Натрий оксиді

Презентация қосу

Период және топ бойынша элементтер
қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары

10 сынып
Оқу мақсаты

10.2.1.2 период және топ бойынша химиялық элементтердің оттекті және
сутекті қосылыстарының қышқылдық – негіздік қасиеттерінің өзгеру
терийлері
заңдылығын түсіндіру;

Бағалау критерийі
-период және топ бойынша химиялық элементтердің оттекті және сутекті
қосылыстарының қышқылдық – негіздік қасиеттерінің өзгеру заңдылығын
түсінеді;

Элементтер периодтық жүйеде қалай орналасқан?

Бейметалдар

Металдар

Екідайлы элементтер

Период бойынша солдан оңға қарай металдық қасиеттері кеміп,
бейметалдық қасиеттері, қышқылдық қасиеттері артады;
Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай металдық, негіздік қасиеттері
артады;
Элементтердің период бойынша қасиеттерінің өзгеруі

АРТАДЫ:
1) ЯДРО ЗАРЯДЫ;
2) БЕЙМЕТАЛДЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІ;
Топ бойынша элементтер қасиетінің өзгеруі

АРТАДЫ:
1) ЯДРО ЗАРЯДЫ;
2) МЕТАЛЛДЫҚ
ҚАСИЕТІ
Қосылыстардың қышқылдық - негіздік қасиеттері

Элементтің
тотығу +1 және+2 +3 және+4 +5, +6, +7
дәрежесі
Қышқылдық- екідайлы қосы-
негіздік негіздер лыстар қышқылдар
бейметалдардың
Мысалы La+3, Bi+3 Zn+2, Be+2, Sn+2 кез келгені
тотығу
дәрежесіндегі
Осылардан басқа Tl+3 Pb+2, Ge+2 гидроксидтері тек
қышқыл түзеді.

• Егер элементтің тотығу дәрежесі кіші болса (+1немесе+2), қосылыс
негіздік қасиет көрсетеді.
• Егер элементтің тотығу дәрежесі үлкен болса (+5-тен+7-гедейін), онда
қосылыс қышқылдық қасиет көрсетеді
• Мысалы, азот қышқылындағы азоттың тотығу дәрежесі (+5)
• Тотығу дәрежелері +3 және+4 болатын қосылыстар екі дайлы болады.
1 топ < 2 топ элементтерінің оксидтері суда ерігенде сілтілік қасиет көрсетеді

1-топ гидроксидтерінің барлығы – өте күшті сілтілер
Олардың ерітінділерінің рН = 14
натрий оксиді + су = натрий гидроксиді
Na2O + H2O = 2NaOH
2-топ оксидтері де сумен реакцияға түсіп, металл гидроксидтерін түзеді:
магний оксиді + су = магний гидроксиді
MgO(қ) + H2O(с) = Mg(OH)2(с.ер)
2-топ гидроксидтері де сілтілер.
1-топ гидроксидтеріне қарағанда, олардың сілтілік қасиеті төмен болады.
Олардың ерітіндісінің рН = 10
4 топ < 7 топ элементтерінің оксидтері суда ерігенде,
өздерін қышқыл ретінде көрсетеді

4 - ші топ: көмірқышқыл газы + су ➞ көмір қышқылы
CO2(г) + H2O(с) ➞ H2CO3(с.ер)
5 - ші топ: диазот пентаоксиді (қ.о.) + су ➞ азот қышқылы
2N2O5(қ) + 2H2O(с) ➞ 4HNO3(с.ер)
фосфор пентаоксиді + су ➞ фосфор қышқылы
P4O10(қ) + 6H2O(с) ➞ 4H3PO4(с.ер)
6 - шы топ: күкірт триоксиді + су ➞ күкірт қышқылы
SO3(с) + H2O(с) = H2SO4(с.ер)
7 - ші топ галоген сутектері суда ерігенде өте күшті қышқылдық
қасиет көрсетеді:
тұз қышқылы HCl (с.ер),
бромсутек қышқылы HBr (с.ер),
йодсутек қышқылы HI (с.ер)
Бекіту сұрақтары
1 - тапсырма
Элементтің жоғары тотығу дәрежесін көрсететін
оттекті қосылыстарының формуласын жазыңыздар:

Na Mg Al P S
а) оксидтері;
ә) гидроксидтері;
б) ұшқыш сутекті
қосылыстары;

в) қышқылдары
Дескриптор:
- элементтің жоғары тотығу дәрежесін көрсететін оттекті қосылыстарының
формуласын жазады

Жауабы:
1 - тапсырма
Элементтің жоғары тотығу дәрежесін көрсететін оттекті
қосылыстарының формуласын жазыңыздар:
Na Mg Al P S
а) оксидтері; Na2O MgO Al2O3 P2O5 SO3
ә) гидроксидтері; NaOH Mg(OH)2 Al (OH)3 H3PO4 H2SO4
б) ұшқыш сутекті PH3 H2 S
қосылыстары;
в) қышқылдары H3AlO3 H3PO4 H2SO4

Дескриптор:
- элементтің жоғары тотығу дәрежесін көрсететін оттекті қосылыстарының
формуласын жазады
Бекіту сұрақтары
2 - тапсырма
Берілген элементтердің электрондық конфигурациясын, жоғары валенттілік
көрсететін оттекті қосылыстарының формуласын сәйкестендіріңіз:

Элемент Электрондық Жоғары Гидроксидінің
формула оксидінің формуласы
формуласы
I. Бериллий А. 1s22s2 1. Э2О а. ЭОН
II. Натрий Б. 1s22s22p3 2. ЭО б. Э(ОН)2
III. Хлор В. 1s22s22p63s1 3. Э2О5 в. НЭО3
IV. Азот Г. 1s22s22p63s23p5 4. Э2О7 г. НЭО4

Дескриптор:
- берілген элементтердің электрондық конфигурациясын, жоғары валенттілік
көрсететін оттекті қосылыстарының формуласын сәйкестендіреді
Дұрыс жауап
2 - тапсырма
Берілген элементтердің электрондық конфигурациясын, жоғары валенттілік
көрсететін оттекті қосылыстарының формуласын сәйкестендіріңіз:

Элемент Электрондық Жоғары Гидроксидінің
формула оксидінің формуласы
формуласы
I. Бериллий А. 1s22s2 1. Э2О а. ЭОН
II. Азот Б. 1s22s22p3 2. ЭО б. Э(ОН)2
III. Натрий В. 1s22s22p63s1 3. Э2О5 в. НЭО3
IV. Хлор Г. 1s22s22p63s23p5 4. Э2О7 г. НЭО4

Дескриптор:
- берілген элементтердің электрондық конфигурациясын, жоғары валенттілік
көрсететін оттекті қосылыстарының формуласын сәйкестендіреді
Бекіту сұрақтары

3 - тапсырма Натрий (Na) , магний, алюминий және күкірт (S) оксидтерінің
қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп, тексеріңіз.
Қосылыс Қышқылмен Сілтімен
1 Натрий оксиді
2 Магний оксиді
3 Алюминий
4 Күкірт оксиді
Қорытынды

Дескрипторлар: білім алушы
- натрий оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіңіз;
- магний оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіңіз;
- алюминий оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп,
- күкірт (S) оксидтерінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп,
Дұрыс жауап

3 - тапсырма Натрий (Na) , магний, алюминий және күкірт (S) оксидтерінің
қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп, тексеріңіз.
Қосылыс Қышқылмен Сілтімен
1 Натрий оксиді + -
2 Магний оксиді + -
3 Алюминий + +
4 Күкірт оксиді - +
Қорытынды

Дескрипторлар:
- натрий оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіңіз;
- магний оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіңіз;
- алюминий оксидінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп,
- күкірт (S) оксидтерінің қышқыл және негіздермен реакцияларын жүргізіп,
Бекіту сұрақтары
4 - тапсырма
Элементтердің сутегімен және оттегімен қосылыстарының жалпы
формулалары мынадай:
RH4, RH3, R2O, RO2, RH
1. Осылардың қайсысы көміртегі мен мышьяктың сутекпен қосылысы
мен жоғары оксидінің формуласына сәйкес келеді?
2. Мына қосылыстардың формуласы дұрыс болу үшін қажетті
индекстерді қойыңдар: РН, Н, СН, NH .
3. Жоғары оксидтерінің формуласы дұрыс болу үшін қажетті
индекстерді қойыңдар: CIO, SbO, PbO, SiO.

Дескрипторлар:
- сутекті және оттекті қосылыстардың жалпы формуласына сәйкес
молекулалық формулаларды жазады;
Дұрыс жауап
4 - тапсырма
Элементтердің сутегімен және оттегімен қосылыстарының жалпы
формулалары мынадай:
RH4, RH3, R2O, RO2, RH
1. Көміртегі мен мышьяктың сутекпен қосылысы мен жоғары оксидінің
формуласына сәйкес келеді - RH4, RH3, RO2
2. Мына қосылыстардың формуласы дұрыс болу үшін қажетті
индекстерді қойыңдар: РН 3, Н2 , СН4, NH 3 .
3. Жоғары оксидтерінің формуласы дұрыс болу үшін қажетті индекстерді
қойыңдар: CI2O7, SbO2, PbO2, SiO2

Дескрипторлар: білім алушы
- сутекті және оттекті қосылыстардың жалпы формуласына сәйкес
молекулалық формулаларды жазады;
Оқу тапсырмасы
1 - тапсырма

1. ІІІ период элементтерінің оксидтерінің қасиеттерін қышқыл-негіздік
жалпы заңдылықтарға сүйене отырып сипаттаңыз
2. ( Na – Ar элементтерін қолданыңыз) Натрий оксиді мен күкірт (VI)
оксидінің қышқылдық-негіздік қасиеттерін сипаттайтын реакция
теңдеулерін жазып, тотығу дәрежелерінің өзгеру заңдылығын
түсіндіріңіз:

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
................................................................................................................

Қорытынды

Бүгінгі сабақта:
- период және топ бойынша химиялық элементтердің
оттекті және сутекті қосылыстарының қышқылдық –
негіздік қасиеттерінің өзгеру заңдылығын түсіндік

Қосымша ресурстар

М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова
Химия 1-бөлім 10 сынып
• https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L
_10706/30.mp4
• https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_11425/2.mp4

Ұқсас жұмыстар

Қышқылдарды тап

Топ өнері

Негіздік, сілтілі және екідайлы қышқылдар

Оксидтердің жіктелуі

Microsoft Word арқылы жазу

Кремний қышқылы және силикаттар

Зат формуласы Зат атауы

ФОСФОР – тіршілік пен ақыл – ой элементі

Элементтің ашылу тарихы

Шыны және шыны өндірісінің технологиясы

Пәндер