Орта мектепте лирикалық шығарманы оқыту

Презентация қосу

«Орта мектепте лирикалық шығарманы оқыту
Мазмұны:
Кіріспе.........................................................................................................................
Негізгі бөлім...............................................................................................................
I. Лирикалық шығарманы оқытудың орта мектеп оқушыларының адамдық және танымдық қабілеттерін дамытудағы маңыздылығын
айқындау.....................................................................................................
1. Лирикалық шығарманы оқытудың танымдық маңызы.....................
2. Лирикалық шығарманы оқытудың тәрбиелік маңызы және оның маңызын жоғалтып алмау үшін оқу процесінде жүргізілуі керек
шаралар..................................................................................................
II. Орта мектепте лирикалық шығарманы оқытудың қазіргі кезде кеңінен қолданылып жүрген әдістерін талдау және осы әдістердің
тиімділігін сараптау...................................................................................
1. Орта мектепте лирикалық шығарманы оқытудың қазіргі кезде кеңінен қолданылып жүрген әдістері.......................................................
2. Орта мектепте лирикалық шығарманы оқытудың заманауи әдістерінің тиімділігін сараптау...............................................................
III. Орта мектепте қазіргі кезде оқытылуы тиіс өзекті лирикалық шығармаларды таңдау тәсілдері және таңдалған туындыларды
оқыту әдістемелерінде қолдану мүмкіндіктеріне мысал келтіру.........
1.Орта мектепте қазіргі кезде оқытылуы тиіс өзекті лирикалық шығармаларды таңдауда сүйену керек талаптар....................................
i. Қазақ авторларының шығармалары....................................................
2. Танымал шетел авторларының шығармалары негізінде лириканы түсіну деңгейін тексеру әдісін ұсыну.................................................
IV. Орта мектеп оқушылары үшін лирикалық шығармаларды оқу кезінде туындайтын түрлі қиындықтарды талдау және шешу
жолдарын ұсыну........................................................................................
1.Лирикалық шығарманы қабылдаудағы орта мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін талдау және осы ерекшеліктерге
байланысты оқыту үдерісіндегі кедергілерді анықтау, оларды шешуге бағытталған оқыту үдерісіне енгізілуі тиіс шарттар мен
әдістемелерді негіздеу.......................................................
2. Орта мектеп оқушыларына лирикалық шығармаларды оқыту кезіндегі электронды құрылғыларға деген тәуелділік мәселесін шешу
жолдарын ұсыну..............................................................................
3. Орта мектеп оқушыларына лириканы үйретуде олардың қызығушылығын арттыруға және сыныптағы дұрыс қарым-қатынас
атмосферасын қалыптастрыуға бағытталған оқытуды ұйымдастыру жолдарын ұсыну.........................................................................................
Қорытынды................................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер.......................................................................................
Тақырыптың өзектілігі: Лирикалық шығармаларды оқыту қазіргі кездегі оқыту бағдарламасына
кіріктірілген, алайда кей жағдайларда әдебиет пәнін, оның ішінде лириканы үйретудің маңыздылығына
күмәнмен қарау кездеседі. Күмәндану орта мектеп оқушыларының және олардың ата-аналарының
тарапынан байқалады, нәтижесінде оқушылардың лириканы оқуға деген ынтасы төмендеуі, лириканы
оқудан гөрі нақты ғылыми пәндерді оқуды жоғары қою мен осы тақырып төңірегінде мұғалім мен білім
алушылардың арасындағы келіспеушіліктер орын алуда.
Аталған жағдайдың туындауы орынсыз деуге болмайды, себебі соңғы жылдары оқу стандарттары мен
оқыту саясатында күрделі өзгерістер орын алды, бірақ әдебиеттік оқыту мен лириканы үйрету осы
өзгерістер шеңберінен тыс қалып қойды. Сонымен қатар, заманауи еңбек нарығында бәсекеге
қабілетті маман болу үшін қойылатын талаптар қолданбалы пәндер арқылы алынатын білімді қажет
етеді, ал қазақ тілінің мәртебесі көп жағдайда шет тілдерінен төмен тұруына байланысты әдебиет пен
лириканы оқу қажетсіз болып қалды деген жаңсақ көзқарас қалыптасқан және осындай пікір білім
алушылар ортасында кең таралуда.
Жағдайдың ушығуына орта мектепке арналған әдебиет оқулықтарын құрастыруда және мүғалімдердің
оқу жоспарына сай лириканы оқыту процесінде оқушылардың қызығушылықтары ескерілмеуі мен
сабақ барысында материалдың маңыздылығын оқушы санасына жеткізе алмау, сонымен қоса әлемдік
білім стандартына сай келмейтін, заманауи өзектілігі жоқ, оқушы үшін түсінуге қиын шығармалардың
таңдалып алынуы өз үлесін қосып жатыр.
Осы аталған факторлардың барлығы орта мектепте лириканы оқытудағы жаңа кедергілерге алып келіп
қана қоймайды, оқушы мен ұстаз арасындағы қарым- қатынас пен түсіністіктің бұзылуына, стресске,
оқушылардың лирикаға деген негативті көзқарасы қалыптасып қалуына, жалпы әдебиетке деген
қызығушылығының өшуіне тап қылады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Сондықтан осы курстық жұмыста лириканы
оқытудың қолданбалы маңыздылығы аз болса да, айтыла бермейтін тәрбиелік-
танымдық маңыздылығын көрсететін боламыз және орта мектеп оқушыларына
лириканы қажетті де қызықты оқу элементі ретінде насихаттауға бағытталған
оқыту әдістері мен өзекті лирикалық шығарма түрлерін ұсынатын боламыз. Осы
ретте, орта мектеп оқушыларының жастық - психологиялық ерекшелігіне,
ақпаратты қабылдау ерекшеліктеріне, концентрация төмендеуіне алып келетін
жалпыға ортақ және жекелеген фактораларға, оқушылардың заманға сай
қалыптасқан көзқарастары мен қызығушылықтарына тоқталып, осы
аталғандардың лириканы оқыту әдістерін таңдауда ескерәлуінің маңыздылығын
талдаймыз.

Курстық жұмыстың барысында алға қойылған міндеттер:
1. Лириканы оқытудың тәрбиелік-танымдық маңыздылығны айқындау
2. Лириканы оқытудағы ескерілу қажет жайттарды және оқыту процесінде
туындайтын қиындықтарды, оларды шешу жолдарын талқылау
3. Лириканы оқытудың тиімдлігін арттыруға негізделген оқыту әдістері мен
дұрыс таңдалған лирикалық шығармаларды ұсыну
Зерттеу кезеңдері:
Курстық жұмысты жасауда қолданылған
зерттеу әдістері: Теориялық кезең:

1. Ғылыми-әдістемелік ақпарат көздерін Зерттеуге қажетті еңбектерді өзектілігі мен тақырыпты
саралаау арқылы зерттеуге қажетті ашуға тигізетін септігіне қарай іріктеп алу
алғашқы ақпаратты жинау Анықтамалар мен әдістемелерден алынған ақпаратты
Педагогика саласында іргелі еңбектер жүйелеу арқылы зерттеу сауалдарына жауап табу
қалдырған ғалымдардың зерттеу Өзім тұрып жатқан аймақтағы орта мектепте лириканы
нәтижелерін талдау арқылы тақырыпты оқыту ахуалын білу мақсатымен практикалық әдістерді
терең ашу. (сқхбат пен сауалнама) қолдану арқылы зерттеу
2. Сұхбат алу жүргізу
Мүғалімдерден сұхбат алу арқылы қазіргі Өзіндік тәуелсіз зерттеуді жүргізуді жоспарлау, зерттеу
кезде орта мектептерде лирикалық базасы ретінде өзім тұрып жатқан аймаұтағы орта
шығармаларды оқытуда қолданылып мектеп оқушылары мен мұғалімдерін таңдап алу
жүрген әдістермен танысу. Сауалнама мен сұхбат сұрақтарын әзірлеу
3. Сауалнама жүргізу Практикалық кезең:
Орта мектепте білім алушылар арасында Орта мектепте оқушылар арасында сауалнама өткізу
анонимді сауалнама жүргізу арқылы Орта мектеп мғғалімдері арасында сұхбат жүргізу
олардың лирикалық шығармаларға деген Қорытындылау кезеңі:
шынайы көзқарасын білу және лириканы Өткізілген зерттеудің нәтижесін талдап, қорытындыға
оқу кезінде туындайтын қиындықтарды келу
сұрастырып білу.
1- әдіс: Сұхбат Күнделікті сабақ кезінде оқушылар әдетте жеке
Форматы: бетпе – бет сұхбат алу немесе жұппен жұмыс жасайтындығы айтылды
Түрі: анонимді Сабақ материалдары ретінде презентациялар,
оқулықтар, таратпа материалдар (тест парақтар,
Қатысушылар: Орта мектеп оқушыларына қазақ әдебиеті жазбаша тапсыралар бланктері, өтілетін шығарма
пәнінен білім беруші ұстаздар басылып шығарылған парақтар) қолданылатыны
Саны: 5 респондент анықталды
Ашық сабақта қолданылатын әдістерді сұрағанымда, бір
Жасы: 31-42
қызығы, жауаптар әр түрлі болды:
Жынысы: 1 ер және 4 әйел - Топтық жұмыс жасау үшін оқушылар жеребе тасату
Лириканы оқытуда сыныпта күнделікті қолданылатын әдістерді арқылы шағын топтарға бөлінуі керек
сұрастырдым, мұғалімдер берген жауаптар ұқсас болды және алынған - Топтар өздеріне тиессілі тапсырмаға сай белгіленген
жауаптарды былай реттестіруге болады: мерзім ішінде плакат жасап, тақырыпты сынып
Сабақ жүргізу барысы: алдында қорғап шығуы керек
- Жеке жұмыс үшін оқушылар тақырыпқа сай квиз
1. Лирика ұғымына анықтама беру және оны дәптерге жаздыру; өтіп, онлайн кроссвордты жылдам шешуі қажет
2. Оқушыларға оқулықта берілген лирикалық шығарманы кезекпен - Сабақ соңында әркім сабаққа және бір-біріне баға
оқыту; беруі керек
3. Үй тапсырмасы ретінде мұғалім таңдап берген лирикалық
шығарманы жаттап келуді тапсыру; Тағы да:
4. Лирикалық шығарманы құрылымна қарай талдау, өтілген - Лирикалық шығарманы мәнерлеп оқу
шығарманың мағынасын оқушылардың өз сөзімен жеткізуін сұрау; - Тақырыпқа сай видеоматериалдар көрсету
5. Пысықтау сұрақтарын қою немесе тест жүргізу секілді іс-шаралар
6. Алынған жауаптар мен оқушылардың сабаққа қатсудағы жүргіізіледі
белсенділігіне қарай оларды бағалау;
Қорытынды:
1. Мен сұхбат алған ұстаздардың сабақ өту әдістері ұқсас;
Себеп -салдары: бір жағынан өзіндік стандартқа бағытталса, екінші жағынан ұстаздың
индивидуалдығын жоюы мүмкін
2. Ашық сабақтарға күнделікті сабақтан гөрі көбірек мән беріледі.
Мүның болжамды себептері:
- тексеруші комиссия алдындағы жауапкершілік, яғни сыртқы бақылау
- күнделікті сабақты сапалы өткізуге ресурстың жетіспеушілігі және сабақ өтуді
ұйымдастырудың кемшілікьері
- мұғалімнің жұмыс орнындағы немесе өзге де негативті факторларға байланысты бәләм беруге
деге мотивациясының төмендеуі болуы мүмкін.
Салдары:
-Білім беру сапасында прогресс болмауы;
2-әдіс: Сауалнама
Форматы: онлайн
Түрі: анонимді
Респонденттік база: Орта мектеп оқушылары
Респонденттік базаға талдау жасау:
Қатысушылар саны: 60 оқушы
Қатысушылар жасы: 10-15 жас аралығы (
Жынысы: 30 ер бала, 30 қыз бала
Оқу үлгерімі: 20 үздік оқушы, 20 орташа үлгерімді
оқушы және 20 оқу үлгерімі нашар оқушы
Ескерту: зерттеу нәтижесі мейлінше нақты болуы
үшін респонденттер жастық, жыныстық, оқу
үлгерімдік белгілері бойынша теңдей үлестіріммен
алынды
3. Не себептен ?
Сауалнама сұрақтары және Жауап:
Ұнайды, себебі:
алынған жауаптар: - есте сақтау қабілетін жақсартады
1. Сіз оқитын мектепте әдебиет - мазмүны қызықты
сабағында лирикалық шығарма - тіл байлығын дамытады
- шабыт береді
оқытылады ма? - өлеңде адам сезімі мен эмоциясын дөп басыа айту
Жауап: шеберлігі бар
- білмеймін, бала кезден әдебиет жалпы түрде ұнайды,
Иә – 58 әсіресе лирика
Жоқ – 0 Ұнамайды, себебі:
Білмеймін - 2 - жаттау қиын
- шығармалардың сөздері түсінісксіз
2. Лирикалық шығарманы оқу - жаман баға аламын
процесі ұнайды ма? - қызық емес, іш пыстырады
Жауап: - пайдасыз ақпарат деп ойлаймын
- сынып алдында өлең оқуға қысыламын
Иә – 36 - не үшін керек екенін білмеймін
Жоқ – 19 - қазақша оқуға қиналамын
Нейтралды - 5 Нейтралды, себебі:
- кейбір кездері қызықты өлеңдер кездеседі, ал кей
кездері түсініксіз шығармаларды өтеміз
- шығарманы талдау ұнайды. бірақ жаттау ұнамайды
4. Лирикалық шығарманы оқуда сабақ барысында не
5. Лирикалық шығарманы жаттау маңызды ма
өзгергенін қалайсыз?
әлде түсіну ме?
Жауап:
- лирикалық шығарма жазған авторлардың Жауап:
көзқарасымен танысу қызықты, бірақ - Жаттау – 10
интерпретациялағанда тек мұғалімнің айтқанын - Түсіну – 40
қайталап айту ұнамайды, өз көзқарасымды ашық - Екеуі де теңдей маңызды - 10
білдіргім келеді 6. Лирика дегеніміз не? Лирикалық
- тек ескі заманның авторларымен емес, қазіргі шығармаларды білесің бе?
тірі авторлардың шығармааларымен де танысқым Жауап:
келеді, осы заманға қатысты лирикалық шығармалар - Толық және нақты жауап бере алды - 3
оқытылса деймін - Жаттанды анықтама бере алды, бірақ
- Өлеңді жаттап айту міндетті үй тапсырмасы лириканың не екенін түсінбейтінін жеткізді – 28
ретінде берілмесе екен деймін, себебі есте сақтау - Жалпы түсінігі бар, бірақ жауапта
қиын және жаттап келсең де ұмытып қалатын кездер қателер кездеседі – 12
жиі болады. Содан кейін нашар баға алып қаламын - Тек лирикалық шығармаға мысал келтіре
- Сабақ барысы қызықты болса деймін алды, бірақ анықтама бере алмады – 11
- Лирикалық шығарма мен әдебиет керексіз деп - Жауап бере алмады – 6
санаймын, бұл пәнді мүлдем алып тастағанын Ескерту: Жауап мейлінше шынайы
қалаймын болуы үшін, сауалнама анонимді түрде және
- Мұғалімді ауыстырғым келеді, тым қатал және
онлайн жүргізілді
сабақ өтуі ұнамайды
- Сабақ тек оқығысы келген оқушыларға бөлек
өтсе екен деймін, шулап кедергі жасайтындар көп
- Сабақ уақыты тым қысқа, тақырыпты ашып
үлгермейміз
- Сабақ тым ұзақ, біткеше ұйқым келеді
Зерттеу барысы:
Қолданылған бағдарлама/ қосымша (program/app) :
Телеграм - сауалнама
Себебі: телеграм кең қолданысқа ие, көп адам жауап бере алады;-интуитивті түрде
түсінікті болғандықтан әр түрлі жастағы қолданушыларға қолайлы;
Браузерді, аккаунтқа тіпкелулі қажет етпейді сондықтан уақыт алмайды, ыңғайлы;
Таратудың жеңілдігі;
Интернет әлсіз болғанда да жұмыс жасайды;

Форматы: онлайн (телеграм) және офлайн (басылып шығарылған сауалнама)
Себебі:
Барынша түрлі топтағы қолданушыларды қамту арқылы зерттеу тазалығын арттыру

Демонстрация:
Microsoft Power Point
Canvas
Зерттеудің қателіктері мен оны дұрыстау жолдары

Негізгі себеп:
Қателік: қазіргі кезде адамдар Зерттеудің жауап берушілер үшін маңызсыз болуы
Сауалнаманың қызықсыз болуы
сауалнама толтырғанды Сұрақтардың тым көп болуы
ұната бермейді, сондықтан Сұрақтардың түсініксіз болуы
көбісі: асығыс жауап береді, Сауалнаманы асығып тұрған, көңіл-күйі жоқ
адамдарға ұсыну арқылы асығыс қате жауап алу
байқамай қате жібереді;
шынайы емес жауап береді,
терең ойланбай, үстіртін Шешу жолдары:
жауап береді; Зерттеудің маңыздылығын түсіндіру үшін кішігірім
Осы себептен зерттеудің кіріспе жасау, қызықтыру;
Зерттеу сұрақтарының санын қысқарту
қорытындысы да қате болуы Сауалнамадан өзге де әдістерді қолдану, зерттеулі
мүмкін толықтыру
Сауалнамаға қолайлы орындарды таңдау (офлайн)
Зерттеу сұрақтарын үш тілде ұсыну

Ұқсас жұмыстар

Әліппеден жаңа сөздерді оқыту

Ғали Бегалиевтің әдістемелік мұралары

Ауызша тіл дамыту

Әдебиетті оқытудың инновациялық әдістемесі, технологиясы

Көркем шығармаларды талдау арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру

Эвристикалық әдіс

Жанр поэтикасы

Оқиғаның шиеленісуі

Проблемалық ситуация негізінде оқушының көркем әдебиетке деген қызығушылығын арттыру

Сыр сандық өлеңі

Пәндер