Столпер - Самуэльсон теоремасы

Презентация қосу

Столпер-
Самуэльсон
теоремасы
Столпер – Самуэльсон
теоремасы.

ХХ ғасырдың ортасында (1948) американдық
экономистер П. Самуэлсон мен В. Столпер өздерінің
теоремаларын ұсына отырып, Хекшер - Олин
теоремасының дәлелдерін жетілдірді: өндіріс
факторларының біртектілігі, техниканың сәйкестігі,
мінсіз бәсекелестік және тауарлардың толық
ұтқырлығы жағдайында халықаралық алмасу елдер
арасындағы өндіріс факторларының бағасын
теңестіреді. Халықаралық сауданың нәтижесінде
өндірістің артық факторына қатысты нақты баға өседі,
ал тапшы фактордың нақты бағасы төмендейді.
Столпер - Самуэльсон
теоремасы.
Теорема тауар бағасының өзгеруі фактор иелерінің нақты сыйақысына қалай әсер ететінін
түсіндіреді. Еңбекті қажет ететін тауардың бағасы 10% - ға өсті делік. Егер факторлардың
әрқайсысының бағасы кем дегенде 10% - ға өспесе, онда еңбек шығындары мен капитал
шығындарынан тұратын өндіріс шығындарының өсуі 10% - дан аз болады. Алайда,
бәсекелестік жағдайында баға шығындардан жоғары болмауы мүмкін. Сондықтан
факторлардың кем дегенде біреуінің бағасы 10% - дан астам көтерілуі керек. Капиталды көп
қажет ететін тауардың бағасы өзгерген жоқ, бірақ екі фактордың бағасының өсуімен осы
тауарды өндіруге кететін шығындар да өсуі керек, сондықтан басқа фактордың бағасы
төмендеуі керек. Еңбекті көп қажет ететін тауарды өндіруге жұмсалатын салыстырмалы
шығындардың өсуі жалақының капиталды пайдаланғаны үшін жалдау ақысына қатынасының
артуымен қатар жүретіндіктен, еңбек қызметтерінің бағасы екі тауардың бағасына қатысты
өседі, ал капитал қызметтерінің бағасы салыстырмалы түрде төмендейді. Осылайша, еңбек
иесінің нақты сыйақысы өседі, ал капитал иесі - бұл кірістер екі тауарды сатып алуға қалай
жұмсалғанына қарамастан төмендейді. Осы тұжырымның арқасында сыртқы сауданың
дамуы мен ішкі кірістің бөлінуі арасында терең байланыс орнатуға болады, оны
экономиканың әр секторына ғана тән факторларды ескере отырып, бұрынғы түсініктемелер
арқылы жасау мүмкін болмады.
Столпер-Самуэльсон теориясының мәні

• Столпер-Самуэлсон теоремасы-бұл халықаралық сауда
айырбастауға қатысатын барлық елдердегі өндіріс факторларының
бағасын теңестіретін экономикадағы жағдайдың дәлелі. Столпер мен
Самуэлсон өткен ғасырдың қырқыншы жылдарында бұрын Хекшер
мен Олин жасаған жазбаларды аяқтады. Олардың теоремасында
жоғарыда аталған әсерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін бірқатар
болжамдар бар. Халықаралық айырбас өндіріс факторларына
бағаны реттеу тетігі ретінде әрекет етуі үшін келесі шарттарды
сақтау қажет: өндіріс факторларының біртектілігі, техникалық
жабдықтың сәйкестігі, мінсіз бәсекелестік, халықаралық айналымға
тартылған өнімнің ұтқырлығы.
Осы теорема арқылы халықаралық нарықтағы тауарлар
бағасының ауытқуы экономикалық қатынастар субъектілерінің
кіріс мөлшеріне қалай әсер ететінін түсіндіруге болады. Егер
игіліктің бағасы 10 пайызға өсіп, өндіріс факторларының құны
өзгеріссіз қалса, онда өндірістік шығындардың өсуі 10% - дан аз
болады.
Бұл процестерді мінсіз бәсекелестік жағдайында жүзеге асыру
баға шығындардан аспайтындығына әкеледі. Сонымен, өндіріс
процесіне қатысатын факторлардың кем дегенде біреуінің құны
тауардың бағасына сәйкес өзгеруі керек, яғни 10% - ға көтерілуі
керек.
Теореманың салдары.

Капиталды көп қажет ететін өнімді қарастырған кезде, егер баға өндірістің кем дегенде
екі факторына өсе берсе, өзгеріссіз қалады. Бұл жағдайда осы факторларға
байланысты өндірістік шығындар көбейе бастайды, ал үшінші факторға шығындар
азаяды.
Келесі үлгі байқалады. Капиталды көп қажет ететін өнімді өндіру көп еңбекті қажет
етеді, демек, еңбек пен жалдау шығындарының арақатынасы өзгереді. Жалақы үлкен
шығындарды талап етеді, өз кезегінде капитал бағасы төмендей бастайды. Осыдан
еңбек иесі кірісті көбейтеді, ал капитал иесі оны төмендетеді. Сонымен қатар, бұл
жағдайға өндіріске қатысатын факторларды алу әдісі әсер етпейді.
Осылайша, теорема елдің сыртқы экономикалық қатынастарының ішкі экономикалық
процестермен терең байланысын бағалауға мүмкіндік береді.
Назарларыңызға
рақмет!

Ұқсас жұмыстар

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАДАҒЫ ЖАЛПЫ ТЕПЕ-ТЕҢДІК

Халықаралық еңбек бөлінісі, интеграция

МЕНШІКТІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТЕОРИЯСЫ ЖӘНЕ КОУЗ ТЕОРЕМАСЫ

ЭКОНОМИКА САЛАСЫНДА НОБЕЛЬ СЫЙЛЫҒЫ ЛАУРЕАТТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

Хекшер - Олин моделінің мәні

Үшбұрыштарды шешу

Үшбұрыш АЕС

Пифагор теоремасы біздің өмірімізде

ТАКЫРЫБЫ МАТРИЦАЛАР

Үшбұрыш бұрыштары арқылы дәлелдеу

Пәндер