Облигатты мдердің анаэробтар

Презентация қосу

МИКРО-
ОРГАНИЗМДЕРДІҢ
ТЫНЫС АЛУЫ

Өркен Айсулу БГ-31
• Микроорганизмдердің анаэробты және аэробты
тыныс алу проце сі

• Денитрификация. Сульфатредукция.

• Метантүзуші бактериялар.
Жоспар: • Микроорганизмдердің әртүрлі органикалық
қо сылыстарды пайдаланудағы үшкарбоны
қышқыл және пентозафо сфаттық толықтыру
айналымдарының рөлі
• Ты н ы с а л у ту р а лы і л і м н і ң н е г і з і н қ а лауш ы л а р —
М . В . Лом о н о с о в ( 1 7 5 7 ) ж ә н е А . Л . Л а вуа з ь е ( 1 7 7 7 )
б ол ы п с а н а л а д ы .

• О т т е кт і ң қ ат ы с ы н д а о р г а н и ка лы қ
з ат т а рд ы ң ж а н у ы т а б и ғ ат т а ж ү р с е , а л т і р і
о р г а н и зм д е рд е г і т ы н ы с а лу п р о ц е с т е р і м и тохо н д р и я
о р г а н о и д ы н д а ж ү з е ге а с а д ы .

• Жа н у ке з і н д е г і э н е р г и я

Тыныс алу ж ы л у т ү р і н д е б ө л і н с е , а л т ы н ы с а л у ке з і н д е г і б ө л і н і п
ш ы қ қ а н э н е р г и я о р г а н и зм д е рд і ң б ү к і л т і р ш і л і к
п р о ц е с т е р і н е ж ә н е ө з і н і ң қ ұ р ы л ы м ы н бе л с е н д і
к ү й д е с а қ т ау ғ а ж ұ м с а ла д ы .

• М и к р о о р г а н и зм д е рд і ң т ы н ы с а лу ы э н е р г и я
б ө л і н е т і н о р г а н и ка лы қ қ о с ы л ы с т а р тот ы ғ у ы н ы ң
б и ол о г и я л ы қ жол м е н ж ү р е т і н к ү рд е л і п р о ц е с і б ол ы п
е с е п т е л ед і .
Қатал аэробтар

Тыныс алу Облигатты
аэробтар

типі бойынша Микроаэрофилдер

микроорганиз Микроорганизмдер Қатал анаэробтар

Облигатты
мдердің анаэробтар

Аэротолеранттылар

бөлінуі: Факультативті
анаэробтар
• Облигатты аэробтар – тек қана оттегінің
қатысуымен өсіп - өнеді.Қышқылдық
фо сфорланудан энергия алу үшін оттегіні
қолданады.Мына түрлерге бөлінеді:
а) қатал аэробтар – атмо сфералық
ауаның парциальдық қысымы кезінде
өседі;

Облигатты б) микроаэрофилдер – парциальдық
қысымның төмендеуі кезінде өседі;

аэробтар
• Облигатты анаэробтар –өсіп-өнуге оттегін
пайдаланбайды.Субстратты фо сфорлану арқылы
энергия алады.Мына түрлерге бөлінеді:

• а) қатал анаэробтар - молекулалық оттегі
оларға улы:ол микроорганизмдерді өлтіреді
неме се өсуіне кедергі болады;
• б) аэротолеранттылар – оттегі атмо сферасында
өмір сүре алады,энергия алу үшін оны
Облигатты қолданбайды.

анаэробтар
Факультативті анаэробтар – оттегі бар болса
да,жоқ болса да,өсіп, көбейе береді.
Метаболизмнің аралас типіне ие.

Факультативті
анаэробтар
О2 анаэробт арға у болып т абылады, с ебебі оттегі
қатысым ен H2О2 түзіледі .
Ол жасуша ларды өлтіреді . Жасуш а лардың өлуі H2О2
және суп ероксид-
анион ды ыдырат атын ф ерм енттер – кат а лаза және

Анаэробиоз супероксидисм утаза
болмауынан өледі.

механизмі. Анаэ робт арды (м икроаэроф ильдерді) аэ робты жағдайда
өсі руге болады,
егер дақылдандыру орт асына қайт а қа лпына келтіруші
(оттегі акцеп торы)
гл юкоза,ц истеин ,NA сукцин атын және т.б. қо сс а.
Бе лгілі б ір жа ғда йларда , мә с еле н көмірте гін е ба й
органика лық затт а р ша мада н тыс мол болған жа ғда йда ,
топыра қт а а зот қышқылы тұзда рының а за йып кететіні
а нықт а лды. Бұл ке зде топырақт а жүре тін проце сте рдің
нә тиже сі нд е, азот тотығына (нит р атт а р, нит ритте р),
түрлі азотты тотыққа одан ба рып моле кула лы а зотқа
а йна ла ды. Бұл пр оце сті денит рификция, яғни
нит рифика ция ға қа рама – қа рсы проц е с де п ат а лады. Бұл
Денитрификация топыра қт а а зот қорының а за юына ә келіп с оқтыратын зиянды
құбылыс. Жеке ө здері тіршілік ете отырып, орт а ны а зотқа
ба йыт атын микроорга низмде р барлығын 1888 жылы фра нцуз
ға лымы Жарде н а нықт а ға н болатын. Ол ішінде азот с ыз
органика лық затт а ры ба р, с ыртт ан е шқа нда й азот көзі
қо сылмаған ыдыс т а микроорганизмдер а л қа лс а , орт а ны
а зот қа бай ыт атын дә ле лдеді.
1885 жылы фра нцуз ға лымы М. Бе ртло дә л о сында й
құбылыст ы топыра қт а н бай қа ды
Сульфатты қа лпына келтіретін бактериялардың
физиологиялық тобы (оларды күкірт сіздендіру, сульфатты
төмендету неме с е сульфид қа лыпт астыру деп те ат айды)
сутекті субст ратт ан сульфатқа соңғы элект ронды акцептор
ретінде беру және сульфатты сульфидке дейін қа лпына
келтіру қабілетімен ерекшеленеді. Бұл проце сте
элект рондардың берілуі жүреді және оғ ан С цитохромы
Сульфатредукция қатыс ады. Күкірттің тотықсызданған органика лық еме с
қо с ылыст арының тотығуы, бірқат ар автот рофты және
гетерот рофты микроорганизмдер көмегімен жүреді. Бұларға
Тиобациллус, Бегиотт а, Тиот рикс туысына жат атын жіпше
бактериялар менфото синте з деуші жасыл және қошқыл
бактериялар жат ады.Жіпше бактериялар көбіне с е ба лшықыт
суларда ке зде с еді. Алфото синте здеуші бактериялар жай
суларда, т ағамдарда, теңіздің жойылма суында, көлдерде
тіршілік етеді.
Мет а нтүзу ші ба ктерияла р о рга ника лық қышқылдарды қа же тті
ме т а нға , көмірқышқыл газынаа йна лдыра ды.
Мет а нтүзу ші ба ктерияла р қыш қылтүзу ші ашытқы
микроорганизмдер мен с а лыстырғанда көбе юге ұза қ уақыт
қажет е теді жән е қорша ған орт а ның өзгерісте ріне қа рсы тұру
поте нциялы төмен. Сондықт а н, а шу орт а с ында а лға шында
ұшқыш қышқылда р түзулуіне ба йланысты, ме т а ндық а шудың
Метантүзуші бірін ші ке зеңін қышқылдық де п ат а йды. Ары қа ра й
қышқылда рдың түзілуі және өн делуі жылдамдығы тене леді.

бактериялар Сондықт а н субст ра ктының ыдырауы мен газ түзіледі бір
уақыт т а қат ар жүреді. Газдың түзілу өнімділігі ме т а нтүзу ші
ба кте рияла рдың тіршілік жа ғдайына ба йлан ысты.
Оларды а лғаш рет орыс ға лымы В .Л. Оме лянс кий а шқа н
болатын. Сол с е бепті ба кте рия ға лымн ың атымен ат а лға н.
• Me thanob ac illus ome liansk ii
• Me thanoc oc cus
• Me thanos arcіna
Биохимиялық тұрғыдан мет андық «ашыту » анаэробтық
тыныс болып т абылады.
Органика лық затт ардың (сірке қышқылы) электрондары
көмірқышқыл газына
т асыма лданып, мет анға дейін тотықсызданады.
Мет антүзуші бактериялар үшін
элект ронның доноры қызметін сутегі атқарады.
Метантүзуші ◦ 4C6H5COOH + 24H2O → CH3COOH + 4HCOOH + 8H2
(бензоат)
бактериялар ◦ 12CH3COOH → 12CH4 + 12CO2
(ацет ат)
◦ 4CHCOOH → 4CO2 + 4H2

◦ 3CO2 + 12H2 → 3CH4 + 6H2O

◦ 4C6H5COOH + 18H2O → 15CH4 + 13CO2
Энергетикалық проце сстерде оттегін пайдаланатын
микроорганизмдерде көміртектің өзгеруі анаэробтарға
тән реакциямен басталады. Бірақ анаэробты тыныс
Микро- алудың бір жолымен түзілген пиро жүзім қышқылы
сутегінің соңғы акцепторы ретінде аэробты

организмдер микроорганизмдермен қолданылмайды, ол аз ғана
мөлшердегі энергия бөлу арқылы ары қарай тотығады.

жүргізетін Көптеген аэробты микроорганизмдерде пирожүзім
қышқылы үш ферменті бар ферменттік жиынтықтың
әсеріне ұшырайды. Ол ферменттердің біреуі
тотығу пирожүзім қышқылының декарбоксилденуін, екіншісі
НАД+-қа сутегінің тасымалдануымен оның
процестері дегидрленуін катализдейді, ал үшіншісі ацетилді
топты акцептірлеп, ацетил-КоА-ны бо с атады.
Осылайша пирожүзім қышқылының ацетил – КоА–ға
дейін қышқылды декарбоксилденуі жүреді.
П е н то зд ы ф о с ф ат ты ң жол ы ( п е н то зд ы жол , ге кс о зд ы
м о н о ф о с ф ат т ы шу н т , В ар бу р г - Д и к ке н с - Хо р е ке р
жолы ) гл ю ко за н ы ң тот ы ғ у ы н ы ң б а л ам а жол ы б ол ы п т аб ы л а д ы
( гл и коли з бе н ж ән е Э н те р не р - Д уд о р о в
жолы м е н) , тот ы ғ у ж ән е тот ы қ т ы рм ай т ы н с ат ы л а рд ы қ ам ти д ы .

Пентозды П е н то зд ы ф о с ф ат жолы н ы ң ж а лп ы т ең д еу і :

3 гл ю ко зо - 6 - ф о с ф ат + 6 Н А Д Ф + → 3 С О 2 + 6 ( Н А Д Ф H + Н + ) + 2
фосфаттың ф ру кто зо - 6 - ф о с ф ат + гл и це р а ль д е г и д - 3 - ф о с ф ат.

жолы Ке й ін гл и це р а лд е г ид - 3 -ф о с ф ат е кі АТФ м ол е кула сы н ы ң т ү зі л у і м е н
п и ру ват қ а а йн а ла д ы . П ен тозд ы ф о с ф ат жол ы ө с і м д і кт ер м е н
ж а н уа рл а рд а ж и і ке зд е с ед і, а л м и к р о о р га н и зм д е рд і ң к ө п ші л іг і н д е
ол те к к ө м е кш і м ән ге и е . П е н то зд ы ф о с ф ат жол ы н ы ң ф е рм ен т те р і
ж а н уа рл а р м е н ө с і м д і к ж а су ша ла р ы н ы ң ц и то зол ы н д а о р н а л ас қа н ;
С о н ы м е н қат а р , с ү тқ о р ект і л е р ж а су ша ла р ы н д а ол ар Э П Р - д а ,
ө сі м д ікт е рд е , х л о р о п л а ст а рд а б ол а д ы .
1. Шоқанов Н.Н. Микробиология. Алматы:
Санат. – 1997. – 320б.
2. Мырзабекова Ш. Жалпы вирусология:
оқулық. – Алматы. – 1994. – 176б
3. Шығаева М.Х., Қанаев Ә.Т. Микробиология

Пайдаланылған және вирусология. – Алматы – 2008 – 379б.
4. Емцев Е.Т. Микробиология / Е.Т. Емцев, Е.Н.
әдебиеттер: Мишустин. - М.: Дрофа,
2008. - 445 с.
5. В.В.Лысяк Микробиология: учебное
пособие //-Минск: БГУ,2007.- 429 с

Ұқсас жұмыстар

Бактериялардың өсіп, көбейуі

Анаэробты организмдер

Организмнің әрбір ағзаларының қалыпты микрофлорасы. Олардың маңыздылығы. Дисбактериоз туралы

Тері микрофлорасы

Тыныс алу Микроорганизмдердің аэробты және анаэробты тыныс алу процесі

Организмнің әрбір ағзаларының қалыпты микрофлоралары.Дисбактериоз

ДЕЗИНФЕКТАНТТАРҒА ГАРДНЕРЕЛЛАЛАР

Микроорганизмдердің өсімдіктермен қарым - қатынасы

Анаэробты тыныс алу

Актиномикоз қоздырғышы

Пәндер