Мәтіннен тірек сөздерді анықтау

Презентация қосу

Тақырыбы

Тілдің прагматикалық
қызметінің әлеуметтік
қатынастарын меңгерту
Мақсаты
• Оқушылардың білім алушылардың білім
жетістіктеріне дайындық сапасын арттыру және
оқушыларды оқытуда мұғалім жұмысын жүйелеу

Міндеттері :
• Тиімді әдіс-тәсілдерді тәжірибеде қолдану;
• Педагог қызметкерлер арасында түсіндірме
жұмыстарын жүргізу;
Прагматика деген не?
Сөйлеушінің дітін орындату үшін тілдік формалардың ішіндегі сол тыңдап
тұрған адамға қатысын таңдап алу процесі. Бұны прагматика дейді. Мысалы,
ауызша немесе жазба сөз мәдениеті туралы айтқан кезде, бірінші кезекте осы
прагматика деген құбылысты ескеруіміз керек. Сіз егер өзіңіздің дітіңізді
орындатқыңыз келсе, ал енді сөйлеу деген, ол дітті орындату үшін жасалатын
әрекет. Сөйлеу сөйлеу үшін жасалмайды. Сөйлеу дітті орындату үшін, мақсатқа
жету үшін жасалады. Яғни тыңдап тұрған адам сіздің айтқаныңызды істеу
керек. Бірақ ол сіздің айтқаныңызды істеу үшін, сіз оның деңгейіне түсуіңіз
немесе көтерілуіңіз керек. Осындай тілдік құбылысты прагматика дейді. қазақ
тілінің прагматикасы, тыңдарманға қарай бағытталған. Сондықтан мәтінді білім
алушының қажеттілігіне қарай саралай отырып, ұсынуымыз керек.Осыны
негізге ала отырып, мәтінмен жұмыс барысында келесідегідей тақырыптарды
сіздерге ұсынамын
Мәтінмен жұмыс барысында ескерілетін
тақырыптар:
1.Мәтіннің негізгі ойын түсіндіру тәсілдері

Салыстыру Мақсаты- бір заттың екіншісінен ерекшелігін көрсету, сол зат
туралы мағлұмат беру.
Анықтама беру Бір сөздің, заттың не екенін түсіндіру.Бір мәтінде екі нәрсеге
анықтама берілсе, ол көп жағдайда салыстыру болып есептеледі.
Мысал келтіру Айтылған ойды өз алдымызға елестету үшін қолданылады.
Дәйексөз келтіру Автор өзінің сөзін дәлелдеу үшін танымал тұлғалардың сөздерін
дәйексөз ретінде келтіреді
Байланыс құру Бір- бірімен тікелей байланысы жоқ ұғымдарды, заттарды
байланыстырып, мәтіннің негізгі ойын түсіндіру
2.Мәтіннен тірек сөздерді анықтау

Сөйлемдегі немесе сөз тіркесіндегі айтылмақ
болған ойдан хабар беретін негізгі сөз тірек
сөз аталады.Мәтіннің құрылуына негіз
болатын сөздер.
3.Мәтіннің талдау үлгілерінен

Жарнама Танымалдығын арттыру, жұрт назарына ілігу мақсатында біреу
немесе бір нәрсе туралы жазылған мәліметтер
Өсиетнама Жасы үлкен немесе тәжірибелі адам тарапынан өзінен кейінгілерге
айтылған кеңес
Мақала Басылымдарда жарияланатын ғылыми, публицистикалық, көлемі
шағын шығарма
Хат Біреуге немесе мекемегехабар жіберу үшін жазылған мәтін
Аңыз Тарихи тұлғалардың ел мен жер туралы айтылған ел аузындағы
әңгімелер
Шешендік өнер Ауыз әдебиетіндегі көркем нақыл сөздер
Эссе Еркін түрде жазылған ғылыми емес очерк
4.Мәтін құрылымы
Кіріспе
Негізгі бөлім
Қорытынды
5.Стильді анықтау
• Стиль- сөйлеушінің немесе жазушының
белгілі бір тақырыпқа қатысты сөз саптауы
Осы ұсынылатын тапсырмалар оқушының функционалдық
сауаттылығын, тілдің прагматикалық қызметінің қоғамдық-
әлеуметтік қатынастар жүйесіндегі және шешендік үрдістегі
рөлін меңгеруін тексереді
Тәжірибе

Ұқсас жұмыстар

Тапсырма арқылы саралау деңгейлік тапсырма

Сабақ БАРЛЫҚ ОҚУШЫЛАР

Қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында мәтін арқылы оқушылардың тілін дамыту

Мәтіннен түсіндерме

Жанама толықтауыштар

Сауат ашу пәнінің маңыздылығы

Сәкен Сейфуллин“Аққудың айырылуы”

Адамның сыртқы келбеті және мінезі

Тәжірибелік дағдылар

Мәтіннен мағыналары жақын сөздерді тауып жаз

Пәндер