледі:
беріледі:

•• Тасымалдаушы-
Тасымалдаушы- адам
адам

•• Тасымалдаушы
Тасымалдаушы –– жануар-
жануар- тасымалдаушы-адам
тасымалдаушы-адам
Таратушылары
Масалар (Денге қызбасы, Малярия, Лимфатикалық филяриоз, Чикунгунья,
Карельский қызбасы),
Бүрге (Шагаса ауруы)
Биттер (Ришта ауруы, Тиф, Боррелиоз)
Шыбын (Сонная болезнь)
Мошки (Онхоцеркоз)
Кене (Кенелік риккетсиоз, Ку қызбасы, Марселдік қызба, Энцефалит, Ақтаңдақтық
қызба қоздырғышы,Цуцугамуши, Лайм ауруы)
Москиты (Лейшманиоз, Паппатачи қызбасы)
малярия
Лимфатикалық филяриоз

Онхоцеркоз)

Боррелиоз
шагаса ауруы Сонная болезнь

Кенелік риккетсиоз Лейшманиоз
Онхоцеркоз
Риккетсиялар
Грам теріс облигатты жасушаішілік паразиттер тобы. Қасиеттері жағынан бактериялар
мен вирустарға ұқсас микроорганизмдердің ерекше тобы. Риккетсиялардың сыртқы
түрі, көлемі жағынан бактерияларға шамалас, бірақ клетка ішінде тіршілік ететін
паразиттер болғандықтан, вирустар сияқты тірі клеткаларда ғана көбейіп, тіршілік
етеді. Арнайы антигендік қасиетке ие.
Рикетсия жасушалары полиморфты:
• Кокк пішінді
• Таяқша пішінді
• Жіп тәрізді
• Ұзынша таяқшалар
Gracilicutes класына, Rickettsiaceae тұқымдастығына, Rickettsia,
Orientia, Ehrlichia, Coxiella туыстастықтарынан тұрады.

Кокк пішінді Таяқша пішінді Жіп тәрізді Ұзынша таяқшалар
Кенелік риккетсиоз

Алғашқы ошағында регионарлы лимфа түйіндерінің ұлғаюымен, бөртпемен,
қызбалық жағдаймен сипатталатын, Rickettsia sibirica тудыратын жұқпалы табиғи-
ошақты ауру. Ауруды 1936 жылы Е.М. Миллем “кене қызбасы” деген атпен бірінші
болып зерттеген. 1949 жылы П.Ф. Здоровский мен Е.М.Голиневич ауру қоздырғышын
бөліп алды.
Gracilicutes класына, Rickettsiaceae тұқымдастығына, Rickettsia туыстастығына,
Rickettsia sibirica түріне жатады. Морфологиялық қасиеттері: таяқша немесе жіп тәрізді
пішінді, грам теріс бактерия. Электронды микроскопта ұзындығы 0,3-3мкм болатын
талшыққа ұқсас өсінділерді анықтауға болады.
Резистенттілігі: Жоғарғы температураға төзімділігі төмен, дезинфекциялық
заттарға төзімсіз.
Эпидемиологиясы: Бұл ауру табиғи ошықтық болып келеді. Табиғатта негізгі
қоздырғыш- кеміргіштер, кене және риккетсиялармен инфицирленген жануарлар болып
келеді. Кенелік риккетсиоздар белгілі географиялық аймақтарда- Киыр Шығыс, Сібірде
кездеседі.
Патогенезі мен клиникалық көріністері: Аурудың инкубациялық кезеңі 2 күннен 7 күнге
дейін созылады. Ауру кезінде дене қызуы 40С және одан жоғары температураға көтеріледі.
Лимфа түйіндері үлкейеді. Аурулардың 8085%-да 4-5 күн қанды бөртпелер кеудесінде, аяқ-
қолдың ішкі бетінде, содан кейін денесінің барлық жерінде пайда болады. Риккетсиялар
қанға түсіп, қызба мен бөртпені тудыра отырып, тері мен қан-тамырларын және миды
зақымдайды. Өлім-жітімдік байқалмайды.
Иммунитеті: Ауырған адамдарда тұрақты иммунитет қалыптасады. Кайталап ауырмайды.
Микробиологиялық диагноз қою: Риккетсияларды Здродовский бояу әдісімен бояйды.
Риккетсиялар қызыл түске , ал жасушалық элементтер көкшіл түске боялады.
Емдеуі : Емханаға жатқызып емдейді. Тетрациклин, Левомицетин, Антигистаминді
препараттармен емдеу жүргізіледі.
Цуцугамуши қоздырғышы
Цуцугамуши алғашқы қабыну ошағы теріде болатын, бөртпе
шығатын, лимфа түйіндерінің ұлғаюымен сипатталатын Orientia
tsutsugamushi тудыратын жұқпалы табиғи-ошақты ауру. Ауру
қоздырғышын 1930 жылы жапон ғалымдары Нагайо мен Огата ашты.
Gracilicutes класына, Rickettsiaceae тұқымдастығына, Rickettsia
туыстастығына, Orientia tsutsugamushi түріне жатады.
Морфологиясы: Таяқша пішінді. Грам теріс. Романовский-Гимзе
әдісімен бояғанда қара күлгін түске боялады және мононуклеарлы
жасушалардың цитоплазмасында орналасады.
Резистенттілігі: Кептіруге, қоршаған орта әсерлеріне төзімді. Бөлме
температурасында тез жойылмайды. Дезинфектанттарға сезімтал.
Эпидемиологиясы: ауру табиғи-ошықтық инфекцияға жатады. Инфекция көзі- тышқан
тәріздес кеміргіштер. Ауру қоздырғышын тасымалдаушықызыл денелі кене. Ауру
маусым-қыркүйек айлар аралығында белсенді болады. Қиыр Шығыста жиі кездеседі.
Патогенезі мен клиникалық көріністері: Риккетсиялар ауру кенелер шаққанда ағзаға
тусіп, қанға енеді. Қан тамырларының эндотелийінде көбейіп, түйіндер түзеді. Ауру
жалпы әлсіздікпен басталады. Инкубациялық кезеңі 7 күннен 18 күнге дейін созылады.
Клиникалық көрінісі қызбамен, бөртпемен сипатталады. Аурудың ағымы ауыр,
өлімжітімдігі жоғары. Ауру 2-3 аптаға созылады. Ауыр жағдайда ОЖЖ мен
жүрек-қантамыр жүйесі зақымдалады.
Иммунитеті: Аурудан кейін иммунитет ұзаққа созылмайды, тұрақсыз. Қайталап ауыру
байқалады.
Микрбиологиялық диагноз қою: Антиденелерді анықтауға негізделеді: КБР, ГАТР,
ИФТ.
Емдеуі: Тетрациклин қатарындағы антибиотиктер мен левомицетин, доксицилин,
хлорфеникол қолданылады.
Ку қызбаның қоздырғышы
Ку қызбасы –клиникалық көрінісі полиморфты , өкпенің зақымдалуымен сипатталатын,
Coxiella burnetii тудыратын жұқпалы ауру. Алғашқы рет 1937 жылы Ф.Бернет пен
М.Фримен Австралияда ауру адамнан бөліп алған. Gracilicutes класына, Coxiellaceae
тұқымдастығына, Coxiella туыстастығына, Coxiella burnetii түріне жатады.
Морфологиясы: Грам теріс, қозғалмайтын, таяқша тәрізді
құрылымдар. Облигатты жасушаішілік паразиттер.
Резистенттілігі: Физикалық, химиялық факторларға тұрақты. 90 градусқа
дейін қыздырғанда 1 сағаттан аса сақталады,қоршаған ортада ұзақ сақталады
Эпидемиологиясы: Ку қызбасы барлық жерде таралған. Сүтқоректілер , құстар,
буынаяқтылардың көптеген түрлерінде болады. Үй жануарлары мен кеміргіштердің
кейбір ттүрлері эпидемиялық қауіптілік турырады.
Клиникалық көріністері: Қоздырғыш қанға түсіп, көптеген ағзаларда таралады,
әсіресе өкпені зақымдайды. Ауыр түрдегі қызбамен өтеді.
Иммунитеті: Ку қызбасымен ауырғандарда ұзаққа созылатын тұрақты иммунитет
қалыптасады. Қайталап ауыру сирек кездеседі.
Микробиологиялық диагноз қою: Қаннан, қақырықтан, зәрден қоздырғышты бөліп
алуға негізделген. КБР, ИФТ серологиялық диагноз қойылады.
Емдеуі: Антибиотиктер мен хинолон қатарындағы препараттар қолданылады.
Қорытынды

• Инфекциялық процесс – соңғы нәтижесі инфекциялық ауруларға алып келетін сезімтал
адам организмі мен белгілі бір жағдайы бар ортадағы патогенді микроорганизмдер
қарымқатынасы нәтижесінде пайда болған процесс. Инфекциялық аурудың пайда болу
себебін білу болашақ дәрігер үшін өте маңызды.
Пайдаланылған әдебиеттер

• Медициналық микробиология.Оқулық/Рамазанова Б.А.,Құдайбергенұлы
Қ.,Котова А.Л. Ж.б.-Алматы.-2010 ж 683б

• “Жалпы микробиология» 2008ж Алматы

• Микробиология және иммунология [Мәтін] / Б. Т. Толысбаев, К. Б. Бияшев ;
ред. бас. Б. Т. Толысбаев. – 2-ші стереотип. бас. – Алматы : Нур-Принт,
2020. – 494 б.

• Сәтбай Әбилов «Молекулалық биология және генетика»

• Е. Ө.Қуандықов, Л. Е. Аманжолова «Молекулалық биология негіздері»

Ұқсас жұмыстар

Байланыс механизмі бар аурулар

Стоматологияда кездесетін аурухана ішілік инфекциялар

АУРУХАНА ІШІНДЕГІ ИНФЕКЦИЯЛАРДЫҢ ЖҰҒУ ЖОЛДАРЫ

Ауруханаішілік инфекция

Ауру ошағын жою бойынша жоспарды қадағалау

Күйдіргі бациллалары

Баяу Вирустық қоздырғышы. Приондар баяу инфекция қоздырғышы. Приондар баяу инфекция қоздырғышы қоздырғышы

Инфекциялық аурулардың классификациясы

Эпидемиялық процесс

Хирургиялық инфекция

Пәндер