Қазақстандағы ғылыми зерттеулер: тарихи қалыптасуы, институттық инфрақұрылымы және даму бағыттары

Қазақстандағы ғылыми зерттеулер

Қазақстандағы ғылымның ежелден қалыптасқан дәстүрі бар: кеңес дәуірінен бастап республика ғылыми мекемелер мен жоғары оқу орындарының дамыған желісін мұра етті. 1994-2011 жылдар кезеңінде патенттерге берілген өтінімдердің жыл сайынғы саны 1576-дан 1732-ге дейін өсті

Орта ғасырларда қазіргі Қазақстан аумағында Әл-Фараби, Ю. Баласағұн, А. Яссауи, М. Хайдар Дулати, қ. Жалайыри сияқты ғалымдар жұмыс істеді.

ХІХ ғасырда Қазақстанның ғылымына орыс және қазақ шығыстанушылары: п. п. Семенов-Тянь-Шань, Н. п. Рычков, п. м. Мелиоранский, В. В. Радлов, В. В. Бартольд, А. А. Диваев, Ш. Ш. Уәлиханов, А. Құнанбаев, и. Алтынсарин және басқалар үлес қосты.

Зерттеу нәтижелері бойынша 877 патент алынды, техниканың 136 үлгісі әзірленді, ауыл шаруашылығы дақылдарының 193 сорты жасалды және сыналды, ауыл шаруашылығы жануарларының 14 жаңа түрі, желісі және тұқымы шығарылды және сыналды. 36 ғылымды қажетсінетін өндіріс үшін жобалау-конструкторлық және техникалық құжаттама дайындалды.

2003 жылы Қазақстан Республикасында ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді 267 ұйым орындады. Зерттеуші мамандардың ішінде 942 қызметкердің докторы, 2688 - ғылым кандидаты ғылыми дәрежесі бар.

Ғылымды дамыту 5 басым бағытқа шоғырланған: энергетика, шикізат пен өнімді терең өңдеу, ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар, өмір туралы ғылымдар, елдің зияткерлік әлеуеті.

Елде ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді орындайтын 400 - ден астам ұйым, оның 95-і - мемлекеттік ғылыми - зерттеу институттары, 121 - і-жоғары кәсіптік білім беру, 108-і-кәсіпкерлік қызмет секторы, 100-і-коммерциялық емес қызмет секторы жұмыс істейді.

Ғылыми ұйымдар

геологиялық ғылымдар институтының Алтай бөлімі. Қ. Сәтбаев атындағы Шығыс тау-кен металлургия ғылыми-зерттеу институты; Ғылыми-өндірістік бірлестігі; «Қазмеханобр» Өнеркәсіптік экология Мемлекеттік ғылыми-өндірістік бірлестігі; эксперименттік биология институты, ЖАҚ; биологиялық зерттеулер орталығының ботаника және фитоинтродукция институты (ЕМК) ; Шығыстану институты. Р. Сүлейменова; У. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және гидрофизика институты; академик Ө. М. Сұлтанғазин; Микробиология және вирусология институты; Химия ғылымдары институты. А. Бектұрова; Өнеркәсіптік биотехнология институты; «Фитохимия» халықаралық ғылыми-өндірістік холдингі, АҚ (бұрынғы. Фитохимия институты)