Екілік, сегіздік, ондық және он алтылық санау жүйелерін түрлендіру: теория, мысалдар мен практикалық жаттығулар
Санау жүйесі
Cистема счета
System account
izden. kz
Сабақтың типі
Сабақтың түрі
Әдіс-тәсілдері
Қолданылатын
көрнекіліктер
Кесте толтыру
1
5
10
50
100
500
1000
I
V
X
L
C
D
M
izden. kz
Әртүрлі санау жүйесінің “Алфавиті”
Санау жүйесі
Негізі
Алфавиттегі өлшемі
саны
Екілік
Сегіздік
Ондық
Он алтылық
0, 1
2
2
8
8
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
10
10
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
16
16
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
А, В, С, D, Е, F
izden. kz
Ауыстыру ережесі:
Бүтін оң ондық санды екілік(сегіздік, он алтылық) санау жүйесіне ауыстыру үшін санды 2-ге(8-ге, 16-ға) бөлінді екіден(сегізден, он алтыдан) кіші болғанға дейін бөлу керек. Нәтижесін ең соңғы бөліндіден бастап кері ретпен жазамыз.
Мысалы:
Екілік
Сегіздік
Он алтылық
10010112
1138
4B16
Екілік санды ондық санау жүйесіне ауыстыру
3 2 1 0 11012 = 1*23 + 1*22 + 0*21 + 1*20 = 8 + 4 + 0 + 1 = 1310
Сегіздік санау жүйесіндегі санды ондық санау жүйесіне ауыстыру
2 1 0 1578 = 1*82 + 5*81 + 7*80 = 64 + 40 + 7 = 0
Он алтылық санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстыру
2 1 0 1F316 = 1*162 + 15*161 + 3*160 = 49910
Сегіздік және он алтылық санау жүйесіндегі сандарды екілік санау жүйесіне
ауыстыру мысалдары:
537, 18 = 101 011 111, 0012 Төмендегі кестеге сай 5 = 101; 3 = 011; 7 = 111; 1 = 001.
1A3, F16 = 1 1010 0011, 2 кестеге сай 1 = 1; A = 1010; 3 = 0011; F = .
10 101 001, 101 1102 = 251, 568 кестеге сай 10 = 2; 101 = 5; 001 = 1; 101 = 5; 110 = 6.
1010 1001, 1011 10002 = A9, B816 кестеге сай 1010 = A; 1001 = 9; 1011 = B; 1000 = 8.
СЖ
Сандардың санау жүйелерінде жазылуы
10
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
2
0
1
10
11
100
101
110
111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
8
0
1
2
3
4
5
6
7
10
11
12
13
14
15
16
17
16
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
екілік
сегіздік
Он алтылық
0, 010112
0, 2638
0, 5916
Бөлшек сандарды санау жүйелеріне ауыстыру
Екiлiк жүйе
Сегiздiк жүйе
000
0
001
1
010
2
011
3
100
4
101
5
110
6
111
7
Екiлiк санау жүйесiндегi санды сегiздiк және он алтылық санау жүйелерiне ауыстыру
Екiлiк жүйедегi санды сегiздiк жүйеге аудару үшiн екiлiк санды оңнан солға қарай цифрларды үштен жеке-жеке топқа бөледi. Содан кейiн цифрлардың әрбiр тобын кестеде көрсетiлген цифр түрiнде жазады.
Екiлiк жүйедегi санды оналтылық жүйесiне аудару сегiздiкке ұқсас жүредi, тек айырмашылықы әрбiр түрленетiн екiлiк сан оңнан солға қарай цифрларды төрттен жеке-жеке топқа бөлiп, цифрлардың әрбiр тобын кестеде көрсетiлген цифр түрiнде жазады.
Ондық жүйе
Екiлiк жүйе
Оналтылық жүйе
0
0
1
0001
1
2
0010
2
3
0011
3
4
0100
4
5
0101
5
6
0110
6
7
0111
7
8
1000
8
9
1001
9
10
1010
A
11
1011
B
12
1100
C
13
1101
D
14
1110
E
15
F
2-деңгей. «Міндетті деңгей»
101002 =
2010
0111012 =
2910
Екілік санау жүйесіндегі сандарды ондық санау жүйесіне көшіріңдер:
izden. kz
3-деңгей «Жоғары деңгей»
24510 =
01012
18610 =
101110102
Ондық санау жүйесіндегі сандарды екілік санау жүйесіне көшіріңдер:
izden. kz
Ойға шабуыл
1
2
6
4
2
3
8
5
3
9
4
7
1
80
6
750
2
510
7
26
3
1001
8
15
4
94
9
40
5
39
1
79
2
34
3
1026
4
81
6
630
Көлденеңінен:
Тігінен:
1
79
2
34
3
1026
4
81
6
630
izden. kz
Ойға шабуыл
L
X
X
X
D
C
C
L
D
X
X
M
C
X
V
X
X
X
X
I
X
X
M
I
I
X
X
X
L
X
C
I
V
V
X
X
V
I
I
Көлденеңінен:
Тігінен:
1
80
6
750
2
510
7
26
3
1001
8
15
4
94
9
40
5
39
1
79
2
34
3
1026
4
81
6
630
izden. kz
Екілік
Сегіздік
Бит
Разряд
Ондық
Он алтылық
Позициялық
Позициялық емес
Цифр
izden. kz
Кестеде екілік санау жүйесінде берілген нүкте нөмірлері мен координаталары келтірілген.
Кейбір нүктенің координаталарын көрсетілген санау жүйесінде арифметикалық амалдарды орындап, табу керек. Әр нүктенің өз координаталарын ондық санау жүйесіне айналдырып, координата жазықтығында нүктемен белгілеп қойыңыз. Санау жүйелерін дұрыс айналдырып, нүктелерді бір-бірімен байланыстырса, бір сурет пайда болады.
1-кесте Нүкте координаталары
2-кесте Нүкте координаталары
№
Х
У
1
12
10012
2
1012
10012
3
1012
11*10
4
12
12
5
1012
12
№
Х
У
1
1102
12
2
10*112
10012
3
10012
10012
4
10012
12
Нүктемен сурет салу
izden. kz
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz