Глюкозаға тән қасиеті

Көмірсулар

Оқытушы: Бозбаева Г. О.

Сабақтың мақсаты:

Маңызды биоорганикалық қосылыстар ретінде көмірсулар туралы білімдерін тереңдету, жүйелеу

Көмірсулар дегеніміз не?

Көмірсулар - көпфункционалды қосылыстар

бұл органикалық заттар, молекулалар көміртек, сутек және оттек атомдарынан тұрады, сутек пен оттек судың құрамындағыдай қатынаста болады (2:1) .

Көмірсулардың жалпы формуласы

Сn(H2O) m

Көмірсулардың функциялары

1. Биологиялық үрдістер үшін олар энергия көзі.

2. Организмде басқааралық немесе соңғы метаболиттердің синтезі үшін шикізат болып табылады.

Көмірсулардың үлесіне өсімдіктердің 80% және жануарлардың 20 % құрғақ заттары келеді.

Адамның тағамының 70% көмірсулардан тұрады.

Көмірсулар өте ертеден қолданылады - адамның алғашқы танысқан көмірсуы, бал .

Қант қамысының Отаны Индия - Бенгалияның солтустік - батысы Европалықтар қант қамысымен Александр Македонскийдің арқасында б. э. д. 327 жылы танысты.

Крахмалды ежелгі гректер ашқан.

Тарихи анықтама

1. 1747 жылы неміс химигі А. Маргграфом қант қамысын таза күйінде ашты

2. 1811 г. орыс химигі Кирхгоф алғаш рет глюкозаны крахмал гидролизінен алды

3. Алғашқы рет глюкозаның дұрыс эмпирикалық формуласын швед химигі Я. Берцеллиус 1837 ж. С6Н12О6 ұсынды

4. Формальдегидтен Са(ОН) 2 қатысында көмірсулардың синтезін 1861 ж. А. М. Бутлеров жасады

Көмірсулар = сахаридтер

Жай

(СН2О) n, n=3-9

моносахаридтер

Күрделі

Дисахаридтер

С12Н22О11

Полисахаридтер

Сx(Н2О) y

глюкоза

фруктоза

галактоза

С6 - гексозлар

рибоза

дезоксирибоза

С5 - пентозлар

сахароза

лактоза

мальтоза

2 гексозлар

крахмал

гликоген

целлюлоза

хитин

полигексозлар

Көмірсулардың молекулалық массасы көп болған сайын, заттың ерігіштігі азаяды және дәмі тәтті болмайды.

Көмірсулардың жіктелуі

Крахмал

Целлюлоза

Гликоген

(С6Н10О5) n

(гидролизденеді моносахридтердің көп молекуласына)

Көмірсулардың жіктелуі

Моносахаридтер

Дисахаридтер

Полисахаридтер

Глюкоза

( жүзім қанты)

Фруктоза

Рибоза

С6Н12О6

(гидролизденбейді)

Сахароза (қызылша немесе қамыс қанты)

Лактоза (сүт қанты)

С12Н22О11

(гидролизденеді моносахаридтердің 2 молекуласына)

Моносахаридтер - пентозалар

Рибоза

Дезоксирибоза

Моносахаридтер - гексозалар

Глюкоза

Фруктоза

Галактоза

Дисахаридтер

Сахароза (кәдімгі тағамдық қант) .

Ол көп мөлшердле қант қызылшасында қант қамысында кездеседі.

Мальтоза

Мальтоза (солод қанты)

Мальтозаны крахмал гидролизіне солодтағы ферменттермен әсер етіп алады.

Крахмал - көптеген өсімдіктердің қорлық полисахариді. Өнеркәсіпте оны картоптан алады. Бұл ақ ұнтақ.

Полисахаридтер

Целлюлоза (клетчатка) - табиғатта кең тараған: одан өсімдіктердің ұлпалары құралған. Мақта, сүзгіш қағаз - кең таралған целлюлозаның таза түрлері (96%) . Сүректің негізгі бөлігі - целлюлоза.

Полисахаридтер

Гликоген - жануар крахмалы, бауырда жиналады және адам мен жануар организмнің қорлық заты болып табылады.

Полисахаридтер

Қатты кристалды зат

Түссіз

Тәтті дәмі бар

Суда жақсы ериді

Глюкоза ерітіндісін индикатормен реакция ортасын анықтандар

Қорытынды: орта сипаты - бейтарап

Глюкозаның физикалық қасиеттері

Көпатомды спиртке сапалық реакция қандай? Қандай сыртқы эффектіден ол көрінеді?

Эксперимент №1 :

Глюкоза ерітіндісінің мыс гидроксидің (ІІ) әрекеттесуі

Қорытынды:

глюкоза көпатомды спирт

(глюкозаның бір молекуласы 5 гидроксил тобынан тұрады(-ОН)

Глюкозаның құрылысы мен құрамын дәлелдеу

Эксперимент № 2:

№1 эксперименттегі ерітіндіні қыздыру

Эксперимент № 3:

Глюкоза ерітіндісін күміс оксиді (І) аммиактағы ерітіндісмен әрекеттестіру

Аталған реакция қандай функционал дық топтың бар екендігін дәлелдейді? Көрінген қасиеттері бойынша глюкозаны органикалық қосылыстардың қай класына жатқызуға болады?

Қорытынды:

Глюкозада альдегидті топ бар, сондықтан ол альдегид болып табылады.

Молекуласында бірнеше функционалдық топ бар қосылыстар қалай аталады?

Глюкоза бифункционал ды қосылыс болып табылады, себебі 2 ФТ - бірі альдегидті және 5 гидроксильді.

Глюкозаның С6Н12О6 На молекулалық формуласы негізінде және қаралған химиялық қасиеттеріне байланысты глюкозаның мүмкін болатын құрылымдық формyласын ұсыңындар.