Қалалық тіршілік ортаның ластануы

Практикалық сабақ №1

Тақырып: Төтенше жағдайдағы тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздері.

Жоспар:

1. 1. Пәннің мақсаты және міндеттері.

1. 2. Төтенше жағдайлар жөнінде түсінік.

1. 3. Негізгі ұғымдар мен анықтамалар.

Сабақ мақсаты:

Болашақ мамандарды өмір тіршілігіне қауіпсіз және зиянсыз жағдайларды жасау жөнінде теориялық білім және практикалық дағдымен қаруландыру.

қауіпсіздік саласында жалпы біліктілікті көтеру, адамның ойлау қабілетін өмірдің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағыттау.

Сабақ міндеттері:

Пәннің ғылыми жүйедегі орнын анықтау.

ТЖ түрлерімен танысу, сипаттама беру.

Қауіпті және зиянды факторларды қарастыру.

ТЖ және курстың негізгі терминдерге сипаттама беру.

Тіршілік қауіпсіздік негіздері курсының мақсатына төмендегі мәселелер кіреді:

• қауіп-қатерді тани білу, оның түрін, болып жатқан жерін, мүмкін зардаптың зиянының шамасын, қатер болу мүмкіндігін және т. б. ;

• болғалы тұрған қауіп-қатердің алдын алу;

• қауіп- қатер болғанда төтенше жағдай кезінде білікті іс-әрекет жасау.

Қауіп-қатер түрлерін топтастыру:

шыққан тегі бойынша: табиғи, техногендік, антропогендік, экологиялық, биологиялық;

әсер ету әдістері бойынша: физикалық, химиялық, механикалық, биологиялық, жүйкефизиологиялық;

жинақталған орны бойынша: литосфералық, атмосфералық;

зардап, зияны бойынша: әлеуметтік, экологиялық, техникалық т. б;

байқалу саласы бойынша: өндірістік, тұрмыстық, спорттық, жол көліктік т. б

салдары бойынша: ауру табу, жарақат алу, әлсіреу, өрт т. б;

әрекет сипаты бойынша: сырбырлығы, белсенділігі т. б;

уақыты бойынша: соқпалы, кумулятивті т. б.

Қауіпсіздік

- бұл іс-әрекет кезінде қауіптердің болмайтындығы айқын болған жағдай.

Ол үшін үш негізгі міндетті атқару керек:

Тіршілік ортасы - табиғи ортаның, елді мекендердің және тұрғын ортаның адамға әсер етуі, табиғи, табиғи антропогендік және әлеуметтік-экономикалық факторлар кешені.

Тәуекел -

R = W *Y

мұнда:

W - жағдайы басталған жиілігі, 1 жыл;

Y - залал қаупі, теңге.

Мысал келтір?

Қоршаған ортаға теріс факторлар

Тәуекел түрлерінінің жіктелуі:

Тәуел түрі

Тәуекел объектісі

Тәуекел көзі

Жағымсыз оқиға

Жеке

Адам

Адам өмірі сүру жағдайлары

Ауру, жарақат, мүгедектік, өлім

Техникалық

Техникалық жүйелер мен объектілер

Техникалық жетілмегендігі, техникалық жүйелерді және нысандарды пайдалану ережелерiн бұзу

Авария, жарылыс, апат, өрт

Экологиялық

Экологиялық жүйелер

Табиғи ортаға антропогендік әсерлер, техногендік ТЖ

Техногендік, экологиялық апаттар, табиғи апаттар

Әлеуметтік

Әлеуметтік топтар

ТЖ, өмір сапасының төмендеуі

Топтық жарақаттар, ауру, өлім, өлім санының арттуы

Экономикалық

Материалдық қорлар

Табиғи және өндірістік тәуекелдің жоғарлауы

Қауіпсіздік құнының артуы, қауіпсіздік болмауы залал

Техносфераның және биосфераның өзара іс-қимылы

Адам жене техносфера

Қалалық тіршілік ортасы

Дүние жүзі халқының урбандалу деңгейі

Жыл

1880

1950

1970

1984

2000

Қала тұрғындары, %

1, 7

13, 1

Адам және техносфера

Судың ластануы

Топырақтың химиялық ластануы

Қалалық тіршілік ортаның ластануы

Ауаның аэрозольдермен ластануы

«Жарық ашаршылығының» дамуы

Инфекциялық аурулардың таралуы

Төтенше жағдай

Төтенше жағдай - мемлекетке төнген түрлі қауіпке байланысты елбасы немесе парламент жариялайтын уақытша режим. Ол табиғат апаты, соғыс қаупі, техногендік апат, халық ішіндегі толқу, т. б. жағдайларда жарияланады. Мұндай уақытта азаматтардың құқықтары мен бостандықтары саналы түрде шектеледі, бейбіт кездегі заңдар күшін тоқтатып, төтенше заңдар шығарылады.

Төтенше жағдай

- адамдардың қаза табуына әкелiп соққан немесе әкелiп соғуы мүмкiн, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргiзушi объектiлерге нұқсан келтiрген немесе келтiруi мүмкiн, халықты едәуiр дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тiршiлiк жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкiн авария, зiлзала немесе апат салдарынан белгiлi бiр аумақта туындаған жағдай;

Төтенше жағдай аймағы

- төтенше жағдай туындаған белгiлi бiр аумақ. Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар таралу ауқымына және келтiрген нұқсанның көлемiне қарай объектiлiк, жергiлiктi, өңiрлiк және жаhандық болып бөлiнедi;

Төтенше жағдайларды жою

- төтенше жағдайлар пайда болған кезде жүргiзiлетiн және адамдардың өмiрiн сақтап, денсаулығын қорғауға, залал мен материалдық шығындар көлемiн азайтуға, сондай-ақ төтенше жағдайлар аймағының одан әрi таралмауына бағытталған құтқару, авариялық-қалпына келтiру жұмыстары мен басқа да кезек күттiрмейтiн жұмыстар;

Төтенше жағдайлардың алдын алу

- алдын ала жүргiзiлетiн және төтенше жағдайлардың пайда болу қатерiн мүмкiн болғанынша азайтуға, адамдардың денсаулығы мен өмiрiн сақтауға, залал мен материалдық шығын мөлшерiн кемiтуге бағытталған шаралар кешенi.