Вирустардың таксономиясы

Презентация қосу

Вирустардың
таксономиясы
Орындаған: Өркен Айсулу
БГ-31
Жоспар:
1. Қазіргі кезде вирустардың номенклатураның және
таксономияның негізгі принциптері, олардың ғылыми және
практикалық маңыздылығы.
2. Приондар және вироидтар, олардың таксономиядағы орыны.
3. Д.Балтимор бойынша вирустардың классификациясы
Таксондардың белгілері
1.НҚ типі (ДНҚ немесе РНҚ) және оның құрылымы (тізбектерінің саны және формалары);
2. Вирусты геномының стратегиясы;
3.Вирионның мөлшері және морфологиясы, симметрияның типі, капсомерлердің саны;
4.Физико-химиялық қасиеттер (температураға, май еріткіштерге және т.б. төзімділігі, рН.)
5.Липопротеидты қабығының болуы;
6.Антигенді қасиеттер;
7.Патогенділігі, оның ішінде жасушаішілік қоспалардың және клеткалық цитопатикалық
өзгерістер;
8.Сезгіш қожайындардың өрісі;
9.Таралу жолдары;
10. Географиялық таралуы және т.б.
Вирустардың таксондары

ОТРЯД (Отряд) 3
СЕМЕЙСТВО (Тұқымдас) 56
ПОДСЕМЕЙСТВО (Тұқымдас тармағы) 3
РОД (Туыс) 233
ВИД (Түр) 1550
Түрдің ішінде келесі деңгейлері болуы мүмкін уровни:
СЕРОТИП
ВАРИАНТ
ШТАММ
ИЗОЛЯТ
Вироидтар вирустарға арналған ережелер бойынша классификацияланады.
Рекомбинантты вирустар түрлер немесе түр тармақтар ретінде
классификацияланады. Вирустар-сателлиттер және приондар вирустар сияқты
классификацияланбайды, оларда жеке классификациясы бар.
Түрдің белгілері
Патогенділігі, оның ішінде
жасушаішілік қоспалардың
Антигенді қасиеттер;
және клеткалық
цитопатикалық өзгерістер;

Сезгіш қожайындардың
Таралу жолдары;
өрісі;

Географиялық таралуы
Туыс
• Туыс- бұл вирустардың түрлерінің тобы, жалпы айқын белгілері бар.
• Туысының белгілері:
1. Вирионның мөлшері және морфологиясы, симметрияның типі,
капсомерлердің саны;
2. Липопротеидты қабығының болуы;
3. Физико-химиялық қасиеттер ((температураға, май еріткіштерге
және т.б. төзімділігі, рН.)
• Туысының номенклатурасы:
Туысының жалғауы–virus. Мысалы: Mastadenovirus туысы,
Aviadenovirus туысы
Тұқымдас
• Тұқымдас – бұл вирустардың туыстарының тобы, жалпы айқын
белгілері бар
• Тұқымдас белгілері:
1. НҚ типі (ДНҚ немесе РНҚ) және оның құрылымы – тізбектерінің
саны: бір бұрамалы және екі бұрамалы; - тізбектерінің формасы:
сызық немесе сақиналы; үздіксіз немесе сегменттелген;
2. Вирусты геномының стратегиясы (Балтимор классификация
бойынша репродукцияның тәсілі)
Тұқымдас номенклатурасы:
Тұқымдас жалғауы–viridae. Мысалы: Adenoviridae тұқымдасы,
Herpesviridae тұқымдасы
Прион
• Прион - бұл амин қышқылдарының тізбегінен тұратын инфекциялық ақуыз
бөлшегі. Олардың құрамында ДНҚ немесе РНҚ сияқты нуклеин
қышқылдары жоқ. Көптеген приондар вироидтерге қарағанда аз.
• Приондар жануарларға жұқтырады, бұл сиырдағы ақылды сиыр ауруы (ірі
қара малдың көпіршікті энцефалопатиясы), қой мен ешкідегі скрапи ауруы,
куру және герстман-страуслер-шииндер аурулары, креутцфельдт-жакоб
ауруы және басқалары. аурулар өте жиі кездеседі және олардың белгілері
қозғалтқышты және әдеттен тыс әрекеттерді жоғалтуды қамтиды.
• Прион аурулары үш түрлі жолмен пайда болуы мүмкін: сатып алынған,
отбасылық және спорадиялық. Алайда, жануарларда прионды жұқтырудың
негізгі әдісі - ішу.
Вириоид
• Вироид дегеніміз - бір тізбектелген дөңгелек РНҚ-дан пайда болатын инфекциялық РНҚ
бөлшегі. Вироидтерде ақуыз капсиді немесе конверт жоқ. Олар тек РНҚ молекулаларынан
тұрады. Вироидтер РНҚ бөлшектері болғандықтан, оларды рибонуклеазалар қорытуы
мүмкін. Приондардан айырмашылығы, вироидтер К протеиназасы мен трипсинмен
жойылмайды. Вироидтің мөлшері әдеттегі вирустық бөлшектен аз болады. Виоридтерге
көбею үшін хост жасушасы қажет. Бір реттік РНҚ молекуласынан басқа, олар ақуыздарды
синтездемейді.
• Вироидтер адамның ауруын тудырмайды. Олар жоғары өсімдіктерді жұқтырады және
картоптың шыбық тәрізді түйнек ауруы және хризантема ауруы сияқты ауруларды тудырады.
Бұл жұқпалы РНҚ бөлшектері егіннің бұзылуына және кейіннен жыл сайын ауыл
шаруашылығында миллиондаған ақшаның жоғалуына жауап береді. Картоп, қияр, қызанақ,
хризантема, авокадо және кокос пальмалары - көбінесе вирустық инфекцияға ұшырайтын
өсімдіктер. Вироидты инфекциялар өсімдіктерге механикалық зақымданумен, көлденең
ластану жолымен беріледі. Кейбір вирустық инфекциялар тли мен жапырақ арқылы
жапырақпен байланысқа өтеді.
Вирустар келесі қасиеттер бойынша
жіктеледі:
2. Нуклеин
қышқылының типі, 3. Капсид құрылымы
1.Мөлшері оның құрылымы, және суббірліктерінің
репликация саны
механизмі

5. Иммунологиялық
4. Зақымдау түрлері
сипаттама
Балтимор классификациясы
• Вирустардың Балтимор
классификациясы вирус геномының
репликация механизмдерінің
ерекшеліктеріне байланысты. Осы
қағида бойынша вирустар 7 күрделі
топқа бөлінген.
• Вирус тек қана +иРНҚ (ақпараттық
РНҚ) синтездейді (вириондарының
құрастыру және өз белоктарының
синтезі үшін). Классификацияны
Дэвидом Балтимор ұсынды.
Балтимор бойынша
вирустар классификациясы

VI Класс :
I Класс : II Класс : III Класс : IV Класс : V Класс :
Бір
Екі Бір Екі Бір Бір VII Класс.
бұрамалы
бұрамалы бұрамалы бұрамалы бұрамалы бұрамалы (қосымша)
(+) РНҚ-
ДНҚ (+) ДНҚ РНҚ (+) РНҚ (-)РНК
матрица
I Класс : Екі бұрамалы II Класс : Бір бұрамалы
ДНҚ (+) ДНҚ
a) Репликация ядрода өтеді (папова-, • Репликация ядрода өтеді.
адено-, герпесвирустар). Осы • Алғашта (-) ДНҚ тізбектер қалаптасады,
вирустардың репликациясы олар (+) ДНҚ матрица негізінде
клеткалық факторларға байланысты. қолданады.
• (парвовирустар).
b) Репликация в цитоплазме өтеді
(поксвирустар). Транскрипцияға және
репликацияға қажетті факторлар
вирусты геномы кодтайды.
Репликация клеткалық факторларға
тәуелсіз.
c) (папова-, адено-, герпес-,
поксвирустар).
III Класс : Екі бұрамалы IV Класс : Бір бұрамалы
РНҚ (+) РНҚ
• Осы вирустардың геномдары a). Полицистронды мРНҚ вирустар (полно-,
калици-, флавивирустар). Геномды РНҚ
сегментке бөлінген. инфекциядан кейін трансляцияланады,
полипротеин құралады. Бұл полипротеин
• Әрбір сегмент бөлек функционалды вирусты белоктарға кесіп
транскрипцияланады және өтеді.
жеке моноцистронды мРНҚ б). Вирустардың кешенді трансляциясы бар
(тога-, коронавирустар). Геном екі кезеңде
өндіреді. трансляцияланады. Бірінші этапта ерте
белоктар пайда болады. Олар кешкі
• (реовирустар). белоктардың трансляциясын және вирусты
геномның кейінгі репликациясын қамтамасыз
етеді.
(пикорна-, калици-, тога-, флави-,
коронавирустар).
V Класс : Бір бұрамалы (-)РНК
a). Геномдары сегменттерге бөлінген (ортомиксо-, арена-,
буньавирустар). Бірінші кезеңде РНҚ-полимераза арқылы геномды
(-)РНК транскрипцияланады. Моноцистронды мРНҚ пайда болады.
Олар геномды (-)РНК репликациясына және вирусты белоктарының
трансляциясына матрица қызметін етеді.
б). Геномдары сегменттерге бөлінген емес (парамиксовирустар).
Геномды (-)РНК вирионды РНҚ-РНҚ-полимераза арқылы
транскрипцияланады. Образуются Моноцистронды мРНҚ п.б.
Вирусты белоктар трансляцияланады, соның ішінде вирусты
транскриптаза, ол геномды (-) РНК репликациясын қамтамасыз етеді.
(ортомиксо-, парамиксо-, рабдо-, фило-, буньавирустар).
VI Класс : Бір бұрамалы
(+) РНҚ-матрица VII Класс. (қосымша)

• ДНҚ-провирус синтездеу үшін . • Гепадновирустардың геномды ДНҚ бірінші
кезеңде (ішінара екі бұрамалы) ковалентті
Осы класста диплоидты (+)РНҚ- тұйық сақиналы молекулаға салынады.
геномы бар, бірақ ол мРНҚ Салынған геномды ДНҚ-да (+)РНҚ
ретінде қызмет етпейді, ДНҚ- синтезделеді, ол (-)-жібі ДНҚ жасалуына
полимераза арқылы және кері транскрипцияға атрица болып
келеді. (+)РНҚ деградациясынан кейін
комплементарлы ДНҚ-ға матрица (-)РНҚ-да комплементарлы (+)ДНҚ
болып келеді. Құрылған ДНҚ- синтезделеді, бірақ ол соңға дейін
провирус клеткалық геномына салынбайды, гепадновирустардың ерекше
(үзілмелі) геномын қалыптастырады. ДНҚ-
интеграцияланады кейін геномын репликациясы үшін оның
моноцистронды вирусты мРНҚ клеткалық ДНҚ-ға интеграциясы қажет емес.
түрінде таралады. • (гепадновирустар).
• (ретровирустар)
Қолданылған әдебиеттер:
Жалпы микробиология” Алматы 2008
Земсков М.В., Соколов Н.И., Основы общей
микробиологии, вирусологии и иммунологии,
М."Колос", 1972.
• Микробиология және вирусология – Ә.Т.Қанаев,
М.Х.Шығаева

Ұқсас жұмыстар

Энтеровирустардың этиологиясы

Антигендік құрылымы

Альфавирустар тұқымдастығы

Тақырып бойынша педагогикалық тәжірибеге сараптама жасау және оны меңгерумен қатар, оқушылардың оқу белсендігін арттыру жолдарын қарастыру

БЛУМ ТАКСОНОМИЯСЫ КЕСТЕСІ

Блум таксономиясы бойынша сабақта оқушылардың ойлау әрекеттерін дамыту жұмыстарын ұйымдастыру

Блум таксономиясының танымдық деңгейлері

Ғылымда білімді

«Сын тұрғысынан ойлау» модулінің әдіс-тәсілдерін практикада қолдана білуге үйрету

Психология бойынша оқу міндеттерінің таксономиясы

Пәндер