Орта жүз қазақтары

Өткізген: ОҚО Мақтарал ауданы Абай а/о №21 Ю. Гагарин ЖОМ ММ Қазақ тілі мен әдебиет пәндерінің оқытушысы

Талипова Кадиша Охапқызы

Тәуелсіздікті аңсаған

ақын -Шортанбай Қанайұлы

Сабақтың тақырыбы:

Сабақтың мақсаты:

А) Білімділік: оқушыларға ХIХ ғасырдағы қазақ әдебиеті зар заман ақындары, Ш. Қанайұлының өмірі, шығармашылығы, өлеңдері жайлы толық түрде мәлімет беру.

Ә) Дамытушылық : ой - өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу.

Б) Тәрбиелік: елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Қолданылатын көрнекі құралдар: Көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, бүктемелер.

Оқыту әдісі: іздендіру, проблемалық,

практикалық оқыту жүйесі

Пәнаралық байланыс: тарих, әдебиет, қазақ т

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Жаңа сабаққа дайындық

3. Жаңа материалды баяндау

4. Жаңа сабақты бекіту, өткен

материалмен байланыстыру

5. Үйге тапсырма беру

6. Бағалау

Үй тапсырмасын сұрау.

ХIХ ғ. тарихи жағдай және әдебиеттің даму ерекшелігі.

Әбілхайыр хан

Анна Иоановна

1731 ж. Кіші жүз қазақтары Әбілхайыр

ханның бастауымен орыс патшасы

Анна Иоановнаға ант беріп, бағынды.

Анна Иоановна

Орта жүз қазақтары

Ресей патшасына

Абылай хан заманында

бағына басатаған еді

Абылай хан

Ұлы жүз қазақтары орыс

патшасына ХІХғасырдың

60-жылдарында бағынды.

Қазақ даласының Ресейге бағынуы

130 жылдай уақытқа созылды.

Ресей патшасы отарлау саясатын

біртіндеп жүргізді.

Қазақ даласына әскери бекіністер салып,

Ресейдің әр жерлерінен казактар мен

Украинаның жерсіз қалған шаруаларын

көшіріп әкеп, қазақтардың суармалы

шұрайлы жерлерін тартып әперуден

басталды.

Бұрынғы ел билеудің хандық жүйесі жойылды. Қазақтың хан,

төре тұқымдарынан шыққан аға сұлтандар отырғызылды.

Қазақ даласын шын мәнінде

өздері қойған, орыстың

әскери майор шенді

офицері басқарды

Қазақ халқы, оның елі үшін еңіреп туған ерлері

отарлық қысымдарға айқын қарсы болды

Кенесары Қасымов бастаған көтеріліс

отаршылдыққа қарсы күресте

елеулі орын алады.

Ол қазақтың хандық мемлекетін сақтап,

тәуелсіз ел болуды аңсады.

Қазақ әдебиетінде

«Топ жарған»

«Қаншайым»

«Кененің Арқамен қоштасқаны»

«Кенесары - Наурызбай» дастаны

«Жасауыл қырған»

Шөже Қаржаубайұлы

Орынбай Кертағыұлы

Сүйінбай Аронұлы

М. Өтемісұлы

Бұл ақындар өз заманының айтыскер,

сықақшыл, өткір тілді ақындар болды.

Ақындардың ақыны,

Айдын көлдей ақылы,

Жыр тұлпары - Сүйінбай, -деп

Жамбыл өзіне ұстаз тұтқан.

Сүйінбайдың айтыстары,

өткір сықақтары,

толғаулары көркемдік биікте тұр.

Мен қауіп еткеннен айтамын,

Кейінгі туған баланың,

Ұстай ма деп білегін,

Шая ма деп жүрегін.

Шашын, мұртын қойдырып,

Ащы суға тойдырып,

Бұза ма деп реңін.

Адыра қалғыр заманның,

Мен жаратпаймын сүреңін.

Мұрат Мөңкеұлы

Парасатты ер жігіт,

Жақсыдан ғибрат алады,

Ерінбей бейнет еткеннің,

Еңбегі дейді жанады.

Майлықожа

Біржан сал

Мәди Бапиұлы

Ақан сері

Үкілі Ыбырай

Балуан Шолақ

Сара

Ақын қоғамдағы адамдарды топқа

бөлмей, бәріне ортақ ой түйер

Образдар жасауға шебер. Адамның

жеке басының қадір-қасиетін,

мейірімділігін, қайырымдылығын,

өнерлілігін жоғары қояды.

Шәңгерей Сейіткерейұлы

Бөкеев

Ыбырай, Абай, Шоқан қазақтың реалистік әдебиетін кәсіптік

көркем әдебиет деңгейіне көтерді.

Жаңа сабақ

Тәуелсіздікті аңсаған ақын - Шортанбай Қанайұлы

1818 жылы Түркістанда туылып, өмірінің

соңғы жылдарын Қарқаралыда өткізді

Капитализмнің элементі қазақ

ауылдарына да ене бастады.

Әуелі қорлар зор болды,

Сондағы зорлар қор болды . . .

Қайыры жоқ бай шықты,

Сауып ішер сүті жоқ.

Мініп көрер күші жоқ,

Ақша деген мал шықты.

Бір насихат айтайын

Ендігінің мырзасы

Байлар ұрлық қылады,

Малы көзіне көрінбей.

Билер жейді параны,

Сақтап қойған сүріндей

Елге егін жайылды,

Байға қоңсы жоламас.

Бай кедейді көрмейді,

Кедей байға ермейді, -

1. Өлеңнің құрылысын талдау

Қайыры жоқ бай шықты,

Сауып ішер сүті жоқ.

Мініп көрер күші жоқ,

Ақша деген мал шықты.

2. Өлеңді сөйлем мүшелеріне талдау.

Сабақты пысықтау.

Абай

болашақты

болжаған

кемел адам

Шортанбай

Бодандықтан

құтылып,

Тәуелсіз ел

болуды

аңсаған

ақын

Ұқсастығы

Әділетсіздікті әшкереледі

Заңсыздыққа қарсы болды.

Әділ, шыншыл бол,

Кішіпейіл, ізетшіл бол,

Үлкенді сыйла.

Венн диаграммасы

Сабақты қорытындылау

Тест интервью

Шортанбайдың өзіне

тән ерекшеліктері

Шортанбай қай

жылы туылды?

Ш. Қанайұлы өз шығармаларында

нені жырлады?

Заманның бұзылған белгісі тек адамда ғана ма,

жоқ әлде табиғатта да бар ма?

Заманды бұзған кімдер?

Шортанбайдың шығармалары

өзіңе ұнады ма?

Шортанбай шығармаларынан қандай

тәлім-тәрбие алдың?

Тәуелсіздікті аңсаған Шортанбайдың

арманы орындалды ма?

Тәуелсіздік туралы

бір өлең оқып бер

Үйге тапсырма:

«Зар заман» ақындарына

шығарма жазу

Ұқсас жұмыстар

Құрылуы 1457 жылдың күзінде Әбілқайыр хан

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ - ТҮРК УНИВЕРСИТЕТІ ПРЕЗЕНТАЦИЯ

Емельян Пугачев көтерілісінде қазақтардың қатысуы

Жоңғар басқыншылығына қарсы Отан соғысының басталуы

Қазақ хандығына 550 жыл

Орта және Кіші жүзде хандық биліктің жойылуы

Қазақтардың Жоңғариямен сауда байланысы

XVIII ғасырдағы сауданың дамуы

Тәуелсіздікті аңсаған ақын –Шортанбай Қанайұлы

XVIII-XIX ғ. ұлт-азаттық көтерілістер

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz