Жамбас белдеуі

Адамның тірек – қимыл жүйесі
Қаңқа бөлімдері
Сабақтың мақсаты:
Адамның тірек – қимыл жүйесін меңгерте
отырып, сүйектің құрылысы, атқаратын
қызметтерімен таныстыру. АКТ-ны
пайдалану. Топтық жұмыс арқылы ұжымдық
жұмысқа, ұйымшылдыққа,сыни ойлауға
ұйрету. Өзіндік идеяларын, ойларын ашық
айтуға үйрету.
Сыныптың психологиялық
дайындығын тексеру
Американдық психолог Джоари
ұстанымы бойынша
Оқушылардың ұйымдасу формасы
Әрекет түрлері: ұжымдық
бірлескен, топтық-бөліскен

В С

А

Е
Д

топ басшысы
1. Білу

1.Жас
1.Жасұлғайған
ұлғайғанкезде
кездедененің
дененіңкейбір
кейбір
бөліктерінің
бөліктерініңқол,
қол,аяқ
аяқбасы,
басы,төменгі
төменгі
жақ
жақсүйек,мұрын,иектердің
сүйек,мұрын,иектердіңөсуіне
өсуіне
байланысты
байланыстыакромегалия
акромегалияауруына
ауруына
ұшырайды.Себін
ұшырайды.Себінтүсіндір?
түсіндір?
2.Бойы
2.Бойы2м2м20см
20смжас
жасжігіт.
жігіт.ОлОләскерге
әскерге
барғанда
барғандабойы
бойыкішкентай
кішкентайболған
болған
екен,
екен,әскерде
әскердежүргенде
жүргендебірден
бірденөсіп
өсіп
кеткен.Келгенде
кеткен.Келгендетіпті
тіптітуған-
туған-
туыстары
туыстарытаңғалды.Бұл
таңғалды.Бұлжігіттің
жігіттің
бойының
бойыныңбірден
бірденөсуіне
өсуінене
несебеп
себеп
болған?
болған?
Кім жылдам?
1. Адамның қанша сезім мүшелері бар?
2. Ноцицептор дегеніміз не? Анықтамасын
беріп дәлелдеп бер?.
3. Адамның өзіне ғана тән белгілерді атаңдар?
4. Адам неліктен сүтқоректілер класына
жатады?
5. Адамның тік жүруіне байланысты дене
құрылысында қандай өзгешеліктер
байқалады.?
6. Адамның денесіндегі қандай қанқа
сүйектерді білесіндер?
7 Адамның омыртқа жотасының ерекшелігін

түсіндір?
8. Адам мен жануарлардың қаңқасында
қандай айырмашылықтар мен ұқсастықтар
бар?.
2. Түсіну

Адамның тірек – қимыл жүйесі
Қаңқа бөлімдері
Сабақтың жоспары.
1.Тірек-қимыл жүйесінің маңызы.
2.Бас қаңқасы
3.Дене қаңқасы
4.Иық белдеуі
5.Жамбас белдеуі
200 ден астам
сүйек

Зат алмасу Тірек таяныш

Ішкі мүшелнр- Трек қимыл
сымбаттылық
ді қорғайды жүйесі

Қимыл
Қорғаныштық
қозғалыс

Қан жасушал-
арын жасақ-
тайды
Адам қаңқасы
Адам қаңқасы

Бассүйек
сүйек Тұлға
Тұлға Аяқ-қол
Аяқ-қол
Бас

Бет сүйек
Бетсүйек
Бет
Бет сүйек
сүйек Ми
Ми сауыты
Мисауыты
Ми сауыты
сауыты Омыртқа жотасы
Омыртқа жотасы Кеуде
Кеуде қуысы
қуысы Шықбелдеуі
Шық белдеуі Жамбас белдеуі
Жамбас белдеуі
Мойын омыртқа-7
Арқа омырытқа-12
Бел омырытқа-5
Сегізкөз омыртқа-5
Құйымшақ
омыртқа-4 немесе 5
Арқа
омыртқлары-12
12 жұп қабырға
Төс
Қабырғалардың
қозғалуы тыныс
қозғалыстарына
қатысады
Жалпыламаланған оқу мақсаттарының
мысалдары

• қолданылған терминдерді біледі
(есте сақтайды және қайталайды);

• нақты фактілерді біледі;

Шәкірт:
• әдістер мен жұмыстың орындалу
ретін біледі (процедурасын);

• негізгі ұғымдарды біледі;

• ережелер мен қағидаларды біледі.
Сүйектер
Сүйектер
пішіні,мөлшері
пішіні,мөлшері
жағынан
жағынан

Ұзы
Ұзы сүйектер
сүйектер Қысқа
Қысқа сүйектер
сүйектер Жалпақ
Жалпақ сүйектер
сүйектер

Жауырын,жамбас,
Жауырын,жамбас,
Омырытқа,алақан,
Омырытқа,алақан,
Аяқ-қол
Аяқ-қол қабырға,бас
қабырға,бас
табан,саусақ
табан,саусақ
сүйектері
сүйектері сүйектер
сүйектер
сүйектер
сүйектер
Атқаратын
Атқаратын
қызметіне
қызметіне
қарай
қарай

Өте
Өте жақсы
жақсы
Қозғалмайтын
Қозғалмайтын Аз
Аз қозғалатын
қозғалатын қозғалатын
қозғалатын

Бас,
Бас, жоғарғы
жоғарғы жақ,
жақ, Қабырға,
Қабырға,
жамбас
жамбас омыртқа
омыртқа Қол-аяқ
Қол-аяқ сүйектері
сүйектері
жоталары
жоталары
Сколиоз-омыртқаның бүйір
жаққа
қисаюы
Лордоз-омыртқаның алға
қисаюы
Кифоз-омыртқаның артқа
қисаюы
3. Қолдану

1.Адамның омырытқа жотасы неше иілімнен тұрады?
а)1 ә)2 б)3 в)4
2.Адамның омырытқа жотасы қанша омырытқадан тұрады?
а)33-34 ә)32-35 б)33-36 в)33-37
3.Адам қанқасында шамамен қанша сүйек бар?
а)220 ә)200 б)250 в)240
4.Сүйектердің бір-бірімен дәнекер ұлпасы арқылы
немесе шеміршекпен байланысуы қалай аталады?
а)тұтасу ә)жалғасу б)оралу в)іліну
5.Кеуденің сыртқы жағынан орналасқан жалпақ
үшбұрышты сүйек қалай аталады?
а)қабырға ә)төс б) жауырын в)жамбас
6.Ұзын сүйекті табыңыз?
а)жілік ә)қабырға б)омырытқа в)жамбас
7.Мойын омыртқалар саны?
а)8 ә)10 б)5 в)7
8.Бастың жұп сүйектері?
а)төбе ә)маңдай б)шүйде в)самай
9.Иық белдеуіне жататын сүйектер?
а)қабырға ә)бұғана б)жауырын в)омыртқа
10.Қозғалмайтын сүйектер?
а)бас сүйек ә)аяқ-қол сүйегі б)жамбас сүйек
в)қабырға сүйегі
Ойлан, топтас, жұптас!

Бассүйек Кеуде қуысы

Омыртқа жотасы Иық – жамбас белдеу
4. Талдау

Қанқа сүйектерден және олардың..........
.....тұрады .Ол біздің денемізге............. болып ,
................ сақтайды,..................
және ...... .....................
қызыметін атқарады,........................
қатысады. Қанқа ............ , .............. , ................
болып бөлінеді.
1.Дыбыс тербелістері есту мүшелеріне қалай беріледі?
1.Құтшалар мен таяқшалар дегеніміз
не? Қандай қызмет атқарады?
2.Дәм сезудің адам өміріндегі маңызы?
“ Сан берген,сана берген,санат берген
Инсан деп саналыға ол ат берген?
Жаратып барша әлемді жалғыз нұрдан,
Жаухари нұр сәулесін тарат деген”

Әл-Фараби
1.Жасушаның құрамында қандай кенейлі заттар бар?
2.Бас сүйек неше бөліктен тұрады?
3.Адам организімі қандай ұлпалардан тұрады?
4.Қазақ халқы 4 саны туралықандай мақалдар білеміз?
5.Адам баласының мінезі неше түрлі болады?
6.Адам жүрегі неше бөліктен тұрады?
7.Омыртқа жотасы неше бөліктен тұрады?
8.Адам қаны неше топқа бөлінеді?
9.Баланың миы неше жастан бастап жақсы жұмыс
жасайды?
10.Қазақ халқы тегінде неше түрлі мал асыраған?
11.Пайғамбарымыз Мұхаммед білім алудың қанша
жолын нұсқаған?
1. .....екеу болмай,
Мал екеу болмайды.
2.Өнершінің ...... алтын,
Шешеннің сөзі алтын.
3.Сөз - ........... өтеді.
4. Басы жұмыс жасамаған адамның,
екі ....... күш түседі.
5. ........ көрген жерді іледі.
6. Отыз екі ............ шыққан сөз,
Отыз екі рулы елге тарайды.
5. Жинақтау
Тірек-қимыл жүйесі тақырыбына
арналған ашық тест
тапсырмалары.
Буын дегеніміз не?
Жалпақ сүйектерге жататындар?
Сүйек қабында жүйкелер мен қан
тамырлар бола ма?
Бас сүйек қаңқасындағы сүйектерді
атаңдар?
Кеуде сүйектерін атаңдар?
Омыртқа жотасын атаңдар?
Ми сауыты қандай сүйектерден тұрады?
Омыртқа жотасының бірінші омыртқасы?
Сүйектердің өзара жалғасуы нешеге
Суреттердің
10 айырмашылығын табыңыз.
Визуалды (көзбен көретін) дәлелдер
негізіндегі сыни тұрғыдан ойлау

Тапсырма: Суреттерді төмендегі қағидаттар бойынша
топтастырыңыз
1. 100 жыл бұрын
2.100-50 жыл бұрын
3.50-25 жыл бұрын
4. Соңғы 25 жыл
ТЕК КӨРГЕН ТҮСТІ ОҚЫҢЫЗ!

ҚАРА АҚ ЖАСЫЛ КҮЛГІН ҚОҢЫР САРЫ САРҒЫШ АЛА

КҮРЕҢ ҚЫЗЫЛ ҚЫЗЫЛ КӨК КӨГІЛДІР ҚАРА АҚ ЖАСЫЛ

КҮЛГІН ҚОҢЫР САРЫ САРҒЫШ АЛА КҮРЕҢ ҚЫЗЫЛ

ҚЫЗЫЛ КӨК КӨГІЛДІР ҚАРА АҚ ЖАСЫЛ КҮЛГІН ҚОҢЫР САРЫ

САРҒЫШ АЛА КҮРЕҢ ҚЫЗЫЛ ҚЫЗЫЛ КӨК КӨГІЛДІР
6. Бағалау

Бағалау, топтық
бағалау”
Екі жұлдыз бір тілек
§23 Қанқа бөлімдері
1.сүйек аттарын жаттау
2.тірек-қимыл сөзіне
сөзжұмбақ
құрау

Ұқсас жұмыстар

Жамбас сүйектері

Адам қаңқасы

Аяқ қаңқасы

Жұп сүйектердің қаңқаның оң немесе сол жағына тиесілі екендігін анықтау

Тірек – қимыл жүйесі

ЖЫЛАНДАР ОТРЯД ТАРМАҒЫ

Пәндер