Оқыту процесі Тәрбие процесі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және Табиғатты пайдалану факультеті
География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

СӨЖ
Тұтас педагогикалық үдеріс, оның заңдылықтары мен ұстанымдары.
Педагогикалық үдеріс-тұтас құбылыс. Әртүрлі білім беру мекемелеріндегі
педагогикалық үдерісті ұйымдастыру

Алматы - 2020
Мазмұны:
Кіріспе
1. Педагогикалық процестің мәні, оның құрылымдылық
компоненттері
2. Педагогикалық процестің принциптері мен басты міндеттері
3. Педагогикалық процестің негізгі заңдылықтары, оларға
сипаттама
4. Педагогикалық процестің қозғаушы күштері
5. Тұтас педагогикалық процестегі танымдық іс-әрекетінің
психологиялық-педагогикалық негіздері
6. Педагогикалық қарым-қатынас
7. Мектеп педагогикалық жүйе басқару нысаны
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе

Педагогикалық процесс – кәсіптік іс-әрекеттің бір түрі, негізгі
мақсаты мектеп және әртүрлі оқу орындарының оқушыларын
оқыту, тәрбиелеу, білім беру және дамыту.Педагогикалық іс-
әрекеттің негізгі сипаты-педагог пен оқушының біріккен іс-әрекеті,
яғни оны мақсатты түрде оқыту, тәрбиелеу, дамыту.
Педагогикалық процестің түпкі мақсаты адамның тұлға ретінде
қалыптасуы болса, оңда педагогикалық үдеріс элементар бірлігі,
оның «кереге көзі» бастапқы абстракция болып «қалыптасудың
қас қағым сәті» (педагогикалық жағдаят) болуы
керек.Педагогикалық үдерістің мәнін терендеу және жан-жақты
түсіну үшін тек бөліктер құрамын ғана емес, сонымен бірге
олардың әрбірінін ерекшеліктерін білу керек. Педагогикалық
үдеріс бөліктерінің ерекшеліктерін түсіну нақтылы оқу орнындағы
педагогикалық процесіндегі солардың арасындағы объективті өмір
сүретін ішкі байланыстарын анықтауға мүмкіндік береді.
1. Педагогикалық процестің мәні, оның
құрылымдылық компоненттері
Қазіргі қайта құру кезеңінде тұтас педагогикалық процестің мәні өте зор, өйткені осы кездегі

A
қоғамдық-өндірістік қатынастың дамуы оқыту мен тәрбие бірлестігі принципінің толық іске
асуын талап етеді.

Орта, жоғары оқу орындары мен мектептен тыс мекемелер жүйесінде білім беру және тәрбие мақсатын жүзеге асыру
процесін тұтас педагогикалық процесі деп атайды. Білім беру мен тәрбие міндеттерін толық шешу үшін сабақ үстінде
әрбір тақырып бойынша оқуды тәрбиемен үйлестіріп өткізу – оқу-тәрбие процесінің басты шарты.

Тұтас педагогикалық процестің өзіне тән компоненттері бар. Олар оқыту мен тәрбиенің мақсаты, мазмұны,
формалары мен әдістері, сонымен қатар нәтижесі. Бұл компоненттер бір-бірімен тікелей байланысты түрде іске
асырылады, демек, педагогикалық процесс сонда ғана оң нәтиже береді.

B
Тәрбие мен оқыту процестері бірте-бірте өзін-өзі тәрбиелеу және өз бетімен білім алу процестеріне
ұласады. Сондықтан тұтас педагогикалық процесті оқыту, тәрбие, білім беру және даму процестерінің
табиғи бірлігі деп қарастырған жөн.
Оқушы – педагогикалық процестің субъектісі. Педагогикалық процестің негізгі
белгілері.

Оқушы да педагогикалық процесте
Педагогикалық процесте педагог – объект және субъект.
объект және субъект.
.
педагогикалық табиғи қажеттіліктері,
мақсаттарға сәйкес нышандары, өз
түрленетін қажеттіліктерін,
тәрбиелік әсерлерге арнайы педагогикалық дербестігі бар. қабілеттіліктерін,
түседі және өзін білім алады, адам қызығушылықтарын,
ұмтылуларын
жетілдіріп отырады. тәрбиесіне қатысты
жауапкершілікті мойнына түрлендіруге, өзгертуге
ала алады, дүниетанымы, Contents педагогикалық
әсерлерді белсенді
рухани-құлықтық белсенді Title меңгеруге немесе қарсы
қарым-қатынасқа түсу
қабілеттілігін дамытады. тұруға мүмкіндігі бар.
Педагогикалық процестің құбылыс ретіндегі бірқатар маңызды белгілері
бар. Педагогикалық процестің негізгі белгілері:

01 қос жақты іс-әрекет;

1- жағы: арнайы
дайындалған 02 өзара байланысты жүреді;
маман жүргізетін
мақсатты
педагогикалық іс-
2- жағы: мақсатты, мазмұнды ұйымдасқан
әрекет; 03
тәрбиеленушінің түрде жүреді;
дамуын, өзгеруін
негіздейтін белсенді
іс-әрекет, яғни оқу мақсатқа қол жеткізу формалары мен
немесе оқу-танымдық 04
әдістері арқылы сипатталады.
іс-әрекет.
3. Педагогикалық процестің принциптері мен басты міндеттері
Педагогикалық
Заңдылықтар процестің жалпы
заңдылықтары
1. Тәрбие мен әлеуметтік жүйе
байланысы;

2. Оқыту мен тәрбие
байланысы;

Сыртқ 3. Тәрбие мен іс-әрекет
Ішкі байланысы;
ы
4. Тәрбие мен тұлға
белсенділігі байланысы;

5. Тәрбие мен қарым-қатынас
байланысы.
Принциптердің атқаратын қызметтері
• 1. Олардың көмегімен мақсат анық, дәл
тұжырымдалады

• 2. Педагогикалық процестің мазмұнын, әдісін,
құралдарын, формаларын анықтау үшін
қолданылады

• 3. Тәрбиелік қатынастардың тиімділігін
анықтауға мүмкіндік береді;

• 4. Педагогикалық процесті дамыту
заңдылықтары ретінде қолданылады.
Педагогикалық процесс принциптері

6. Кәсіптік
1. Табиғатпен 2. Ізгілік әрекет 3. Тұтастықты Демократиялық 5. Мәдениетпен 7. Политехнизм
үйлестіру; ұйымдастыру; жүзеге асыру; негізде үйлестіру; мақсаттылықты принципі.
жүзеге асыру;
ұйымдастыру;
Педагогикалық процестің технологиялық жүйесі:

1. педагог нақты мақсатты шешу қажеттілігі мен маңыздылығына тәрбиеленушінің көзін жеткізуге тырысады;
мақсатқа сәйкес білімдерді алу жолдарын меңгертеді;

2. қойылған мақсатқа сәйкес білімдерді алу жолдарын меңгертеді;

3. бұл білім алу жолдарын іс-жүзіне асыруды ұйымдастырады;

4. барлық кезеңдерде тұрақты ынталандыру жұмысын жүзеге асырады;

5. жұмыс нәтижесін бақылап, бағалайды.

2. Тұлға
1. Оқу ретінде өзін
Педагогикал
процесіндегі және оқу
Педагогикалық белсенді іс- процесі
қ өзара
әсерлесу
процестің басты әрекет
негізінде
заңдылықтар
ын түсіне
негізінде
мақсатты іс
міндеттері оқушыларды отырып,
әрекет жаса
танымдық танымдық іс-
білудің
әдістермен әрекеттерін
жолдарын
қаруландыру; ұйымдастыруғ
меңгерту.
а үйрету;
3. Педагогикалық
процестің негізгі
заңдылықтары, оларға
сипаттама
Педагогикалық процестің заңдылықтары,

Ю.К.
Бабанскийдің

И.Я. Лернердің

И.Ф.
Харламовтың
еңбектерінде кең көлемде баяндалған.
Заңдылықтардың бірнеше түрлерін атауға болады:

1. Оқыту мен тәрбие қоғамның мұқтаждығына және жағдайына байланысты. Орта мектепте бұл заңдылықты іске асыру елдің
әлеуметтік-экономикалық дамуына байланысты болды. Неғұрлым қоғамның экономикалық мүмкіншілігі ғылыми-техникалық
прогреске сәйкес дамып отырса, соғұрлым мектептің оқу-материалдық жағдайы жақсарады, педагогикалық процесс тиімді
ұйымдастырылып, жеке адамның дамуына игі әсер етеді;

2. Тәрбиенің, оқытудың, білім берудің және дамудың өзара байланыс заңдылығы. Оқыту процесі білім беру, тәрбие және даму процестерімен
байланысты. Сондықтан оқыту жеке адамның жан-жақты дамуына көмектесе отырып, білім беру тәрбие және даму функцияларының бірлікте іске
асуына мүмкіндік туғызды. Л.С. Выгодскийдің айтуы бойынша оқыту дамудың алдына шығып отырса, ал бала дамуының «ең таяу даму аймағын»
жасайды, баланы ізденуге талаптандырады және дамудың бірнеше ішкі процестерін қозғалысқа келтіреді. «Ең таяу даму аймағы», одан әрі «актуалды
даму аймағына» көшуі тиіс, яғни бұл аймақта оқушы тиісті тапсырмаларды өз бетімен орындайды;

3. Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі.
Жеке адамның дамуы мен қалыптасуына белсенділіктін ролі өте зор. Іс-әрекеттің барысында белсенділіктің бірнеше түрлерін байқауға болады. Олар: қарым-қатынас
белсенділігі, таным белсенділігі және өзін-өзі тәрбиелеу белсенділігі. Қарым-қатынас белсенділігі арқылы бала жолдастарымен, кейбір адамдармен қарым-қатынас
жасайды, өзіне дос іздестіреді, тілектес дос табуға тырысады. Қарым-қатынас белсенділігінің нәтижесінде жеке адамның бойында адамгершілік қасиеттері
(қамқорлық, қайырымдылық, ілтипаттылық, жауапкершілік сезімі т.б.) қалыптасады.
Тәрбие және оқыту Мысалы, оқыту процесінде баланың ақыл-ой қабілеті,
процесінде баланың білімді өз бетімен меңгеру белсенділігі дамиды, заттың
таным белсенділігі мәнін, ғылыми ұғымдарды терең түсінеді, іздену
кеңейеді, тереңдейді. нәтижесінде пайда болған сұрақтардың жауаптарын табады.

Демек, жеткіншектер тек
Оқушы үлгі аларлық сөздермен, айналадағы дүниені танып
Жеке адамның даму
ережелермен толтырылған сауат қана қоймай, олар өзіне
процесінде өзін-өзі емес, ол шырақ, оны өзін-өзі және өзінің ішкі дүниесіне
тәрбиелеу белсенділігі тәрбиелеудің аса мейірімділік үңіле қарай білулері
сапа жағынан жаңа ынтымақтығымен тұтандыру қажет, яғни оқушы бір
жағынан тәрбие объектісі,
факторға айналады. керек. ал екінші жағынан тәрбие
субъектісі болады.
1. •Тәрбие мен оқыту
Infographic іс-әрекетінің және қарым-қатынастың шешуші рөлі тәрбие,
Style
оқыту және білім беру іс-әрекетіне байланысты.
Іс-әрекеттің бірнеше түрлері бар. Қарым-қатынас оқушыларды
Оларға ойын, оқу, спорт, еңбек, адамдардың мінез-құлқы, іс-
көркемдік, қоғамдық-саяси іс- әрекеттері, білім, әдебиет, өнер,
әрекеттері т.б. жатады. Осы іс- айналадағы орта туралы мол
әрекеттердің нәтижесінде баланың информациялармен байытып, ой-
ақыл-ойы, дүниеге көзқарасы өрісін дамытады.
дамиді, эстетикалық қасиеттері Қарым-қатынасты нормативтік
қалыптасады, еңбек етуде процесс тұрғысынан қарастырсақ,
жауапкершілік сезімі артады. оқушылардың қарым-қатынасы
Іс-әрекеттің процесінде қарым- белгілі нормалар жинағымен
қатынас іске асырылады. Қарым- реттеледі. Ол нормаларды қоғам
қатынас – бұл адамдардың өзара реттейді. Қоғамдық номалардың көзі
әрекеттесіп, әр түрлі – идеология, қоғамның әлеуметтік-
коммуникациялық құралдардың саяси және экономикалық
көмегімен бір-бірімен пікір алысуы. практикасы.
Қарым-қатынас әлеуметтік өмір Қарым-қатынас – таным процесі.
құбылысы, ол информациялық, Таным және қарым-қатынас өзара
нормативтік және таным процесі байланысты, мұны оқушылардың іс-
ретінде сипатталады. әрекетінен көруге болады.
2. Педагогикалық процесте оқушылардың жас
және дербес ерекшеліктерін есепке алу.

Жас ерекшеліктері мынадай жағдайда еске алынады: Жеке адамның дербес ерекшеліктері:

а) оқу жоспарланып, оқу
бағдарламаларын, оқулықтарды, оқу
құралдарын т.б. жасағанда; а) темперамент, оның типтері (сангвиник,
флегматик, холерик, меланхолик);

ә) организмнің дене және ә) мінез жеке адамның өзіне, өмір
психикалық дамуы барысында; сүрген ортасына қатынасын білдіретін
негізгі психикалық сипатта;

б) қабілет, оның түрлері: жалпы және
арнайы қабілеттер. Қабілет – адамның
б) оқу, тәрбие және қоғамдық
түрлі іс-әрекеттеріндегі мүмкіншілігі
пайдалы жұмыстардың процесінде.
3. Педагогикалық процесс міндеттерінің,
мазмұнының, формаларының және әдістерінің
өзара байланыс заңдылықтары.
Педагогикалық процестің барлық элементтерінің
мақсаттары және міндеттері, яғни олар
мұғалімнің,тәрбиешінің және
тәрбиеленушілердің жұмыстарының мазмұнын,
формаларын және әдістерін анықтайды. Бұл
заңдылықтар:
ә) оқыту мен
а) оқыту мен
тәрбиенің
тәрбиенің
формалары,
мазмұны б) оқыту мен
оларды
қоғамның тәрбиенің
ұйымдастыры
мақсаттарын әдістері
п өткізудің
және олардың
міндеттеріне,
қажеттілігін мақсаттарыме
мазмұнына
бейнелейтін н анықталады.
және
міндеттерге
әдістеріне
байланысты;
байланысты;
Егер педагогикалық процестің міндеттері,
мазмұны, формалары, әдістері тұтас логикалық
тізбек құрса, онда қарастырылып отырған
байланыс заңдылығы ақырғы нәтижені
қамтамасыз етеді.
4. Педагогикалық процестің қозғаушы күштері

• Қозғаушы күш деп қойылатын талаптар
мен оларды орындауда оқушылардың
Педагогикалық мүмкіншілігі арасындағы қайшылықты
процестің айтады. Егер қойылатын талап
оқушылардың мүмкіншілігіне, яғни
нәтижелі болуы даму дәрежесіне сай келсе, онда
қайшылық даму процесінің көзіне
оның ішкі айналады
қозғаушы
күштеріне
байланысты
Оған әсер ететін факторлар

бұл күрделі
Тәрбие
диалектикал Әлеуметтік
процесі орта
ық процесс.

Үй
жағдайы

Түрлі
адамдарды
ң ықпалы
Ішкі Сыртқы
фактор фактор
Оқыту
процесі Тәрбие
процесі

Тәрбие процесі әр уақытта динамикалы
(қозғалысты), жылжымалы болады. Сондықтан,
педагогикалық ықпал бір балаға жағымды, ал
екінші балаға теріс әсер етеді
Қарама- қайшылық педагогикалық процестің
қозғаушы күші
М.А. Даншюв алғашқылардың бірі болып оқыту процесінің
қозғаушы күштерін зерттеуге көңіл бөлді, бірақ нәтижесінде
объективті әлеуметтік шек жекемен қосылып кететін
біртұтас педагогикалық процестің диалектикасын зерттеу
керектігіне тек қана осы бағытта ол педагогиканын ғылым
ретіндегі жобалау қызметінін күшейе түсуіне ықпал ететін
білімді анықтай білу мүмкіндік болатындығын және практик
ұстаздарды сол бір ғылыми саймандар мен күрделі тұлғаны
қалыптастыру саласындағы құбылыстар мен процестерді
басқаруға күш беретінін көре білді.

Қазіргі кезеңде тұтас педагогикалық процестің мәні өте зор,
өйткені, қоқамдық-өндірістік қатынастың дамуы оқыту мен тәрбие
бірлестігі принципінің толық іске асуын талап етеді. Орта, жоқары
оқу орындары мен мектептен тыс мекемлер жүйесінде білім беру
және тәрбие мақсатын жүзеге асыру процесін тұтас
педагогикалық процесс немесе оқу-тәрбие процесі деп атайды.
5. Тұтас педагогикалық процестегі танымдық іс-әрекетінің
психологиялық-педагогикалық негіздері
Оқу – оқыту процесіндегі оқушылардың іс-әрекеті. Оқыту процесінің логикасы
оның құрылымын анықтайды, ал құрылымына оқыту процесінің звенолары –
танымдық іс-әрекетінің кезеңдері кіреді:

таным міндеттерін жете түсіну;

жаңа материалды қабылдау;

ұғыну – жаңа оқу материалдарын түсініп жинақтау процесі;

білімді, іскерлікті және дағдыны бекіту және жетілдіру;

білімді, іскерлікті және дағдыны практикада қолдана білу;

оқушылардың жетістіктерін талдау, білімін, іскерлігін және дағдысын тексе-
ру, бағалау.
Педагогикалық процестің ең басты ерекшелігі –тұтастығы.
Пайда бола бастаған кезден тәрбие тұтас үдеріс ретінде қалыптасты. Алғашқы кездегі тәрбие
формаларының өзінде-ақ – салт, ритуал, ойындар барысында аға ұрпақ білімдері мен іс-әрекет
тәжірибелерін беруге ғана емес, мінез-құлықты қалыптастыруға да мән беріп отырған.

Ғалымдар мен педагогтер тұлғаны дамытуға жан-жақты амал
жасау тек педагогикалық процесс тұтастығы негізінде жүзеге
асырылатындығын баса көрсетті.

Тұтас педагогикалық процесс мәселесіне 70-80-ші жылдар
аралығында Ю.К. Бабанский, М.А. Данилов, В.С. Ильин, В.В.
Краевский, Б.Т. Лихачев және т.б. көңіл бөле бастады.
Орта, жоғары оқу орындары мен мектептен тыс
мекемелер жүйесінде білім беру және тәрбие
Қазақстанда тұтас педагогикалық процесті дамыту мәселесін
мақсатын жүзеге асыру процесін тұтас
кеңінен қарастырған ғалым-педагог Н.Д. Хмель және оның
педагогикалық процесі деп атайды. Білім беру
шәкірттері болып табылады.
мен тәрбие міндеттерін толық шешу үшін сабақ
үстінде әрбір тақырып бойынша оқуды
тәрбиемен үйлестіріп өткізу – оқу-тәрбие
процесінің басты шарты.
Таным міндеті түсінікті болса, оны оқушылар өз бетімен
ізденіп шешуге тырысады. Оқыту процесінің әрбір
звеносына жеке-жеке дайындалады. Оқу бағдарламасы бойынша нақты
тарауларды, оқу курсын толық бітіргеннен
кейін жинақтап, қайталау басталады.
Мұндай қайталау оқушылардың білімін
бекіту және жүйеге келтіру үшін
жүргізіледі.

Қабылдау – адамға тікелей әсер ететін заттардың немесе
құбылыстардың адам санасында бейнелену процесі. Сабақ
үстінде оқушылардың жаңа материалмен танысуы
түйсіктен және қабылдаудан басталады. Ал түйсік сананың
сыртқы әлеміне байланысты. Сезім мүшелерімізге әсер
етіп, оның миымызда бейнеленуін түйсік деп атайды.
Бекіту – бұл оқушылардың білімді берік Ұғыну – бұл саналы түрде ғылыми білімді,
ұғынуының тиімді тәсілі. Педагогикалық заңдылықтарды ұғу, фактілерді жинақтау
процесте жаңа материалды алғашқы процесі, қорытынды шығару. Ұғыну
бекіту қолданылады. Өйткені оқу процесінде оқылатын материал терең
материалын еске түсіру үшін мұғалім ойластырылады, дәлелденеді және
күнделікті қайталауды жүргізіп отырады. бекітіледі.

Оқушыларды жаңа материалдармен таныстыру, бақылау,
эксперимент, практикалық жұмыстар процесінде тікелей
қабылдау арқылы немесе жанама түрде мұғалімнің сөзі,
эвристикалық әңгіме, оқулық арқылы іске асырылады.
Білімді, іскерлікті және дағдыны практикада қолдану оқушылардың өзіндік
қасиетін дамытады. Оқушылардың өз бетімен дамуына лабораториялық
жұмыстар, практикалық және семинар сабақтар, үйрету
машиналары, ауызша және жазбаша жаттығу жұмыстары мүмкіндік
туғызады.

Білім алушылардың жетістіктерін талдау, білімін, іскерлігін
және дағдысын тексеру, бағалау бұл оқытудың кері байланыс
процесі.

Таным іс-әрекетінің бұл кезеңінде оқушылардың педагогикалық
процесс барысында белгілі сұрақ бойынша білімін тексеріп
бағалаумен шектелуге болмайды. Сондықтан оқушылардың барлық
жетістіктерін – білім сапасын, пайымдау сауаттылығын, жалпы ой-
өрісінің даму дәрежесін ескеріп, талдау жасап отырған жөн.

Оқыту процесінің звеноларын таным процесінің формуласына
сүйеніп, салыстыру ретінде логикалық бірізділікпен былай жазуға
болады. Нақты аңғару – түйсік, қабылдау. Абстракт ойлау – ұғыну,
мәнін түсіну.
жа 1. О
жә ңа қуш Ойдың
ба не ұ білі ыл әрекет талаптанды
ғы ғу мд ар і ру м
тт тә і и ды барысы процесімен отивте
ау сі ге ң
мо лд ру өз бе
нда сұ
раққа
б айланы рі таным
ти ері ге тінше немесе сты. Іс-әр іс-
вт не тырыс жауап п роблем е кеттің
ер ады, бе ру а ғ а
үшін т а ге тіл о
і қанаға псырманы т ек бі қушы
практи т аб лд
калық сезіміне бө ысты орын іреді,
мәніне лі да
түсіне неді, тапсы ғаны
ді. рманы
ң

Танымдық Жалпы педагогикалық процесс оқу
мотивтер: процесінің функциялары арқылы
жүзеге асырылады. Білім беру,
дамытушылық және тәрбиелік
функциялары оқушының танымдық
қасиетімен байланысты. Танымдық
қабілеті ең алдымен мотивтермен
ынталандырылады. Мұғалім жаңа
мо ана етін оны н
-
е
де іс

тақырыпты түсіндіруде оқушыны
лд ек у, ім
қо әр ал ет

қызықтыра алатын болса, яғни
м зб

і у
ер іл

мотивтерін көрсете білсе, оның
бі 2. Ө

вт б

танымдылық деңгейінің жоғарғы
лі

екенін көруге болады.
ти
Педа
го
кәсіб гикалық
и қар ү
ым-қ дерістегі
атын
Педагогтың сөйлеу мәдениетінің компоненттері:
ас жү мұғалімн
•Фразаларды құрастыру кезіндегі сауаттылық. йесі ің
- күнделікті өмірде сөздерді сауатты айту: сөздерде екпінді
дұрыс қойып, жергілікті диалектіні қолданбау.
•Баяндаудағы қарапайымдылық пен түсініктілік: аз сөйлеу.
•Мәнерлілік:
- интонация және тональность; 6. Пе
даго
- сөйлеу темпі, паузалар; гикал
- дауыс ырғағының динамикасы; қаты ық қарым
нас -
- сөздік қоры;
- сөйлеу бейнесі;
- дикция.
Педагогикалық қарым-қатынас- қатынасты ұйымдастыру және дамыту процесі,
педагог пен тәрбиеленушінің арасындағы өзара түсінушілік пен өзара іс-әрекет.
Ауызша емес қарым-қатынас, вербалды қарым-қатынас
сияқты маңызды. Зерттеулер көрсеткендей, әңгімелесу барысында
ақпараттың 45% сөзбен берілсе, ал 55% - вербальды емес түрінде
жеткізіледі екен.
Педагогтың вербальды емес әрекеті оның психикалық
жағдайымен байланысты болып, оны көрсету құралы болып
табылады. Қарым-қатынастың кейбір вербалды емес түрлерін
қарастырып көрейік.

Ақпаратты беру кезіндегі Дененiң мың бұралуындағы
мимиканың ролі айқындылық
Ақпаратты беру Педагог позасы еркін болуы
кезіндегі негізгі роль мимикаға тиіс, еш қысымсыз,
беріледі- бет бұлшық етінің психологиялық шектеусіз,
қимылы. Мимика дәурен "қатып қалу" (мысалы, кеуде
сүрiлетiн күйлер, қатынасты тұсындағы қолды айқастыра
бiлдiредi. тік тұру).
Педагогтың сөйлеу мәдениетінің
ережелері:

1. Педагог қатты сөйлемеу қажет, бірақ
оны бәрі де еститіндей болу
2. Педагог анық сөйлеу керек.
керек, тыңдау процесі тәрбиеленушілердің
күшпен зер салуын тудырмауы тиіс.

4. Мәнерлі сөйлеу үшін логикалық және
3. Педагогтың сөйлеу жылдамдығы психологиялық паузаларды қолдана білу
керек. Логикалық паузасыз сөйлеу тілі-
минутына 120 сөз.
сауатсыз, ал психологиялықсыз – түссіз
болады

5. Педагог интонациямен сөйлей білу 6. Әуенділік педагогқа жеке дара түс беріп,
керек, яғни логикалық екпінді қоя білу баланың эмоционалды жағдайына жақсы
керек, айтылғанды жеткізу үшін кейбір әсерін тигізеді: дәрттендiрiп, қызықтырып,
сөздерді бөле білген жөн. тыныштандырады.
Педагогика ғылым мен тәжірибеде тұтас педагогикалық
7. Мектеп педагогикалық процесті басқару ғылыми тұрғыдан қарастырып, оған
жүйе басқару нысаны Мектепішілік басқарудың дәстүрлі ұғымдарын
жаңа ұғымдар алмастыруда. Мысалы, »ықпал
қатаң ғылыми негізделген сипат беруге деген ұмтылыс
күшейе түсуде. Шындығында басқару тек техникалық
ету» ұғымының орнына »өзара әрекеттесу»,
»ынтымақтасу», »рефлексивті басқару» және өндірістік процестерге ғана емес, сонымен бірге
ұғымдары қолданылуда
педагогика сияқты күрделі әлеуметтік жүйе үшін де
қажет. Мектепішілік басқару дегеніміз біртұтас
Менеджмент теория-сы басшы қызметінің өзара педагогика-лық процеске қатыстылардың барынша
құрметке, қарамағындағы қызметкерлерге сенім
білдіруді, олардың табысты еңбек етуіне жоғары нәтижеге жетуді көздеген мақсатты, сапалы өзара
қолайлы жағдай туғызуымен ерекшеленеді.
әрекеттесуі.

Менеджменттің осы қыры мектепшілік басқару
Кез келген әрекет, соның ішінде басқару әрекеті де ұйымдастырушы мен
теориясын одан ары байыта түскен. басшылық жасаудың барлық функцияларын іске асыруда басшылыққа алатын
Педагогикалық жүйені басқарудың жалпы бірқатар қағидаларды сақтауға негізделеді.
қағидалары

Ол қағидалар мақсат қою және жоспарластыру, ұйымдастыру, бақылау және т. б.
топтастырылады. Ал басқару қағидалары басқару заңдылығының бейнелену
және нақты іске асуын танытады.

Мектепішілік менеджменттің негізгі заңдылығы талдағыштық, мақсатқа
сәйкестік, ізгілік, басқарудағы демократиялық және мектеп түрлі басқару
қызметіне дейін болуы сияқты компоненттер
Жалпы басқару дегенді — шешім қабылдауға
бағытталған, белгіленген мақсатқа сәйкес басқару
нысанын ұйымдастыру, қадағалау, реттеу, алынған
шынайы ақпарат негізінде талдау жасап, нәтижесінің
қорытын-дысын шығару әрекеті деп түсіндіруге болады.
Басқару нысаны биологиялық, техникалық, әлеуметтік
жүйелер болуы мүмкін. Әлеуметтік жүйенің бірі ауыл,
аудан, облыс, мемлекет көлемін қамтитын білім беру
жүйесі деп білеміз.

Сонымен негізгі қағидаларға мыналар
жатады: педагогикалық жүйені
демократизациялау және ізгілеу;
Бұл жерде білім жүйесі Ал орта мектеп күрделі Біз мектепті басқару орталықтандыру және
ретінде ҚР Білім және қозғалыстағы әлеуметтік немесе оның
ғылым министрлігі, жүйе ретіндегі мектеп- компоненттері туралы орталықсыздандырудың парасатты
облыстық білім
департаменттері, аудандық
ішілік басқарудың нысаны
болады.
айтқанда олардың жалпы
жүйе — орта мектепті
үйлесімі; жеке билік пен алқалы биліктің
білім бөлімдерін атаймыз. басқарудың бөліктері бірлігі; педагогикалық жүйені басқару
ретінде қарастырамыз
ақпараттарының объективтілігі және
толықтылығы.
Қорытынды
Педагогикалық процестің неғұрлым күрделі және жауапты міндеттерге көшуі
объективті педагогикалық қарама-қайшылықтардың ғылыми негізделген шешімі
болған кезде пайда болады, ал субъективті педагогикалық қайшылықтар қате
шешімдердің нәтижесінде уақтылы жойылады. Объективті ішкі қайшылықтар
студенттердің нақты мүмкіндіктері қоғам тарапынан қойылатын талаптарға
сәйкес келмеген кезде пайда болады. Шамадан тыс немесе төмендетілген
талаптар оқушының алға қойған мақсатына, яғни бүкіл педагогикалық жүйенің
қозғалысына кедергі келтіреді. Шешімнің қызығушылығы мен қажеттілігі дамудың
ертеңгі күніне бағытталған міндеттерді тудырады. Субъективті қайшылықтар
тұлғаның тұтастығы мен оның қалыптасуына функционалды көзқарас арасында
туындайды. Олар білім мен дағдыларды интеграциялаудың артта қалуы мен
жалпыланған білім мен дағдыларды қолдану қажеттілігі арасында, сондай-ақ
жеке тұлғаның дамуындағы іс-әрекеттің анықтаушы мәні мен ауызша білімге
деген көзқарастар арасында пайда болады. Субъективтілерге рухани даму
қажеттілігі мен мектеп мүмкіндіктерінің шектеулілігі, сондай-ақ бір жағынан білім
мазмұнының үлкен тәрбиелік әлеуеті және екінші жағынан оны тиімсіз
пайдалану арасындағы қайшылықтар жатады.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Бабаев С.Б., Оңалбек Ж.К. Жалпы педагогика, Алматы-2005.
2. История педагогики. Часть 1. От зарождения воспитания в первобытном
обществе до середины ХVII века. Учебное для педагогических
университетов. /Под ред. А.И.Пискунова. – М.: ТЦ «Сфера», 1997.-192 с.
3. История педагогики. Часть 2. С ХVII века до середины ХХ в.,: Учеб.
пособие для пед. университетов./Пдо ред. Пискунова А.И. – М.: ТЦ
«Сфера», 1997.-304 с.
4. Ушинский К.Д. О народности в общественном воспитании. Пед.соч в 6
т./Сост. Егоров С.Ф. – М.: Педагогика, 1988.-Т.1.-с. 194-256.
5. Джуринский А.Н. Зарубежная школа: история и современность. – М.,
1992. – Гл.3.

Ұқсас жұмыстар

Оқыту - қоғамдық қүбылыс

ТӘРБИЕ ПРОЦЕССІ

Оқыту процесінің мәні

Тәрбие түрлері

Жоғары мектеп педагогикасының мақсаты

Педагогика пәні. Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері

Педагогика пәні және ұғымы

Педагогиканың теориялық және әдіснамалық негіздері

Педагогтың кәсіби өзін-өзі тануы

Есту қабілеті бұзылған балалардың тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері

Пәндер