Әлеуметтік нормалар мен құқық нормаларын қолдану: маңызы, түрлері және құрылымы

Тақырыбы: Құқық нормаларын қолдану

1. Әлеуметтік нормалардың мемлекет үшін маңызы 1. 1 Әлеуметтік норма ұғымы

1. 2 Әлеуметтік норма түрлері

2. Әлеуметтік норманың бірі - құқық нормасы 2. 1 Құқықтық норманың жалпы түсінігі

Құқықтық норма - қоғамдық қатынастарды реттеуге қолданылатын әлеуметтік ережелердің бір түрі. Ол бүкіл халықтың мүддесін қорғаудың, мемлекеттің билігін, саясатын іс жүзінде асырудың құралы. Құқықтық норма қоғам мүшелерінің мінез - құлқын, іс әрекетін арнайы ережелермен реттейді.

Құқықтық норманың құндылығы

- құқықтың нормалар қоғамды реттеп басқарудың құралы, сол арқылы адамдардың, заңды тұлғалардың қарым - қатынастарына дұрыс бағыт беріп отырады;

- құқықтың нормалар қоғамдық құрылыс жүйені қорғаудағы ең сапалы құрал, нормативтік актілер қоғамға зиянды іс - әрекеттерге жауапкершілікті күшейтіп отырады;

- құқықтың нормалар қоғамның дамуына пайдалы қатынастарды қолдап, қолайсыздарын қысқартып, эканомиканың әлеуметтік жағдайдың жақсаруына мүмкіншілік жасап отырады;

- құқықтық нормалар қоғамда әділеттікті, теңдікті, бостандықты және тағы басқа демократиялық қағидаларды қалыптастырады;

- құқық нормалар халықаралық, мемлекетаралық байланысты, қатынасты жақсартудығ құралы

Құқықтық норманың құрылымы, жүйелері және түрлері

Құқықтық нормалардың өздеріне тән арнайы құрылымы болады. Құқықтық нормалардың құрылымы танудың теорияға және тәжірбиеге мәні өте зор. Оны меңгеру, білу арқылы заңгерлер құқықты қолдану процесі қызметінде кеңінен пайдаланады.

Құқықтық норманың құрылымы дегеніміз- қисынды мағынамен оның ішкі мазмұнының элементтерін айқындап көрсету.

Құқықтық нормалардың құрылымы мынандай элементтерден тұрады:

Гипотеза - өмірде болатын нақтылы жағдайларда құқықтық норманың қолданылуы.

Гипотеза құрамдық мағынасына байланысты мынандай түрлерге бөлінеді:

1) Жай гипотеза бір ғана жағдай болғаңда құқықтық норманың диспозиция іс жүзіне асырылады немесе қолданылады.

2) Күрделі гипотеза екі немесе бірнеше жағдайлар арқылы диспозиция қолданылады

Дәрежелі кесімдік сипаты бойынша болжамдар абсолюттік-кесімді және салыстырмалы кесімді болып бөлінеді.

Абсолюттік-кесімді гипотеза өзінің мәтінінде құқықтық норманы қолданудың және іс жүзіне асырылуының нақтылы жағдайлары мен шарттарын көрсетеді.

Салыстырмалы - кесімді гипотеза құқық нормаларын іс жузіне асыратын субъектілерге арнайы шеңбер көлемінде шарттардың бірнеше мүмкіндіктерін беруді бекітеді.