Калькуляциялық шығындардың схемасы

Презентация қосу

МОДУЛЬ 1.

№7. Баға белгілеудің
əдістері

Dr.Aziza SYZDYKOVA
ЖОСПАР

Курстың мақсаты
Баға жасаудың екі негізгі әдісі

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Бағаларды бастамалы өзгерту

Калькуляциялық шығындардың схемасы

Қорытынды
Үй жұмысы

БАҒА ЖАСАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ

Бағаны белгілегенде фирма сұранысқа және
ұсынысқа әсер ететін басқа да факторларды

Dr.Aziza SYZDYKOVA
есепке алу қажет.
Барлық факторлар баға реттегіш
факторларға жатады. Факторлардың саны
көп болғаннан кейін фирма баға жасаудың
икемді әдістерін қолдануға тиіс.
БАҒА ЖАСАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
Нарықта жетілген және жетілмеген бәсеке болуы
мүмкін.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Жетілген нарықта фирма нарықтағы қалыптасқан
бағаға көп әсер ете алмайды, жетілмеген де
керісінше.

Әтүрлі нарықтарда әртүрлі баға бәсекелесі болуы
мүмкін (монополияларда, жетілген нарықта). Фирма
жалпы алғанда өзінің шығындарына басқару жүргізу 4
қажет.
ІС ЖҮЗІНДЕ БАҒА АНЫҚТАУДЫҢ КЕЛЕСІ
ӘДІСТЕМЕЛЕРІ БОЛУЫ МҮМКІН:

Dr.Aziza SYZDYKOVA
ЖАЛПЫ АЛҒАНДА ФИРМА ЖЕТЕКШІЛЕРІ
КЕЛЕСІ СҰРАҚТАРДЫ ШЕШУ ҚАЖЕТ:
1) Шығындарды қайтарып, жақсы пайда
алу үшін қандай бағаны қою қажет? деген
сұрақтың орнына

Dr.Aziza SYZDYKOVA
«Біз қол жеткізе алатын нарықтық бағалар
негізінде пайда алу үшін қанша шығын
жұмсауымыз қажет» деген сұрақты шешу
қажет!

ЖАЛПЫ АЛҒАНДА ФИРМА
ЖЕТЕКШІЛЕРІ КЕЛЕСІ
СҰРАҚТАРДЫ ШЕШУ ҚАЖЕТ:

2) «Берілген тауарға сатып алушы қандай

Dr.Aziza SYZDYKOVA
бағаны төлеуге дайын» деген сұрақтың
орнына «Берілген тауардың біздің
тұтынушыларымызға құндылығы қандай
және фирма тауар бағасының осы
құндылыққа сәйкестігін қалай дәлелдеу
қажет» деген сұрақты шешу қажет

ЖАЛПЫ АЛҒАНДА ФИРМА
ЖЕТЕКШІЛЕРІ КЕЛЕСІ
СҰРАҚТАРДЫ ШЕШУ ҚАЖЕТ:

3) «Қажет сату көлемдеріне, нарық үлесіне

Dr.Aziza SYZDYKOVA
жету үшін қандай бағалар қолдану керек»
деген сұрақтың орнына « Қандай сату
көлемдері және нарық үлесі біз үшін ең
пайдалы» деген сұраққа ауыстыру керек.

Бұл сұрақтар қаржы бөліміндегі мамандар мен
маркетологтар арасындағы қарама-
қайшылықты шешуді талап етеді.
БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ

Фирма келесі бағалар түрлерін және оларды
жасау әдістерін қолданады:
1) жаңа тауарға бағаны белгілеу: ол өз

Dr.Aziza SYZDYKOVA
кезегінде патентпен қорғалған нарық үшін
шын мәнінде жаңа болатын тауар үшін
бағаны анықтау

БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
Ол үшін баға және сапа көрсеткіштерінің
ара-қатыстары қарастырылады.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
2) Тауар номенклатурасы шеңберінде
баға жасау. Мұнда фирма өзі шығаратын
тауар номенклатурасы бойынша бағалар

Dr.Aziza SYZDYKOVA
жүйесін құрып максимальды пайда алуға
тырысады.

4 типтік жағдай болуы мүмкін:

БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ

а) тауар ассортименті шеңберінде бағаны жасау. Әртүрлі

тауарларға әртүрлі деңгейлі бағалар орнатылады

Dr.Aziza SYZDYKOVA
б) толықтырғыш тауарларға баға орнату. Негізгі мәселе:

стандартты тізімге және қосымша, толықтырғыш тізімге нені

қосу қажет деген сұрақты шешу.

в) Міндетті қосылымдарға бағаларды орнату. Бұл

қосылымдар негізгі тауармен қоса қолданылу қажет. Кейде

оларға фирмалар асыра бағаларды қояды.

г) Өндірістің қосалқы өнімдеріне бағаны орнату. Оларды

өткізу нәтижесінде негізгі тауардың бағасы кемиді. 12
БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
3) Бағаларды географиялық қағидаға
байланысты орнату.
5 түрлі вариант болады:

Dr.Aziza SYZDYKOVA
а) тауар шығару орнында бағаны анықтау
б) транспорттау шығындарын қосып біріңғай

бағаны анықтау
в) зональды бағалар анықтау

г) базистік нүктеге қарай баға орнату

д) фирма транспорттау шығындарын өзі

төлеп баға орнатады.
БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ

4) Шегерімдері немесе келісулері бар бағаларды
орнату. Шегерімдер түрлері: таза ақшамен төлеу үшін;

Dr.Aziza SYZDYKOVA
тауар көлемі үшін;

5) Өткізуді ынталандыруға арналған бағаларды
орнату. Тұтынушыларды келтіру мақсатында
жасалынады: кейбір тауарларға, кейбір уақыт мерзімінде,
белгілі уақыт аралығында және т.с.с.

6) Дискриминациялық бағаларды орнату. 14
БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ
Бағаларды бастамалы өзгерту (инициативное
изменение):
1) Бағаларды төмендету. Бұл шара шығындарды

азайту шараларымен бірге өткізілу керек.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
2) Бағаларды өсіру. Оған себеп: инфляция,
артық сұраныстың болуы.

Тұтынушылардың баға өзгерісіне жауап беруі.
Тұтынушылар кейде бағаның өзгерісін сәйкес
түсінбеу мүмкін,яғни бағаның кемігенде
сұранысты керісінше азайтып, баға өскенде, өсіріп.

БАҒА ЖАСАУ ӘДІСТЕРІ

Бәсекелестердің баға өзгерісіне жауап беруі.
Бәсекелестердің мүмкін жауаптарын алдын-ала
дұрыс болжау қажет.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
Фирманың бәсекелестердің баға өзгертуіне
жауап беруі.
Ол үшін фирма келесіні білуі тиіс:
А) Бәсекелестің мақсаты қандай?

Б) Қандай мерзімге жасап отыр?

В) Фирманың нарықтағы үлесі және табысы қалай

өзгереді?
Г) Фирма жауабына бәсекелес қалай жауап беруі

мүмкін? 16
КАЛЬКУЛЯЦИЯЛЫҚ ШЫҒЫНДАРДЫҢ ЕКІ
СХЕМАСЫН АЖЫРАТАДЫ:

- толық шығындар базасындағы

Dr.Aziza SYZDYKOVA
калькуляция;
- тура шығындар базасындағы
калькуляция.

ТОЛЫҚ ШЫҒЫНДАР БАЗАСЫНДАҒЫ КАЛЬКУЛЯЦИЯ. КƏСІПОРЫННЫҢ
БАРЛЫҚ ШЫҒЫНДАРЫ ӨНІМДЕР БОЙЫНША БӨЛІНЕДІ., КӨП ЖАҒДАЙЛАРДА
ПАЙЫЗДЫҚ МӨЛШЕРЛЕМЕЛЕРДІ ОРТАША ШЫҒЫНДАРҒА ҚОЛДАНЫЛАДЫ.

Мысалы. А өнімін өндіруге кеткен шығындар- 400
мың.тң., Б өнімі үшін – 600 мың.тң., В өнімі үшін – 500
мың.тң. тура шығындар жұмсалды. Жанама
шығындар барлық өнімдер үшін (А, Б, В)- 300 мың.тң.

Dr.Aziza SYZDYKOVA
құрады. Тура шығындар- 1500 мың.тң. құрады. Тура
шығындардан жанама шығындардың пайыздық
мөлшерлемесін табу керек.
300*100 %/ (400+600+500)=20 %
Əрбір өнімнің тура шығындарына алынған бөлігіне (20
%) көбейтіп, осы бұйымға жіберілген жанама
шығындардың мөлшерін есептейміз.
А. ( 400*20 %)/100 %=80 мың.тң.

Б. (600*20 %)/100 %=120 мың.тң.

В. (500*20 %)/100 %=100 мың.тң. 18
ТУРА ШЫҒЫНДАР БАЗАСЫНДАҒЫ
КАЛЬКУЛЯЦИЯ.
Өнімді өндіру үшін тура байланыста болатын
шығындар ғана есептелінеді, яғни тура (тұрақтыі)
шығындар, ал жанама (өзгермел) шығындар

Dr.Aziza SYZDYKOVA
маржиналды табыспен бірге пайда болады. (М П).

Маржиналды табыс өнімнің бір бірлігіне (АМ П)- ол
баға мен тура орташа шығындар арасындағы
айырма
АМ = Р- АVС
П
Маржиналды табыс барлық өндірістің өнімі үшін
табыс пен тура шығындардың айырмасына тең
М = TR- VС
П 19

Ұқсас жұмыстар

Калькуляциялау

Тапсырыс калькуляциялау ведомості

Қоршаған ортаның тікелей және жанама шығындарын

Шығындар түсінігі

Ӛндірістік үстеме шығындар есебі

Өнім өндіру мен өткізуге кеткен шығындарды талдау

Өндірістік шығындар

Өнімді өндіру және өткізу шығындары туралы

ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУ МЕН ШЫҒЫНДАР ЕСЕБІНІҢ ҮРДІСПЕ - ҮРДІС ӘДІСІ

Ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу бойынша шығын есебі

Пәндер