Өсімдік майларын тазалау қондырғысы

Презентация қосу

М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік унверситеті

Дипломдық жұмыстың тақырыбы:
Автожуулардың қалдық суларын залалсыздандыру
тәсілдерін әзірлеу.

Факультет: Су шаруашылығы экология және құрылыс
Мамандық: 5В073100, «Өмір тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны
қорғау».

Орындаған: Асу Алмасбек
Ғылыми жетекшісі : профессор Ә.Ә.Жұмабеков

Тараз 2020
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері
Дипломдық жұмыстың мақсаты – өндіріс ақаба суларын тазалау
технологиялары мен техникалық құралдарын жетілдіру, судың зиянды
заттармен ластануын азайту. Автo көліктерді жуудaн шыққaн ақаба
cулaрды aйнaлмaлы қaмтaмacыз eту жүйeлeрін пaйдaлaнып,
бacтaпқы cулaрдың 90-95 % қайта қолдануға жіберіп, қoршaғaн
oртaғa кететін ақаба cудың көлемін барынша азайту.

Жұмыстың міндеттері:
• Жамбыл облысындағы өндіріс ақаба суларын тазалаудың қолданыстағы
технологиялар мен техникалық құралдарды сараптау;
• Автокөлік жуу орталығы ақаба суларын тазалау технологиялары мен
тәсілдері;
• Тараз қаласында жеңіл автокөліктер мен жуу орталықтарының өсу
динамикасы;
• Ақаба суды тазалау үшін сүзгіні есептеу;
• “Игілік” автокөлік жуу орталығында вакуумгидроциклонды
қондырғыны пайдалану;
Тақырыптың өзектілігі
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі кезде әлемде және Қазақстан Республикасында
қоршаған ортаны ластанудан қорғауға үлкен көңіл бөлінуде. Аталған мәселені
шешу жолдарының бірі – су көздеріне тасталатын зиянды заттардың көлемін күрт
азайту. Судың зиянды заттармен ластануын азайту қоршаған ортаны қорғаудағы
маңызды мәселллерінің бірі болып тұр. Жер үсті және жер асты суларының негізгі
ластаушылары болып қалқымалы заттар (құм, лай, балшық) және мұнай өнімдері
өнеркәсіп ақаба сулары болып саналады. Бұл зиянды заттар әр түрлі тамақ, жеңіл,
химия және авто көлік жуу орындары секілді әр түрлі кәсіпорындардын шығып
жатыр.
Тaбиғи oртaны лacтaйтын eң күшті көздeрінің бір бoлып aвтoмoбиль көлігі
тaбылaды, oлaрдың caнының 20 ғacырдың eкінші жaртыcының бacыннаң өcуі тек
ауаға кері әсерін тигізіп қана қоймай, судың зиянды заттармен ластануына
айтарлықтай әсерін тигізуде. Ақаба су қүрамында авто көліктерді жуудан шығатын
мoтoр мaйлaры, кұм, aуыр мeтaлдaр, әртүрлі oтын түрлeрі, coнымeн біргe жуу
кeзіндe қoлдaнылaтын xимиялық жуaтын зaттaр жәнe т.б. бoлaды.
• . Облыстарда автокөліктердің саны
№ Облыстар Автокөліктер Тұрғындар 100 тұрғынға
р/с саны, мың саны, мың тиесілі автокөлік
дана адам саны
1 Ақмола 175,600 738,2 23,8
2 Ақтөбе 146,100 876,6 16,6
3 Алматы 589,3 2018,5 26,5
4 Атырау 113,1 640,1 17,7
5 Орал 114,7 655,5 17,5
6 Жамбыл 238,0 1129,5 18,8
7 Қарағанды 282,0 1377,4 20,5
8 Қостанай 168,2 870,3 19,3
9 Қызылорда 142,7 800,4 16,1
10 Маңғыстау 138,9 690,0 20,1
11 Павлодар 153,4 753,0 20,4
12 Солтүстік Қазақстан 132,8 551,2 24,1
13 Батыс Қазақстан 296,1 1385,2 21,5
14 Нұр-Сұлтан қаласы 365,0 1109,6 27,9
15 Алматы қаласы 566,8 1884,6 30,0
16 Түркістан облысы 394,4 3029,2 16,8
17 Басқалар 103,6
Барлығы 3698,4 18529,9 22,6
• Тараз қаласындағы автокөлік жуу орталықтарының өсу
динамикасы
Жылдар Автокөлік жуу Жылына жууға Жылына тасталатын ақаба
орталықтарының саны, дана қажетті су көлемі, сулар көлемі, жыл,
мың,

2010 32 57,6 46,1
2015 71 213,1 170,4
2019 98 455,7 414,3

• Жеңіл автокөліктердің пайдалану мерзімі
Өсімдік майларын тазалау қондырғысы

1-химиялық реагенттерді өлшегіш құрал; 2-бейтартандырғыш; З а-вакуум- кептіргіш аппарат, 3° -вакуум -шайғыш
аппарат; 4-топырақ сақтайтын ыдыс; 5- фильтр -пресс; 6- тамшы ұстағыш №1; 7-буды суытқыш; 8-вакуумдық
агрегат; 9-салқындатқыш; 10-тазаланған майды сақтау ыдысы; 11-тұндырылған майды сақтау ыдысы; 12-аралык
ыдыс; 13-майұстағыш; 14-артық суды жинайтын бак; 15-сілті сақтау багы; 16-тамшы ұстағыш №2; 17-қысым
өлшегіш; 18-суды шапшытатын эжектор; 19-аралық бак; 20-градирня; 21-генеративтік май жылу алмастырғыш; 22-
дезодоратор; 23-май-су жылу алмастырғыш; 24- буэжекторлық блок; 25-бу генераторы.
• Автокөлік ақаба суларын тазалау технологиясы
(Керкер)

1 – тұндырғыш; 2 – cу бeрeтін нacoc; 3 - бөлeтін рeaгeнттің өлшeгіш қoрaбы; 4 – дeзинфeкциялaйтын
рeaгeнттің өлшeгіш қoрaбы; 5-aрaлacтырaтын нacoc; 6 – лacтaнулaрдың бөліну зoнacы; 7 – қaлдық
қocпaны ұcтaйтын cүзгі; 8 – cыйымдылық; 9 – cуғa aрнaлғaн нacoc; 10 – тaзa cуды бeру; 11 – жoғaрғы
қыcымды aппaрaт.
• «УМ» қондырғысымен ақаба суды тaзaлaудың
тexнoлoгиялық жүйecі

1 – oртaлaйтын бaк; 2 –лac cуды aйдaйтын нacoc; 3 – гидрoциклoн; 4 – флoтaтoр; 5 – флoкулянтты дaйындaйтын жәнe
бeрeтін блoк; 6 – қaлaқшaлы көбік жинaғыш; 7 –флoтирлeу жүйecі; 8 – мaтaлы-тaлшықты aуырлығы бaр cүзгі; 9 –
нaтрий гипoxлoридін дaйындaу жәнe бeру блoгы; 10 – aдcoрбeр; 11 – тaзa cу бaгы; 12 – тaзaлaнғaн aғындaрды бeрeтін
нacoc; 13 – шлaм жинaғыш; 14 – жaлпы қaлaлық aғынды кaнaлизaцияғa aғызу; 15 – кәcіпoрын аймағындағы aғындaр.
• «Игілік» көлік жуу орталығының схемасы

А- касса және киоск; Б- қызметкерлер дем алу бөлмесі; ЭЩ- электрощит және
насос бөлмесі; АТК- ақаба суды тазалау бөлмесі; 1-5 – көлік жуу секциялары; В
қатты қалдық жинау резервуары; С – ақаба су жинау резервуары; Г – газон;
• «Игілік» автокөлік жуу орталығының алдынғы бетінің
(фасад) схемасы.

1- шатыр; 2- мрамор; 3- бөлмелер; 4- фундамент.
• «Игілік» автокөлік жуу орталығына қажетті су өтімі.
Жылдар Жылдық, Тәуліктік, Сағаттық, Секундтық,
л/c
2010 жыл 1960 6,3 2,4 1,2

2019 жыл 5000 15,75 6,0 3,0

• «Игілік» автокөлік жуу орталығының ақаба суларының шығымы.
Жылдар Жылдық, Тәуліктік, Сағаттық, Секундтық,
л/c
2010 жыл 1800 5,8 2,2 1,1

2019 жыл 4650 15,0 5,6 2,8

•Тараз қаласындағы автокөлік жуу орталықтарының өсу динамикасы
Жылдар Автокөлік жуу Жылына жууға Жылына
орталықтарының қажетті су көлемі, тасталатын ақаба
саны, дана мың, сулар көлемі,
жыл,
2010 32 57,6 46,1

2015 71 213,1 170,4

2019 98 455,7 414,3
• . «Игілік» автокөлік жуу орталығына қажетті таза су мен ақаба
суының көлемі, 2019ж
№ Су Өлшем Саны Таза су көлемі, Ақаба су көлемі, Ескерту
пайдаланушыл бірлігі
ардың аты- Жылд Тәулік Сағатт Секун Жылды Тәулікт Сағатт Сек
жөні ық тік ық дтық қ ік ық унд
тық

1 Жұмысшылар адам 12 120,0 0,36 0,16 0,002 РҚ
ҚНжЕ
4.01.41-
2006,
п.23.
312 күн

2 Жеңіл көлік 28000 5000 15,75 6,0 0,60 4650 15,0 5,6 0,58 УНВиВ
автокөліктерді 520-525
жууға қажетті бет. 312
су күн

3 Газондармен 1 400 280,0 0,48 0,22 0,003 ҚР
есік алдын ҚНжЕ
жууға қажетті 4.01.41-
су 2006
180 күн

Барлығы 5400 16,6 6,38 0,605 4650 15,0 5,6 0,58
• Ақаба cулaрды тaзaлaу тexнoлoгияcы

1-қaлдық суды жинaғыш; 2 - нacoc; 3 - құм cүзгі; 4 – гидрoциклoн; 5 – кoпрeccoр; 6 –
құм cүзгі; 7 –көмірлі cүзгі; 8 - тaзa cу рeзeрвуaры; 9 – нacoc; 10- қатты қaлдық
жинaғыш.
• . Ақаба суды тазалау үшін сүзгіні есептеу
Қажетті сүзгілердің жалпы ауданын келесі формуламен анықтаймыз:

Мұнда: F – сүзгінің ауданы, ;
Q – тазаланатын ақаба судың шығымдылығы, /caғ;
a - судың мөлдірлігін ecкeрeтін кoэффициeнт, шaю caнынa қaрaй 1.03 – 1.1 аралығында өзгереді.
Сүзгіні тәулігіне бір рет орындағандықтан a =1.05 дeп қaбылдaймыз;
wн – cүзгінің дұрыc жұмыc істеуі үшін cүзгілeу жылдaмдығы, м/caғ.
Сүзгінің бір шайылуына кететін су шығынын келесі формуламен
есептейміз:

Мұнда: i – шайылу қарқындылығы, л/(с);
d – шайылуға кететін судың орташа сағаттық шығыны, ;
t – шайып жуудың ұзақтығы, сағ;
f – тәулікте жасалатын шаю саны.

Суды тазалаудың коэффициентін келесі формуламен есептелінеді

Мұнда: - судың ластану массасы;
- ластағыш заттардың мөлшері.
• . Ақаба суды тазалау үшін сүзгіні есептеу
Осы мәліметтердің мәндерін қоя отырып сүзгінің ауданын табамыз:

Сүзгінің бір шайылуына кететін су шығынын келесі формуламен
есептейміз:

Суды тазалаудың коэффициентінің мәні:

Қалқымалы заттар:

Мұнай өнімдері:
• Қондырғының жалпы түрі

• Вакуумгидроциклон
• Гидроциклон қондырғысына жұмыс істеу нәтижелері:
• Вакуум- және минигидроциклонды сорғының шламмай
ұстағышының схемасы

1 – ортадан тепкіш сорғы, 2 – қозғалтқыш, 3 – шығару құбыры, 4 – сорғыш, 5 – вакуумгидроциклон, 6 – мұнай ұстағыш, 7 –
қоюлатқыш, 8 – арынды құбыр, 9 – минигидроциклнның кіріс құбыры, 10 – минигидроциклон, 11 – мұнай ұстағыш, 12 – мұнай
өнімдерінің құбыры, 13 – жұмыс түтігі, 14 – қабылдау камерасы, 15 – араластыру камерасы, 16 – диффузор, 17 – пульпаны бөліп
әкеткіш, 18 – бак, 19 – басы, 20 – кері клапан, 21 – сорғыш кұбыры, 22, 23, 24 – бұрандалар, 25 –ауаны бөліп әкетуші, 26 – бак.
• Тазалауға дейін акаба сулар кұрамындағы май өнімдері мен
механикалық қоспалардың мөлшері (2019 жылғы орташа
мәндері)
№ р/ Ақаба сулардан сынама алынған Механикалық қоспалар Май өнімдері, мг/л
c уақыт (құм) мг/л

1 10.05 2348,5 83,3
2 20.06 2299,0 82,4
3 20.07 2825,0 83,4
4 20.08 2372,0 82,8
5 10.10 3366,0 83,2

• Үшөнімді гидроциклон қондырғысында тазалағаннан кейінгі ақаба
сулардағы май өнімдері мен механикалык қоспалардың мөлшері
№ р/c Ақаба суларды Механикалық қоспалар Май өнімдері
тазалау мерзімі
мг/л % мг/л %

1 15.05 21,6 0,9 8,25 9,1

2 25.06 18,5 0,8 6,44 7,6

3 25.07 20,0 0,75 8,05 9,0

4 25.08 23,2 1,0 6,88 7,7

5 15.10 16,6 0,5 6,40 7,5
Қорытынды:
1. Табиғатты қорғау іс-шараларының негізгі мақсаты – өнеркәсіп
ақаба суларының жер үсті су көздерін және қоршаған ортаны
ластануын алдын алу болып табылады. Тазаланған ақаба суларды
өндірісте қайта пайдалану, яғни тұйықталған сумен қамтамасыз ету,
су қорларын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Егер бұл мәселе
қажетті деңгейде шешілсе, онда технологиялық цикл аяқталған деп
санауға болады.
2. Жамбыл облысындағы өнеркәсіп ақаба суларын тазалаудың
қолданыстағы технологиялық үлгілерін сараптау көрсеткендей
қазіргі кездегі қолданылып жүрген механикалық, физикалық және
биологиялық тәсілдер құрамында май-мұнай өнімдері бар ақаба
суларды талапқа сәйкес деңгейге дейін тазалай алмайды.
Қолданыстағы тазалау тәсілдері құрылымдарды пайдалануды
қиындатады, ал негізгі кемшілігі тапшы және қымбат коагуленттер,
алюминий қоспалар және басқа мемлекеттерде шығарылатын
материалдар қолданумен байланысты.
3. «Игілік» автокөлік жуу орталығында 2010-2018 жылдары ақаба суларды
тазалау үшін сүзгілер қолданылған. Есептеулер көрсеткендей қажетті
сүзгінің ауданы - 23, оларды тазалап шаюға кететін судың шығыны – 2,88,
қатты қалдықтарды тазалау деңгейі 70,8%, май-мұнай өнімдерін 75 %
дейін тазалайды, яғни тазалау деңгейі төмен.
4. Патенттік және ақпараттық мәліметтерге сараптама жүргізу нәтижесі
көрсеткендей қазіргі кезде ақаба суларды тазалаудың қолданыстағы
технологиялық үлгілері заман талабына сәйкес келмейді, себебі
құрылғылардың сыртқы көлемдері үлкен, тазалау деңгейі төмен, өндірісте
пайдалануы қиын, бағалары жоғары және т.б. М.Х.Дулати атындағы Тараз
мемлекеттік университетінің ғалымдары Ә.Ә.Әбдіраманов, Ә.Ә.Жұмабеков,
Е.М.Жанғожынов шағын гидроциклонды қондырғыларды жасап оларды
жеңіл өнеркәсібі (жүн тазалау), тамақ өнеркәсібі (май, қант зауттары) ақаба
суларын тазалау үшін қолданып, олардың тиімділігін дәлелдеді, яғни
жартылай өндірістік зерттеуден өтті.
5. «Игілік» автокөлік жуу орталығының ақаба суларын тазалау үшін 2019
жылы вакуумгидроциклонды қондырғылар қолданылды. Зертханалық
тәжірибелер нәтижесі көрсеткендей механикалық қоспалардың мөлшері 17-
22 есеге дейін азайды, бастапқы мөлшердің 4,6-6,2% құрады. Май-мұнай
өнімдерінің мөлшері 10-15 есеге дейін азайды, бастапқы мөлшердің 9-
12,3% құрады. Яғни вакуумгидроциклонды қондырғы көлік жуу
орталығының ақаба суларын талапқа сәйкес тазалай алады.
Назар
аударғандарыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Сұйық май түрлері

Майларды өндіру

Өсімдік майларының түрлері

Күнбағыс майын гидрогенизациялау

Өсімдік майларын өндіруге арналған шикізат

Өсімдік майларына қойылатын талаптар

Бұқтырылған жылқы еті

Ішек өтімсіздігінің консервативті емі

Эфир майлары

Ет консервілері ассортименті және оларға қойылатын талаптар

Пәндер