Қазақ АКСР

Презентация қосу

Темірбек
Темірбек Жүргенов
Жүргенов
Қараұлы
Қараұлы өмірбаян.
өмірбаян.
Ұлттық
Ұлттық мәдениетіміздегі
мәдениетіміздегі қайраткерлердің
қайраткерлердің ішінде
ішінде
Темірбек
Темірбек Жүргенов
Жүргенов публицист,
публицист, қазақ
қазақ мәдениетінің
мәдениетінің тарланы,
тарланы,
білім,
білім, мәдениет
мәдениет және
және өнердің
өнердің дамуына
дамуына өз
өз үлесін
үлесін қосқан
қосқан
мемлекет
мемлекет және
және қоғам
қоғам қайраткері
қайраткері ретінде
ретінде белгілі.
белгілі. Бүгінгі
Бүгінгі
таңда
таңда оның
оның шығармашылығын
шығармашылығын қазақ
қазақ халқының
халқының рухани
рухани
мұрасы
мұрасы ретінде
ретінде қарастырамыз.
қарастырамыз.

Темірбек
Темірбек Жүргенов
Жүргенов 1898
1898 жылы
жылы қарашада
қарашада Қызылорда
Қызылорда
облысы,
облысы, Жалағаш
Жалағаш ауданы,
ауданы, Жаңа
Жаңа талап
талап ауылында
ауылында ауқатты
ауқатты
шопан
шопан отбасында
отбасында дүниеге
дүниеге келген.
келген.
Алғашқы
Алғашқы ұстазы
ұстазы шығысқа
шығысқа белгілі
белгілі ақын
ақын және
және
аудармашы
аудармашы Тұрмағамбет
Тұрмағамбет Ізтілеуов
Ізтілеуов Темірбекке
Темірбекке ауыл
ауыл мектебі
мектебі
аясында
аясында шығыс
шығыс тілдерін
тілдерін үйретті.
үйретті. Оның
Оның бұл бұл тілдерді
тілдерді
меңгергені
меңгергені кейіннен
кейіннен Орта
Орта Азияда
Азияда жұмыс
жұмыс істеген
істеген жылдары
жылдары
көмегін
көмегін тигізді.
тигізді.
1913
1913 жылы
жылы Жүргенов
Жүргенов Аламесектегі
Аламесектегі орыс-түзем
орыс-түзем
бастауыш
бастауыш мектебін
мектебін үздік
үздік аяқтап,
аяқтап, Перовск
Перовск қаласындағы
қаласындағы
(қазіргі
(қазіргі Қызылорда)
Қызылорда) Суханский
Суханский атындағы
атындағы жоғары
жоғары қалалық
қалалық
орыс-қазақ
орыс-қазақ училищесіне
училищесіне түседі.
түседі. Орыс
Орыс тілінен
тілінен алған
алған білімі
білімі
Крылов,
Крылов, Некрасовтың
Некрасовтың шығармаларын
шығармаларын оқуынаоқуына көмегін
көмегін
Жүргенов Темірбек тигізді.
тигізді. 1918
1918 жылы
жылы Торғай
Торғай қаласында
қаласында Т.Т. Жүргенов
Жүргенов Әліби
Әліби
Қараұлы Жангельдинмен
Жангельдинмен танысып,
танысып, білімді
білімді және
және талантты
талантты жігітті
жігітті
(1898-1938) «Қазақ
«Қазақ мұңы»
мұңы» газетінің
газетінің редакциясы
редакциясы жұмысымен
жұмысымен БКП(б)
БКП(б)
қатарында
қатарында сөз сөз сөйлеу
сөйлеу үшін
үшін Торғай
Торғай съезінің
съезінің Кеңесіне
Кеңесіне
дайындайды.
дайындайды.
Т.Жүргеновтің қазақ тіліне Кітап 1926 жылы Қзыл-Орда
аударылған “Политэкономия” қаласында жарияланды. НБ
Михайловск кітабы РК жиі фондында сақталған..
Торғай облысы советінің 1-ші Қазақстан съезінің делегаттары
Торғай облысы советінің 1-ші Қазақстан съезінің делегаттары
(бұрын Ақтөбе) 1920 ж.
(бұрын Ақтөбе) 1920 ж.
Орынбор қаласындағы жұмысшы факультетін ойдағыдай аяқтап,
1923 жылы Ташкенттегі ОАМУ- дың құқық факультетінің 1 курсына
оқуға түседі. Сонымен қатар оны қазақ мәдениеті мен білімі
мәселелерін қарастыратын Түркі республикаларындағы ҚазАССР-нің
өкілетті елшісі етіп тағайындайды.
1926 жылы Т. Жүргеновтың тікелей қатысуымен Ташкент
қаласында Қазақпединституты ашылды және оны – ОАМУ-дың 4
курс студентін осы алғашқы қазақ оқу орнының алғашқы ректоры
етіп тағайындады.
1929-1930 ж.ж. – Тәжік Республикасының қаржы саласы бойынша
халық комиссары.
1930-1933 ж.ж. – Өзбекстан ағарту ісінің халық комиссары.
1933-1937 ж.ж. – Қазақстан ағарту ісінің халық комиссары,
БКП(б) Өлкелік комитетінің бюро мүшесі, өнер жөніндегі Комитеттің
жетекшісі.
1936 ж. (шілде) Еңбек Қызыл Ту Орденімен марапатталды.
1938 ж. (25 мамыр) репрессия құрбаны болды.
Темірбек Жүргенов қысқа да жарқын ғұмырында еліміздің
мәдени құрылысына қажетті тың идеяларды қалдырды.
Қазақстанның Халық Ағарту комитетін басқара жүріп, білім
берудің қазіргі моделін, өнердің кәсіби түрлерін жарыққа
шығарудың, ұлттық кеңес мәдениетіндегі қазақ мәдениетінің
маңыздылығын қалыптастырудың негізін қалады. Ол көптеген
мәселелерді жүзеге асырды:
• Республиканың барлық облыс орталықтарында ұлттық театр
топтары мен студиялар ашылды;
• Музыкалық студия ашылды, ол алдымен Қазақ музыка театры
болып құрылды, одан кейін мемлекеттік академиялық опера және
балет театры болды;
• Музыкалық-драмалық техникум құрылды;
• Тұрғындардың эстетикалық дамуын көздейтін облыстық
(қазақ, орыс) театрлары ашылды;
• Бұрынғы Луначарский атындағы ГИТИС – Мәскеу театр
комбинаты жанынан Қазақ ұлттық драма шеберханасы ашылды;
• Хореографиялық училище ашылды;
• Халық өнері қайраткерлерінің бүкілқазақстандық 1 слеті
ұйымдастырылды;
• Қазақтардың ауыз әдебиеті туындылары, қазіргі қазақ ақындарының
(Мұхит Мералиев, Ақан сері, Біржан сал және т.б.) әндері жиналып, қағаз
бетіне түсті;
• 1921 жылы Қазақстан ақындарының әндері мен поэмаларының
жинағы «Терме» деген атпен құрастырылып жарыққа шықты;
• Ұлттық музыка аспаптарын дайындайтын шеберхана
ұйымдастырылды;
• Театралды костюм мамандығы бойынша костюмерлер жұмысқа
шақырылды;
• Мәскеу театр студиялары мен жоғары оқу орындарына жас
қазақстандық артистер, суретшілер шақырылды;
• Қазақ жазушыларының аударуымен әлем әдебиетінің құнды
мұралары қазақ тіліне аударылды;
• Ұлт аспаптар оркестрі құрылды;
• Ұйғыр музыкалық драма театры ашылды;
• Қазақ Көркемсурет галереясы ашылды;
• Қазақкинотрест ұйымдастылып, фильмдер түсірілді, кино қоятын
орындар және кинотеатрлар жүйесі кеңейтілді;
Т. Жүргеновтің
“Қазақстандағы мәдениет
революциясы
революциясы ”кітабының
”кітабының
қабы.
“Қазақстандағы
“Қазақстандағы мәдениет
мәдениет
революциясы” кітабының титулдық
беті.
Т.Жүргеновтің Қазастандағы
сауатсыздықты жою
жұмысы туралы кітабының
қабы.
Т. Жүргеновтің мектептің
Т.
түпЖүргеновтің мектептің
кемшіліктерін кетіру
түп кемшіліктерін
үшін кетіру
күрес атты кітабының
үшін күрес қабы.
атты кітабының
қабы.
“Политэкономия” кітабының
Кітаптың қабы
титулдық беті.
Жүргенов
Жүргенов Темірбек
Темірбек Қараұлы
Қараұлы (1898-1938)
(1898-1938) мемлекет
мемлекет және
және қоғам
қоғам қайраткері.
қайраткері.
Ақтөбе
Ақтөбе обл.
обл. Ырғыз
Ырғыз ауданында
ауданында дүниеге
дүниеге келді
келді ..
Орыс
Орыс қазақ
қазақ бастауыш
бастауыш мектебі,
мектебі, Перовскідегі
Перовскідегі Суханский
Суханский атындағы
атындағы орыс-
орыс-
қазақ
қазақ училещесин
училещесин бітірді.1917
бітірді.1917 жылы
жылы УфаУфа қаласындағы
қаласындағы жержер шаруашылығы
шаруашылығы
училещесіне
училещесіне оқуға
оқуға туседі,
туседі, бірақ
бірақ азамат
азамат соғысы
соғысы оқуын
оқуын тоқтатты.
тоқтатты. Темірбекті
Темірбекті
политикалық
политикалық күрестің
күрестің жолына
жолына соқты.
соқты.
Т.Жүргенов
Т.Жүргенов советтің
советтің обылыстық
обылыстық съезін
съезін дайындауда
дайындауда белсене
белсене қатысты
қатысты
«Қазақ
«Қазақ мұңы»
мұңы» атты
атты газетіне
газетіне жұмыс
жұмыс істеді.
істеді. Ырғыз
Ырғыз уезінде
уезінде
ақгвардиялықтармен
ақгвардиялықтармен күресті,
күресті, Кенжар
Кенжар болысындағы
болысындағы ревалюциялық
ревалюциялық
комитеттің
комитеттің өкілі
өкілі болды
болды 1920-1921
1920-1921 жылы
жылы ырғыз
ырғыз уездінін
уездінін атқару
атқару комитетінің
комитетінің
төрағасы.Бейбітшілік
төрағасы.Бейбітшілік құрылысына
құрылысына ауысу
ауысу Т.Жүргеновтің
Т.Жүргеновтің оқуын
оқуын
жалғастыруға
жалғастыруға ықпал
ықпал етеді.
етеді. Орынбордағы
Орынбордағы журналистика
журналистика факультетін
факультетін
бітірген
бітірген сон
сон (1928)
(1928) Орта
Орта азиялық
азиялық мемлекеттік
мемлекеттік университетіне
университетіне жолдама
жолдама
алады
алады (1927)
(1927) Сол
Сол жылдары
жылдары халық
халық шаруашылығында
шаруашылығында мамандар
мамандар мен
мен
ұйымдастырушылар
ұйымдастырушылар жетіспеді
жетіспеді сондықтан
сондықтан жоғарғы
жоғарғы оқу
оқу орындары
орындары мен
мен
техникумдардың
техникумдардың студенттерін
студенттерін жинады.
жинады. 1924-1926
1924-1926 жылы
жылы студент
студент Т.
Т.
Жүргеновке
Жүргеновке Түркістан
Түркістан Республикасың
Республикасың Қаз.Қаз. АКСР-ің
АКСР-ің өкілетті
өкілетті өкілі
өкілі болуға
болуға
міндет
міндет артты.
артты. Ол
Ол Орта
Орта Азия
Азия мен
мен Қазақстан
Қазақстан ұлттық
ұлттық мемлекет
мемлекет бөліну
бөліну
дайындығына
дайындығына белсене
белсене қатысады.
қатысады.
Т.Жургенов
Т.Жургенов статисттикалық
статисттикалық және және демографиялық
демографиялық материялдар
материялдар көпкөп жинаған
жинаған ,,
әдебиет
әдебиет және
және архивтің
архивтің қайнар
қайнар бұлағын
бұлағын зерттеген
зерттеген .Т.Жүргенов
.Т.Жүргенов университеттің
университеттің
соңғы
соңғы курсында
курсында Ташкенттегі
Ташкенттегі қазақ
қазақ педагогикалық
педагогикалық инстетутын
инстетутын ректоры
ректоры болы
болы
тағайындалды
тағайындалды (1926-1929).
(1926-1929). Қазақстан
Қазақстан мен
мен Түркістанның
Түркістанның орталық
орталық атқару
атқару комитеті
комитеті
болып
болып сайланды.
сайланды.
Т.Жүргеновті
Т.Жүргеновті университет
университет бітіргенен
бітіргенен соң
соң оны
оны мемлекеттік
мемлекеттік құқығының
құқығының ғылыми
ғылыми
өкілі
өкілі ретінде
ретінде қалдырды
қалдырды .. 1929
1929 жылы
жылы оны
оны Тәжік
Тәжік ССР-ің
ССР-ің қаржы
қаржы комисары
комисары етіп
етіп
тағайындады,
тағайындады, ол ол 1930-1933
1930-1933 жылдары
жылдары Өзбек
Өзбек ССР-нің
ССР-нің халық
халық ағарту
ағарту комиссары.
комиссары.
Сол
Сол уақытта,
уақытта, 1933
1933 жылы
жылы Т.Жургеновты
Т.Жургеновты Қазақ
Қазақ АКСР
АКСР –нің
–нің ұлттық
ұлттық комитеті
комитеті
ағартушысы
ағартушысы болып
болып тағайындаған
тағайындаған кезде,
кезде, республикаға
республикаға өте
өте қиын
қиын болды.
болды. ВКП
ВКП (б)
(б)
халық
халық комисарының
комисарының жаңа жаңа билігі,
билігі, калективизация
калективизация кезінде
кезінде жіберілген
жіберілген үлкен
үлкен қатені
қатені
түзеу
түзеу үшін,
үшін, көптеген
көптеген күшкүш салды
салды .. Және
Және халық
халық білімі
білімі саласында
саласында көптеген
көптеген қарама-
қарама-
қайшы
қайшы сұрақтар
сұрақтар болды.
болды.
Жүргеновтің
Жүргеновтің ұйымдастыру
ұйымдастыру қабілеті,
қабілеті, үлкен
үлкен оқу
оқу орындарын
орындарын ашып,
ашып, бастауыш
бастауыш
білімді
білімді реттеу,
реттеу, сауатсыздықты
сауатсыздықты жоюжою мәселерінің
мәселерінің сұрақтары
сұрақтары кезінде
кезінде ерекше
ерекше
айқындалды.
айқындалды. Халықтың
Халықтың білім
білім денгейін
денгейін білу
білу үшін
үшін әр
әр түрлі
түрлі аудандарды
аудандарды кезіп,
кезіп, статья
статья
таратып,
таратып, доклад
доклад оқыды.
оқыды. Оның
Оның әдебиет
әдебиет пен
пен өнер
өнер саласын
саласын дамыту
дамыту жағынан
жағынан қайраты
қайраты
құнарлы
құнарлы болды.
болды.
1937
1937 жылы
жылы 33 тамызда
тамызда «халық
«халық жауы»
жауы» деген
деген жалған
жалған айыппен
айыппен ату
ату жазасына
жазасына
кесілді.
кесілді. 1957
1957 жылы
жылы 18 18 сәуірде
сәуірде ақталды.Алматыдағы
ақталды.Алматыдағы Қазақ Қазақ ұлттық
ұлттық өнер
өнер
академиясына
академиясына Т.Жургенов
Т.Жургенов есімі
есімі берілді.
берілді. Оның
Оның ескерткіші
ескерткіші оның
оның туған
туған жерінде
жерінде
орнатылған.
орнатылған.
Қанабек
Қанабек Байсейтов
Байсейтов ҚазҚаз ССР-нің
ССР-нің халық
халық әртісі
әртісі қазақ
қазақ театрының
театрының
іргетасын
іргетасын қалаушыларының
қалаушыларының бірі. бірі.
«Қыз
«Қыз Жібек»
Жібек» операсын
операсын құруын
құруын ұсынған
ұсынған халық
халық комитетінің
комитетінің ағартушысы
ағартушысы
Темірбек
Темірбек Жүргенов.
Жүргенов.
Оны
Оны өзіне
өзіне шақырып,
шақырып, ұзақ
ұзақ осы
осы сүйетін
сүйетін даласының
даласының мағынасын
мағынасын аса
аса
қызығушылықпен
қызығушылықпен айтты.
айтты. Содан
Содан соң,
соң, жаңадан
жаңадан құрылған
құрылған қазақ
қазақ мемлекеттік
мемлекеттік
музыкалық
музыкалық театрының
театрының редакторы
редакторы етіп
етіп тағайындайды,
тағайындайды, және және кідірмей
кідірмей үлкен
үлкен
творчествалық
творчествалық жұмысқа
жұмысқа кірісуіне
кірісуіне рұқсат
рұқсат берді.
берді. Болашақ
Болашақ операға
операға Затаевичтің
Затаевичтің
«Қазақ
«Қазақ халқының
халқының 1000
1000 әуені»
әуені» атты
атты жинағын
жинағын қолданыңдар.
қолданыңдар. Бірақ
Бірақ бізге
бізге жақсы
жақсы
опера
опера жазып
жазып беріңдер!»-деп
беріңдер!»-деп әңгімесін
әңгімесін бітіріп,
бітіріп, ол
ол телефонға
телефонға жақындап,
жақындап, театор
театор
режисеры
режисеры Жұмат
Жұмат Шаннинге
Шаннинге қоңырау
қоңырау шалып,
шалып, «Қыз
«Қыз Жібек»
Жібек» операсынның
операсынның әнін
әнін
Бурсуловский
Бурсуловский жазатынын
жазатынын жариялап,
жариялап, және
және оған
оған үш
үш күннен
күннен кейін
кейін орыс
орыс
тіліндегі
тіліндегі Либреттосын
Либреттосын дайындап
дайындап беруді
беруді сұрады.
сұрады.
Жүргеновке
Жүргеновке тезтез арада
арада және
және міндетті
міндетті түрде
түрде осы
осы операны
операны алу
алу керек
керек
болды.Жаңа
болды.Жаңа құрылған
құрылған театорда
театорда жалғыз
жалғыз спектакль
спектакль жүріп
жүріп жатқан,
жатқан, кезі
кезі
болды.Жаңа
болды.Жаңа құрылған
құрылған театорда
театорда Мұхтар
Мұхтар Әуезовтің
Әуезовтің «Айман
«Айман Шолпан»
Шолпан»
пьесасына
пьесасына жазылған
жазылған И.В.Коцик
И.В.Коцик пенпен С.И.Шабельскийдің
С.И.Шабельскийдің музыкалық
музыкалық
комедиясы.
комедиясы. ОлОл табысы
табысы мол
мол болғанымен,
болғанымен, оғаноған жұмыстың
жұмыстың бәрін
бәрін құру,
құру, әрине,
әрине,
мүмкін
мүмкін емес.Жаңа
емес.Жаңа қойылымдар
қойылымдар қажет
қажет болды,
болды, ұлы
ұлы октябрдің
октябрдің жылдығына
жылдығына
біреуі
біреуі ғана
ғана болсада,бірақ
болсада,бірақ құру
құру тәжірибесі
тәжірибесі ешкімде
ешкімде болмағандықтан,
болмағандықтан, Ахмет
Ахмет
Жұбановтың
Жұбановтың сұрауымен
сұрауымен Қазақстан
Қазақстан астанасына
астанасына Ленинград
Ленинград
кансерваториясының
кансерваториясының жас жас жігерлі
жігерлі түлегінің
түлегінің келуі
келуі (атақты
(атақты профессор
профессор
Максимилан
Максимилан Штейнбергтің
Штейнбергтің сыныбы)
сыныбы) көмек
көмек ретінде
ретінде көрінді.
көрінді.
С.Сейфуллин
С.Сейфуллин және
және Т.Жүргенов
Т.Жүргенов Москва
Москва декадасының
декадасының күнделігінде
күнделігінде
марапатталғандар арасында, 1936ж.(фото Астанадағы С.Сейфуллин
атындағы мұражайында сақталған).
Москвадағы Қазақ әдебиетімен өнер декадасы, 1936ж.
“Социалистік Қазақстан” газеті Москвадағы Қазақ
әдебиетімен
әдебиетімен өнері
өнері декадасын
декадасын күнделігінде
күнделігінде
марапатталғандар суретімен 1936ж.
Дәмеш
Дәмеш Ермекова
Ермекова -- Жүргенова
Жүргенова –
– Т.Жүргеновтің
Т.Жүргеновтің зайыбы.
зайыбы.
Дәмеш Ермекова Жүргенова (ортада) Алма-Аты мемлекеттік
медициналық институтының оқытушыларымен студенттері
арасында.
арасында.
АТСИ
АТСИ қыметкерлерімен
қыметкерлерімен студенттер
студенттер қауымымен,
қауымымен, институтқа
институтқа
Т.
Т. Жүргеновтің
Жүргеновтің атын
атын берген
берген 1989
1989 жылғы
жылғы кездесу.
кездесу.
20 ғасырдың 20-30 жылдары ғасырлар бойы көшпенді
өмірге бейімделген Қазақстан үшін дамудың жаңа
жүйесін таңдап, оны қабылдау қоғам өмірі үшін де қиын
болды. Бұл таңдау енді ғана аяғынан тік тұрып келе
жатқан жас интеллегенцияның қызметін экономиканың,
ғылым мен мәдениеттің қарқынды дамуына ықпал
етті.Қазақ мәдениетін тамырландыру, келер ұрпаққа
мәдени мұраларды сақтау, өзінің Отанын жаңа ел
қатарына қосу сияқты ойлармен ынталандыру қасиеті,
Т.Жургеновтің туған халқына деген сүйіспеншілігін
артатын, шығармашылық күштері айналасына жиналды.
Қазақстанның тәуелсіздік міндеттерінде бұл ойлар жаңа
импульс алып, іске асып, мемлекетті болашаққа апарды.
Социализмді
Социализмді жаратушы
жаратушы арасында
арасында көзкөз жұмғандар
жұмғандар қатарына,
қатарына, қолына
қолына қару
қару
алып
алып революция
революция жаулауынан
жаулауынан қорғағандар
қорғағандар –– М.Масанчи
М.Масанчи Т.Алиева,
Т.Алиева,
Құрманғалиева,
Құрманғалиева, С. С. Жақұпова
Жақұпова т.б.Тағдыр
т.б.Тағдыр ОКОК БК(б)
БК(б) П-ның
П-ның Қазақстанға
Қазақстанға
көптеген
көптеген жіберушілерін,
жіберушілерін, партияның
партияның тәжірбиелі
тәжірбиелі қайраткерлеін
қайраткерлеін аямады:1905
аямады:1905
жылдан
жылдан бері
бері партия
партия өкілі
өкілі кәсіпқой
кәсіпқой революционер
революционер В.Н.Андрониковті,
В.Н.Андрониковті, 19171917
жылдан
жылдан бері
бері партия
партия окілі
окілі Л.И.Мирзоянды,
Л.И.Мирзоянды, 1919 1919 жылының
жылының партия
партия өкілі,
өкілі,
азамат
азамат соғысына
соғысына қатысқан
қатысқан К.Я.
К.Я. Рафальскийді,
Рафальскийді, 1917
1917 жылының
жылының партия
партия өкілі
өкілі
В.Н.
В.Н. Ланарсенді
Ланарсенді және
және т.б.
т.б.
Қазақ
Қазақ әдебиетін
әдебиетін қалаушыларының
қалаушыларының репрессия
репрессия күшімен
күшімен жойылғандар
жойылғандар
С.Сейфуллин
С.Сейфуллин – – Б.Майлин,
Б.Майлин, І.Жансүгіров,
І.Жансүгіров, М.Жұмабаев,
М.Жұмабаев, М.Дулатов.
М.Дулатов.
Қазақстан
Қазақстан ғылымы
ғылымы байсалды
байсалды соққы
соққы алды.Қазақ
алды.Қазақ лингвистикасын
лингвистикасын қалаушы
қалаушы
А.Байтұрсынов,
А.Байтұрсынов, көрнекті
көрнекті ғалым
ғалым тіл
тіл танушы
танушы профессор
профессор К.Жұбанов,
К.Жұбанов, қазақ
қазақ
тарихының
тарихының мектебін
мектебін қалаушы,
қалаушы, профессор
профессор С.Д.Асфендияров,
С.Д.Асфендияров, Қазақ
Қазақ АН
АН
СССР-нің
СССР-нің филиалы
филиалы қолбасшыларының
қолбасшыларының бірі бірі М.Түлепов
М.Түлепов және
және т.б.
т.б.
Қазақстан
Қазақстан жерінде
жерінде Қарлаг
Қарлаг (Қарағанды
(Қарағанды қатал
қатал тәртіп
тәртіп лагері)
лагері) пайда
пайда
болды.Оның
болды.Оның нүктелерінің
нүктелерінің бірі
бірі «ОСОБ»
«ОСОБ» -- Отан
Отан сатқыш
сатқыш отбасылары
отбасылары болып
болып
аталады.Кең
аталады.Кең танымал
танымал Отан
Отан сатқыш
сатқыш әйелдерінің
әйелдерінің Ақмола
Ақмола лагері
лагері атымен
атымен
аталды.Ұзақ
аталды.Ұзақ жылдар
жылдар Қарлагта
Қарлагта КЭ КЭ цикловскийдің
цикловскийдің серігі
серігі мен
мен досы,
досы, ғалым
ғалым
А.Л.Чижевский,
А.Л.Чижевский, керемет
керемет еңбектің
еңбектің авторы:
авторы: академик
академик екі
екі рет
рет Социалдық
Социалдық
Еңбегінің
Еңбегінің Батыры
Батыры В.С.
В.С. Пустовойт;
Пустовойт; Генетика
Генетика радиациясының
радиациясының қалаушысы
қалаушысы
болған
болған С.П.
С.П. Королева;архитектура
Королева;архитектура академиясының
академиясының корреспонденті
корреспонденті
Т.М.Людвиг
Т.М.Людвиг т.б.
т.б.
Репрессия
Репрессия толқыны
толқыны қазақстанға
қазақстанға дада келіп
келіп жетті.
жетті. Салық
Салық салдарынан
салдарынан
бәрінен
бәрінен бұрын
бұрын азамат
азамат соғысының
соғысының аяғында
аяғында совет
совет үкіметінің
үкіметінің
тұғырнамасына
тұғырнамасына көшіп,
көшіп, жеке
жеке шамасына
шамасына қарай,
қарай, қалған
қалған жылдары
жылдары қызмет
қызмет
еткен,
еткен, қазақтың
қазақтың шығармашылық
шығармашылық интелегенциясы
интелегенциясы еді.
еді. Репрессия
Репрессия қауіпі
қауіпі
Ж.Аймауытов,
Ж.Аймауытов, А.Ермеков,
А.Ермеков, Ж.Досмұхамедов,
Ж.Досмұхамедов, АБөкейханов
АБөкейханов және
және т.б.
т.б.
«Алаш»
«Алаш» партиясының
партиясының көрнекті
көрнекті қайраткерлерімен
қайраткерлерімен өкілдеріне
өкілдеріне төніп
төніп тұрды.
тұрды.
1930
1930 жылдың
жылдың 4сәуірінде
4сәуірінде қазақ
қазақ ССР-інің
ССР-інің ОГПУ
ОГПУ ұжымы,
ұжымы, қазақ
қазақ советі
советі
әдебиетінің
әдебиетінің іргетасын
іргетасын қалаушыларының
қалаушыларының бірі бірі Ж.Аймауытовты
Ж.Аймауытовты ату ату
жазасына
жазасына кесті.
кесті. Өнеркәсіп
Өнеркәсіп партиясының
партиясының процесінен
процесінен кейін
кейін Москвада
Москвада
Қызылордада
Қызылордада құрылысшылардың
құрылысшылардың Қастандығы
Қастандығы болды
болды (Қызылорда,
(Қызылорда, 1928
1928
ж.).
ж.). РСФСР
РСФСР жоғарғы
жоғарғы соты
соты талантты
талантты сәулетшілермен
сәулетшілермен инжинер
инжинер тобының
тобының
үстінен
үстінен процес
процес жүргізді
жүргізді (П.Т.
(П.Т. Буддаси,
Буддаси, С.Б.Голдгор,
С.Б.Голдгор, С.А.
С.А. Баграков,
Баграков,
М.Тынышбаев
М.Тынышбаев т.б.)
т.б.)
1937-1938
1937-1938 ж.ж.
ж.ж. террор
террор көлемді
көлемді мінез
мінез қабылдады.Сол
қабылдады.Сол жылдары
жылдары халық
халық
жаулары
жаулары болып,
болып, жарияланғандар
жарияланғандар ішінде,
ішінде, көбінесе
көбінесе Совет
Совет үкіметінің
үкіметінің
нығайтуымен
нығайтуымен құрылуына
құрылуына қатысқандар:А.Асылбеков,А.
қатысқандар:А.Асылбеков,А. Әйтейов,
Әйтейов,
С.Арғаншаев,
С.Арғаншаев, С.Мендешов,
С.Мендешов, М.Төрағұлов,
М.Төрағұлов, Т.Рысқұлов.
Т.Рысқұлов.
Қазақстанның
Қазақстанның ұйымының
ұйымының көрнекті
көрнекті қайраткерлері
қайраткерлері У.Исаев,
У.Исаев, О.Жандосов,
О.Жандосов,
А.Досов,
А.Досов, Т.
Т. Жүргенов,
Жүргенов, Ө. Ө. Құлынбетов,
Құлынбетов, С.Сегізбаев,
С.Сегізбаев, И.Қабілов,
И.Қабілов,
И.М.Беккер,
И.М.Беккер, С.Нұрпейісов,
С.Нұрпейісов, Н.Н.Н.Н. Нұрмақов,
Нұрмақов, М.М. Тәтімов,
Тәтімов, Қ.Тәштітов
Қ.Тәштітов және
және
басқалары
басқалары да
да сталинннің
сталинннің қанқан ішерлерінің
ішерлерінің қолынан
қолынан қаза
қаза тапты.
тапты.
Т.
Т. Жүргеновтің
Жүргеновтің достары
достары мен
мен серіктестері
серіктестері..

Б. Майлин С.Асфендияров О.Жандосов Т.Жүргенов
1894-1938 1889-1938 1899-1938 1898-1938

Т.Рысқұлов А.Бөкейханов С.Сейфуллин І.Жансүгүров
1894-1937 1870-1938 1894-1938 1894-1938

Ұқсас жұмыстар

Қазақ АКСР - інің одақтас республика болып құрылуы

Қазақ жерлерінің ҚКАСР құрамына біріктірілуі

Қазақстан индустрияландыру кезеңінде

Қазақ автономиясының кұрылуы

Ауыл шаруашылығындағы өзгерістер

Қазақ даласына жер аударылған ұлттар тарихы

Конституция тарихы

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КІШІ ҚАЗАН

Қазақстан кеңестерінің Құрылтай съезі өтіп, Қазақ АКСР - нің

1917 жылғы тамыз - қыркүйек айларында Орталық Ресейде Корнилов бүлігінің талқандалуы

Пәндер