Эвристикалық кезең

Микробиологияның даму тарихы

Орындаған: Өркен Айсулу БГ-31

Тексерген: Динмухамедова А. С.

Жоспар:

Эвристикалық кезең

Морфологиялық кезең. Микроорганизмдердің ашылуы.

Физиологиялық кезең. Микробиология дамуындағы Пастер кезеңі. Р. Кохтың жалпы және медициналық микробиологияның дамуындағы үлесі.

Иммунологиялық кезең

Молекулалы-генетикалық кезең

ЭВРИСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ (IV-III мыңжылдық б. з. д. - XVI ғ. б. з. )

Гиппократ (III - IV мыңжылдық біздің заманымызға дейінгі ) - «миазмалар»

Джераломо Фракасторо, итальяндық дәрігер және ақын (1476-1553) - «контагия»

Микроорганизмдер жайлы алғашқы деректер осы ғалымдардың еңбектерінде кездеседі.

МОРФОЛОГИЯЛЫҚ КЕЗЕҢ

Микроорганизмдерді алғаш көріп, сипаттап жазған Голландия ғалымы Антон Ван Левенгук (1632-1723) .

Ол заттарды 160-300 есе үлкейте алатын алғашқы оптикалық құрал, яғни “жабайы” микроскоп жасады. Осы микроскоптың көмегімен ол ет тағамдарында өскен зенді, тұрып қалған қақ сулардағы тірі организмдерді көрді, олардың пішінің, түрін және қозғалысын сипаттап жазды.

Микроорганизмдерді жүйеге келтіру бірінші ғылыми талпыныс - дат ғалымы О. Мюллер (1785) жасаған

ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ КЕЗЕҢ

Француз ғалымы, химик, Луи Пастер (1822-1895)

Шіру және ашыту микробиологиялық негізгі процестерін зерттеді

Өнеркәсіптік микробиологияның дамытты.

Табиғаттағы зат айналымында микроорганизмдердің рөлін анықтады.

Анаэробты микроорганизмдерді ашты.

Вакцина жасау және вирулентті қасиетін әлсірету (аттенуации), стерилизация әдістерін, асептика қағидатын зерттеді

Р. Кохтың жалпы және медициналық микробиологияның дамуындағы үлесі.

Р. Кох (1843-1910)

Қатты қоректік ортада таза культураларды алу әдісі;

Бактерияларды анилинді бояумен бояу әдісі;

Сібір жарасының қоздырушысының, холераның (Кох үтірі), тубуркулездың (Кох таяқшасы) ашылуы;

Микроскоп техникасының жаңа деңгейге жетуі;

Генленің экспериментті теориясының дәлелденуі, Генле-Кох постулаттары

Кох постулаттары, Кох триадасы

Микроорганизмдер нақты ауруларда кездеседі және аурудың патологиялық және клиника көріністерін сипаттайтын жағдайда.

Басқа ауруларда микроорганизмдер кейдесоқ патогенді паразит ретінде кездеспейді.

Науқастың материалынан алынған микрорганизмдер, олардың таза дақылын бөліп алған соң жануарларға еңгізгенде, оларда да адамда дамыған ауру қозады.

ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ КЕЗЕҢ

И. И. Мечников (1845-1916)

фагоцитоз жөніндегі ілімі бүкіл әлемге әйгілі, клеткалық иммунитетке бастау салды.

И. И. Мечников фагоцитоздан басқа микробтық антагонизм ілімін ашты.

Экспериментальды сифилис, туберкулез эпидемиологиясы мен иммунологиясын тексеруде атқарған үлесі зор.

Пауль Эрлих (1854 - 1915) - неміс химикі - иммунитеттің гуморальдық теориясын ұсынды.

Осы теория бойынша жануарларға еңгізген сіреспе және дифтерия токсиндері қандағы антиденелер арқылы нейтрализациялып иммунитет құрайды.

Жаңадан химиопрепараттар пайда болды сальварсан.

Иммунологиялық этап генотипі бөтен заттарға (антигендер) иммунды жүйенің негізгі реакциялары пайда болуымен сипатталды.

Антидене түзілу, фагоцитоз ашылған соң гиперсезімталдылық (аллергия) реакциялары, иммунологиялық толеранттылық (ағылшын ғалымы Медавар және чех Гашек), иммунологиялық есте сақтау (орыс дәрігері Райский), ісіктер клеткаларының антигендері (Ресей ғалымы Зильбер - 1957) ашылды және иммунитеттің клональдік-селекция теориясы жарық көрді.

Идиотипикалық әрекеттесу теориясы

Н. Ерне

иммунитетті реттеу гипофиздік-гипоталамус-адреналды теориясы

П. Ф. Здродовский

клональдік-селекция теориясы

Ф. Бернет

Америкалық ғалым С. Танегава осы теорияның генетикалық аспектілерін жетілдірді

МОЛЕКУЛАЛЫ-ГЕНЕТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ (1950 ж. бастап) Оның даму себептері:

Осы кезеңдегі жаңалықтар:

- Көптеген вирустар, бактериялардың молекулярлық құрылысы және молекулярлық-генетика ұйымдастыруы, приондардың ашылуы;

- Көптеген антигендердің химиялық құрылысы және синтезі (лизоцим, СПИД вирусының пептидтері) ;

- Ісіктердің антигенді ашылуда (Зильбер) ;

- Иммуноглобулиндер құрылысы (Эдельман, Портер) ;

- Жануарлар және өсімдік клеткалар өсіп-өндіру әдістері ашылды және оларды өндіру өнеркәсіпте қолдану;

- Рекомбинантты бактериялар және рекомбинантты вирустарды өндеу;

- Вирустар және бактериялардың керекті гендерің синтездеу;

Иммунды В-лимфоциттер гибридомын алу - клеткалық инженерия нәтижесінде моноклоналдық антиденелер синтездей (Келлер, Милстайн) ;

- Иммуномодуляторларды ашу - интерлейкинфер, интерферон, ісік некрозы факторы ж. т. б., оларды көптеген аурулардың емі мен алдын алуға қолдану;

- Жаңа молекулярлы, рекомбинантты, субъединицалық вакциналар алу (гепатит В қарсы вакцина, басқа вирустық инфекцияларға қарсы вакциналар) ;

- Вакцина эффективтілігін артатын химиялық вакцина, адъюванттар, липосомалар өндеу;

- Туа және жүре пайда болған иммунодефициттерді, иммуно-терапияны зерттеу. Иммунитет тапшылы синдромын (СПИД) қоздыратын вирустарды ашу.

- Инфекциялық аурулар диагностикасында жаңа әдістер ашу (иммунологиялық - ИФА, иммуноблотинг; молекулярлы-генетикалық - полимеразды тізбекті реакция, молекулярлық гибридизация ж. т. б. ) ;

- Осы анализдерді және басқа да экспресс-диагностика жүргізетін тест-системалар табу.